SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

Farklı gruplar toplumları manipüle etmek için belirli algoritmalar kullanabilir. Söz konusu algoritmalar kişinin algısını yönetmeyi ya da onu belirli bir istikamete yönlendirmeye çalışır. Bu amaçla, ‘bot’ adı verilen robotik uygulamalar kullanılır. Bot’lar aracılığıyla belirli bir konu ve kişi hakkında yoğun şekilde paylaşım yapılarak onun gündemin üst sıralarına oturması sağlanır.

Son yıllarda iletişim teknolojilerindeki gelişmeler nedeniyle medya sektöründe faaliyet göstermenin nispeten kolaylaşması kutuplaştırıcı siyaseti güçlendiren bir yüz taşır. Zira çok sayıda siyasal akım, geçmişle kıyaslandığında çok daha az maliyetli şekilde ve kolayca medya kuruluşuna sahip olabilmektedir. Bu bağlamda, her türlü siyasal görüşün kendi düşüncelerine uygun medya araçları bulabileceği görülür. Günümüzde demokratik ülkelerde gazeteler, radyo ve TV kanallarıyla giderek büyüyen internet medyası genellikle ideolojik olarak farklılaşmıştır. İnternet medyası da geleneksel medyanın siyasetle girdiği ilişkilerden muaf değildir. Ancak bu alanın denetiminin oldukça zor olması internet alanında yayın yapan sitelerin geleneksel medyanın tâbi olduğu hukuksal ya da etik kısıtlamalarla dahi kendisini bağlı görmemesi sonucunu doğurmaktadır. Ayrıca internet hukukunun henüz tam olarak gelişmemesi de bu alanda yapılan yayınların neden olabildiği sorunları büyütmektedir. Çevrim içi alanın denetiminin güçlüğü nedeniyle kutuplaşmaya ivme kazandırdığından söz edilmişti. Bu durum, internetle yaşam bulan sosyal medya açısından daha fazlasıyla geçerlidir.

Siyasal nezaketsizlik, insanların siyasal tartışmalarda gündelik hayatlarındaki nezaketlerini bırakıp daha saldırgan bir tavır benimsemelerini ifade eden bu kavram özellikle muhatabın, kişinin doğrudan karşısında olmadığı sosyal medyada nezaket dışı bir tavır gösterebilmesini anlatmak için kullanılır.

Filtre Balonu; sosyal paylaşım sitelerinde, kullanıcılara ilgi alanlarına göre haberlerin, gönderilerin ve reklamların öne çıkarılmasını ve yine aynı kapsamda takip önerilerinin yapılmasını sağlayan algoritmaların oluşturduğu sistemdir

Kutuplaşma, en genel şekilde toplum için- de siyasal görüşler ve tercihlerin en uçta yer alan iki noktada yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle kutuplaşma, siyasal kanaatlerin birbirlerine taban tabana zıt iki noktada toplan- masıdır.

Toplum içindeki en temel bölünme, yöneten ve yönetilen ayrışması, başka bir ifadeyle iktidar sahipleri ve bunların destekçileri ile mu- halifler arasında ortaya çıkmıştır.

Kutuplaşma toplumsal bütünlüğü bozar

Siyasi popülizm, siyasetçilerin gerçeklerle ilgisi olup olmamasından bağımsız şekilde kendi seç- men kitlelerini yüceltici, diğer toplumsal kesimleri ise ötekileştirici bir söylem kullanmaları anlamına gelir. Söz konusu “öteki” popülist söylemin üre- tildiği döneme göre değişebilmektedir

Sonuç olarak popülizmin toplumsal kutuplaş- maya neden olan en belirgin unsurlardan biri oldu- ğunu söylemek mümkündür. Zira popülist tezler aracılığıyla belirli bir toplumsal kesimin diğerlerine karşı üstünlüğü vurgulanır

Diğer taraftan kutuplaşmanın siyasal çözümle- meleri teşvik etmesi açısından da yararı bulunur ki buna söz konusu olgunun nötr yönü gözüyle bakılabilir.

Siber âlemin en belirgin özelliklerinden biri,  post-truth (hakikat sonrası) bir görünüm sergilemesidir. Bu bakımdan, pek çok kişi açısından çevrim içi dünyada gerçekliğin yayılmasından çok belirli bir popülerlik elde etmek önemlidir. Sosyal medyada kısa sürede yayılan bilgilerin bir kısmının gerçeklikle hiç de ilgili bulunmadığı, bunların belirleyici yönlerinin sansasyonel özellik göstermeleri olduğu görülür. Post-truth dünya, bu bilgi yeterince kişiye ulaştıktan sonra bunların bir kısmı tarafından koşulsuz biçimde doğruymuş gibi algılanmasına uygun bir ortam sağlamaktadır. Ancak kuşkusuz asıl önem taşıyan nokta, doğru ya da yanlış olmasından bağımsız şekilde gönderilerin mümkün olduğunca fazla kişiye ulaşmasının sağlanmasıdır.

Kutuplaşmanın demokrasiye en büyük zararlarından biri, seçmenlerin kendi çıkarlarını savunduğunu düşündükleri parti veya liderler lehinde demokratik değerleri ve adil seçimleri bile feda edebilmeleridir. Bilindiği üzere demokrasinin kendini koruma yollarının belki de en önemlisi düzenli aralıklarla yinelenen serbest seçimlerdir.

Bu süreç, vatandaşların bir kısmına diğerlerinden fark- lı ayrıcalıklar sağlama, diğer bir kısmı açısından ise dezavantajlı durumlar yaratma şeklinde işleyebi- lir. Bunun sonucu ise toplumdaki güven ve adalet duygularının sarsılmasıdır.

Çoğulculuk: Demokratik siyasal toplum- larda, aynı anda, çıkarları ve görüşleri farklı çok sayıda grubun bulunması ve bunların karar alma süreçlerini etkilemek amacıyla birbirleriyle özgür şekilde yarışmasıdır

İslamofobi, İslam’a “korku” anlamına gelen “fobi” teriminin eklenmesinden oluşan bu kavram, Batı ülkelerinde, Müslümanlara dinî kimliklerinden ötürü ayrımcılık yapıl- masını, düşmanlık benimsenmesini, hatta kin ve nefretle yaklaşılmasını ifade eder.

Diğer taraftan doğru şekilde kullanıldığı takdir- de sosyal medyanın kutuplaştırmayı azaltan yön- lerinin de olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bu yön- deki tezlere göre, sosyal medya aracılığıyla insanlar kendi toplumsal çevrelerinin dışında kalan, normal koşullarda temas etmeyecekleri farklı dünya gö- rüşlerine sahip başka insanlarla tanışma ve onların düşüncelerinden haberdar olma imkânı bulurlar.

Günümüzde demokrasi kuramındaki en canlı tartışmalardan biri kutuplaşma kavramı etrafında dönmektedir. Son dönemde literatürde kutuplaşma kavramının bu denli sık kullanılmasının nedeni, demokrasinin, toplumsal kesimler arasındaki mesafenin artması nedeniyle tehdit altına girdiği iddiasıdır.

Son dönemde sosyal medyanın kutuplaşma tartışmalarındaki yerinin dikkat çekici şekilde arttığı görülür. Her şeyden önce sosyal medya, toplumdaki her türlü düşüncenin özgürce dile getirilmesine imkân tanıyan bir zemin sağlar. Bu bakımdan, modern demokrasinin öngördüğü çoğulcu toplum yapısıyla sosyal medyanın çok sesli görünümünün kesişmesiyle birlikte siyasal özgürlüklerin güçlenmesi beklenebilir. Ancak uygulamada sonucun her zaman beklenen gibi olmadığı söylenebilir. Zira sosyal medyadaki çok seslilik toplumsal kesimler arasındaki mesafenin açılmasına neden olacak bir tartışma iklimi yaratabilmektedir. Çevrim içi dünyada pek çok kişi siyasal kanaatlerini sert ve keskin şekilde ifade etmekte, aynı konuya ilişkin farklı yaklaşımları eleştirirken de bu tavrı sürdürmektedir. Dolayısıyla özellikle sosyal paylaşım siteleri ve mikro bloglar üzerinden yürütülen siyasal tartışmaların dozunun yüz yüze iletişime göre çok daha sert olduğu dikkat çeker. Bu durumun ise farklı toplumsal gruplar arasındaki mesafeyi açacağı, başka bir ifadeyle kutuplaşma dinamiklerini besleyeceği söylenebilir.

Kutuplaşma, en genel şekilde toplum içinde siyasal görüşler ve tercihlerin en uçta yer alan iki noktada yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Başka bir ifadeyle kutuplaşma, siyasal kanaatlerin birbirlerine taban tabana zıt iki noktada toplanmasıdır. Kutuplaşmış bir iklimde bireyler, belirli konulardaki kanaatlerini somut gerçeklerden daha çok kendi içinde bulundukları kesimin genel tavrıyla oluştururlar.

Demokratik toplumlarda farklı kesimler arasındaki ilişkiye ve kanaatlerin şekillenme sürecine bakmak gerekir. Literatürdeki anlamıyla kamuoyu kavramı, belirli bir tartışmalı sorun karşısında toplumun eğilimlerin orta bir noktada kesişeceğini anlatır. Dolayısıyla siyasal tartışmalarda toplum üyelerinin büyük kısmının merkeze doğru yoğunlaşmaları beklenir.