SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

Bu durum “gerçek ötesi” (“post-truth”) kavramının git gide daha fazla karşılaşılan bir olgu olmasına neden olmaktadır. Birey aslında ortada olmayan bir bilginin gerçek olduğunu kendi ürettiği ve kendisi gibi üretilen içerik üstünden tartışmakta ve kendini bu süreç içerisinde sosyal medyada gerçek olmayan bilgilere kaptırmaktadır.

Uyma davranışı, bireyin diğer birey ya da grubun talebine bağlı olarak duygu, düşünce ve davranışlarını değiştirmesidir.

Bradshaw ve Howard’a (2019) göre, kullanılan sosyal medya platformları gün geçtikçe çeşitlense de sosyal medya manipülasyonları en fazla Facebook üzerinden gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yapılan içerik analizine göre siber takımların, trollerin ve propagandayı gerçekleştiren diğer kurumların kullandığı sosyal medya manipülasyonları birkaç başlık altında ele alınabilir:

*Hükûmetlerin Sponsor Olduğu Hesaplar, Web Sayfaları ve Uygulamalar

*Sosyal Medya Paylaşımlarına Yorum Yapmak

*Sahte Hesaplar ve Bilgisayar Temelli Propaganda

*İçerik Oluşturmak. Doğru cevap B'dir.

Özellikle politik herhangi bir mesaj vermediği düşünülen ancak aslında politik mesajların incelikli bir şekilde metnin içine yedirildiği bazı astroloji blogları Rusya’da ve Sırbistan’da kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Psikolojik Tepkisellik Kuramı’na göre, insanlar gerçekleştirdikleri davranışların kendi iradeleri dışında olduğunu fark ettiklerinde psikolojik bir tepkisellik geliştirirler. Kısacası birey kendisine “Yap!” dendiğinde yönerge dışarıdan geldiği ve özgür iradesi hiçe sayıldığı için tepkisel davranacak ve istenen davranışı gerçekleştirmeyecektir. Bu yüzden de bireylerin duygu, düşünce ve davranışlarını değiştirmede başarılı olan propagandaların daha dolaylı mesajlar içeren propagandalar olduğu söylenebilir.

Cialdini, insanların evrimsel temelli hedeflerinin olduğunu ve bu hedefler temelinde sosyal etkinin bireyin davranışı üzerinde değişiklik gücü olduğunu söyler. Keza insanoğlunun evrimsel iki amacı vardır: üremek ve hayatta kalmak. Bu iki temel amacı gerçekleştirebilmek için sahip olduğu üç hedeften bahsedilebilir: yakınlık kurma, tutarlı olma ve doğru olma.

Sosyal medyada bireylerin bilgilerin ne kadar “doğru” olduğuna ilişkin değerlendirmelerinin bilginin kaynağına bakması ile ilgili olmadığı, ne kadar çok kişi paylaşır ise bilginin o kadar doğru olduğunun düşünülmesi ile bağlantılı olduğu görülür. Sosyal medyada oluşturulan anonim hesaplar üzerinden yayılan bilgilerin bir zaman sonra hakikat olarak kabul edilmesi o bilginin sosyal olarak onaylanması ile bağlantılıdır

Sosyal psikoloji alanında yapılan çalışmaların pek çoğu kişilerin tutarlı olmaya güdülendiklerini ve davranışlarını temel olarak bu güdünün belirlediğini gösterir.

Sosyal medyanın geleneksel medyaya kıyasla sahip olduğu bazı özellikler, propaganda tekniklerinin bireyler üzerinde daha etkili olmasını sağlayabilir. Bu özelliklerin neler olduğuna bakacak olursak;

Doğru cevap D’dir.

Cialdini, insanların evrimsel temelli hedeflerinin olduğunu ve bu hedefler temelinde sosyal etkinin bireyin davranışı üzerinde değişiklik gücü olduğunu söyler. Keza insanoğlunun evrimsel iki amacı vardır: üremek ve hayatta kalmak. Bu iki temel amacı gerçekleştirebilmek için sahip olduğu üç hedeften bahsedilebilir: yakınlık kurma, tutarlı olma ve doğru olma. Doğru cevap D'dir.

Karşılıklılık normunun propaganda tekniği olarak kullanılması: Hemen hemen tüm kültürlerde karşılıklılık bir norm olarak tanımlanmaktadır. Bireyler ortaya koydukları davranışları ileride elde edebilecekleri karşılığı düşünerek gerçekleştirebilirler. Aynı şekilde bir kişi gerçekleştirdiği bir davranışın karşılığının olmamasından rahatsızlık duyabilir. Buna örnek olarak verilebilecek durumlardan bir tanesi sözde bir karşılık beklenmeden sosyal medya üzerinden gönderilen promosyonlardır. Doğru cevap B’dir.

Sosyal Onaylama İhtiyacının Propaganda Tekniği Olarak Kullanılması: Sosyal medyada oluşturulan anonim hesaplar üzerinden yayılan bilgilerin bir zaman sonra hakikat olarak kabul edilmesi o bilginin sosyal olarak onaylanması ile bağlantılıdır. Bu duruma verilebilecek örneklerin başında sosyal bir olayın gerçekleşmesi sırasında bir başka olaya ait olan görüntülerin sosyal medyada kullanılması gelmektedir. Örneğin, Instagram ve Twitter’da aynı anda viral olan “#10yearschallenge (#10yıllıkmeydanokuma)” etiketine bireylerin 10 yıl içerisindeki fotoğraflarını koymaları planlanmıştır. Ancak WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) bu etiketi ormansızlaşma tehlikesine karşı farkındalık yaratmak amacıyla kullanmayı planlayarak aynı alanın 2009 ve 2019 fotoğrafları olarak iki görsel paylaşmıştır. Her ne kadar olumlu bir amaç için yapılmış olsa da 2019 yılının görselinin gerçek olmadığı ortaya çıkmıştır. Ancak propaganda, bu tip propagandalarda her zaman olduğu gibi, işe yaramıştır. Bireyler bu görselin doğruluğunu kontrol etmemiştir, keza paylaşan birden fazla kişinin olması haberi de görseli de gerçek hâline getirmektedir. Doğru cevap E’dir.

Tutarlı Olma İhtiyacının Propaganda Tekniği Olarak Kullanılması: İnsan; davranışları arasında, davranışları ve tutumları arasında, geçmiş ve şimdiki söylemleri arasında tutarlı olma ihtiyacı içindedir. Sosyal psikoloji alanında yapılan çalışmaların pek çoğu kişilerin tutarlı olmaya güdülendiklerini ve davranışlarını temel olarak bu güdünün belirlediğini gösterir. Birey temel olarak tutarlı davranmaya güdülendiği için bir konu hakkında belirginleştirdiği görüşüyle tutarlı şekilde davranmak ister. Dolayısıyla karşı taraftan gelen herhangi bir isteğin kabul edilmesi daha sonrasında istenecek bir başka büyük isteğin kabulünü kolaylaştırmaktadır. Bireyin tutarlı olmasına bağlı olarak kullanılan bu taktiğe eşiğe adım atma taktiği denir. Sosyal medyada bu tür bir propaganda taktiğinin özellikle terör örgütleri tarafından kullanıldığı söylenebilir. Sosyal medyadaki sohbet odalarında bilişsel olarak kandırılma potansiyeli yüksek gençlerle sohbet etmeye başlayan örgüt üyeleri, bireylerden yalnızca kendi tanıtım broşürlerini okumalarını talep ederler. Broşürü okumak gibi küçük bir isteği yerine getiren kişinin daha sonrasında bazı toplantılara gelme, konuşmaları izleme vb. büyük talepleri kabul etme yüzdesi daha yüksek olmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Çekiciliğin ve Benzerliğin Propaganda Tekniği Olarak Kullanılması: Bireyler “çekici” algıladıkları kişilere yönelik olumlu değerlendirme sahibi olmaya meyillidirler. Bireyler ayrıca benzerliğe de oldukça önem verirler. Bize benzeyen insanları daha çok severiz. Burada örnek olarak “internet devrimleri” olarak adlandırılan Arap Bahar’ında sosyal medya üzerinden harekete geçen gençler verilebilir. Doğru cevap D’dir.

Sentez kuralı, hedefe verilen mesajın ögelerinin herhangi bir değerlendirmeden geçmeden önce, bir bütün olarak ele alınacağını belirtir. Kaynağın verdiği mesajın içerisinde birden fazla alt başlığın yer alması hâlinde her bir alt başlığın ayrı ayrı birer mesaj olarak verilmesi, hedefin mesajları daha rahat işlemesini sağlaması açısından önemlidir. Keza verilmek istenen mesajın birden fazla bileşeni olduğunda hedefin bileşenlerden yalnızca birine dikkat etmesi söz konusu olabilir. Sosyal medyanın doğasının tam da bu kurala uygun olduğunu söylemek mümkündür. Bir yıl önceye kadar Twitter’daki 140 karakter kısıtlaması, Vine uygulamasında hazırlanan multimedyanın yalnızca 7 saniye olması sentez kuralının sosyal medya için ne kadar geçerli olduğunu göstermektedir. Zira bilgi bombardımanında bireylerin mesajları ayrı ayrı işlemesi imkansızdır. Doğru cevap A’dır.

Sosyal medyada neredeyse en sık kullanılan propaganda tekniklerinden birinin abartma ve çarpıtma olduğu söylenebilir. Sosyal medyada yer alan herhangi bir web sitesinin temel amacı kendi sitesinde geçirilen zamanın arttırılmasına yöneliktir. Bu sebeple kitlenin ilgisini çekeceği bilinen başlıkların yer aldığı ve genellikle de “tık tuzağı” (clickbait) olarak adlandırılan bağlantılarla asıl gidilmesi istenen sayfaya bireyin yönlendirildiği yöntemler sosyal medyada fazlasıyla kullanılmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Orkestrasyon kuralı, propagandayı gerçekleştirmesi planlanan kurum ve kuruluşların mesajlarını uyum içerisinde vermesi gerektiğine dair kuraldır. Böylelikle mesaj aslında bir kanaldan verilmekle beraber, farklı kanallardan veriliyormuşçasına algılanabilir. Bu tür bir süreç Sosyal Norm Kuramı ile açıklanabilir. Sosyal Norm Kuramı, bireyin davranışlarının diğerleri tarafından da benimsendiği düşünülen normlarla şekillendiğini söylemektedir. Bir propaganda mesajının birden fazla kanaldan ve farklı şekillerde verilmesi aslında bu propaganda mesajının pek çok kişi tarafından bir “norm” olarak kabul edildiğinin sanılmasını arttıracak, bu da propagandanın davranışı etkileme ihtimalini fazlalaştıracaktır. Doğru cevap C’dir.

Yapılan içerik analizine göre siber takımların, trollerin ve propagandayı gerçekleştiren diğer kurumların kullandığı sosyal medya manipülasyonları birkaç başlık altında ele alınabilir. Bunlar; sosyal medya paylaşımlarına yorum yapma, bireyleri hedef alma, hükûmetlerin sponsor olduğu hesaplar, web sayfaları ve uygulamalar, sahte hesaplar ve bilgisayar temelli propaganda ve içerik oluşturmadır. Doğru cevap A’dır.

Parasosyal etkileşim