SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

Sosyal medya, geleneksel medyadan farklı bir şekilde kullanıcılarının hem içerik üreticisi hem de içeriklerin tüketicisi (üre-tüketici) olduğu bir platform sağlamaktadır. Üre-tüketici kavramı Toffler tarafından 1980 yılında kullanılmış olan “prosumer” kavramının Türkçeleştirilmiş hâlidir. Doğru cevap E’dir.

Esasen ‘’Sosyal medya geleneksel medyaya kıyasla içeriğe yönelik herhangi bir filtreleme uygulamamaktadır.’’ Bu nedenle ‘’Sosyal medya geleneksel medyaya kıyasla içeriğe yönelik düzenli olarak filtreleme uygulamaktadır.’’ ifadesi yanlıştır. Doğru cevap C’dir.

Sosyal medyanın olumlu pek çok özelliğinin olduğu, bilgiye ulaşımı hızlandırdığı, çeşitlendirdiği ve sosyal ağların gücüne bağlı olarak yaşamı kolaylaştırdığı şüphesizdir. Ancak psikolojik olarak bireylerin sosyal medya üzerinden maruz kaldıkları propaganda karşısında daha savunmasız bir konumda yer aldıkları aşikardır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’Bireyleri daha savunmasız bir konuma sürükler’’ ifadesi olumlu değil olumsuz özelliktir. Doğru cevap C’dir.

Cialdini, insanların evrimsel temelli hedeflerinin olduğunu ve bu hedefler temelinde sosyal etkinin bireyin davranışı üzerinde değişiklik gücü olduğunu söyler. Keza insanoğlunun evrimsel iki amacı vardır: üremek ve hayatta kalmak. Doğru cevap A’dır.

Sosyal medya ve geleneksel medya bir çok özelliği açısından ortak özelliklere sahip olmakla birlikte, sosyal medya kullanıcılara geleneksel medyada olmayan çeşitli imkanlar da sağlamaktadır. Kitlelerle iletişim kurma, bilgi açığını kapama, propaganda malzemeleri üretme ve geniş kitlelere ulaşabilme iki medyanın ortak özelliğidir. Diğer yandan sosyal medya, geleneksel medyadan farklı bir şekilde kullanıcılarının hem içerik üreticisi hem de içeriklerin tüketicisi (üre-tüketici) olduğu bir platform sağlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

İnsanoğlunun evrimsel iki amacı vardır: üremek ve hayatta kalmak. Bu iki temel amacı gerçekleştirebilmek için sahip olduğu üç hedeften bahsedilebilir: yakınlık kurma, tutarlı olma ve doğru olma. ‘’Nüfuzlu olma’’ hedefler arasında yer almaz. Doğru cevap D’dir.

İnsanoğlunun evrimsel iki amacı vardır: üremek ve hayatta kalmak. Bu iki temel amacı gerçekleştirebilmek için sahip olduğu üç hedeften bahsedilebilir: yakınlık kurma, tutarlı olma ve doğru olma. Bu üç hedefe bağlı olarak ortaya konan altı prensibin her biri bireylerin düşünceleri, duygu ve davranışları üzerinde değişiklik yapılabilmesini sağlamak amacıyla değişimlenebilecek propaganda teknikleri olarak kabul edilebilir. Bu teknikler:

‘’Tutarsız Olma İhtiyacının Propaganda Tekniği Olarak Kullanılması’’ bu amaçla kullanılan bir teknik olmadığından yanlıştır. Doğru cevap B’dir.

Sosyal Onaylama İhtiyacının Propaganda Tekniği Olarak Kullanılması, sosyal bir varlık olan insan kendisinin ne kadar “iyi”, “kötü”, “başarılı”, ya da “başarısız” olduğunu anlayabilmek amacıyla dışarıdan aldığı sosyal ipuçlarını kullanır. Doğru cevap B’dir.

Goebbels’in propaganda teknikleri 11 temel kural altında toplanabilir bunlar:

Sempati Kuralı Basitleştirme ve Tek Hedef Kuralı, Abartma ve Çarpıtma (Büyütme ve Bozma) Kuralı, Yineleme Kuralı, Zamanlama Kuralı, Orkestrasyon Kuralı, Uyumlaştırma Kuralı, Yayılma Kuralı, Devamlılık ve Süreklilik Kuralı ve Sentez Kuralıdır.

‘’Dağılma Kuralı’’ bahsi geçen kurallar arasında yer almaz. Doğru cevap B’dir.

Basitleştirme ve Tek Hedef Kuralında, kitleleri harekete geçirebilmek için verilecek olan mesajın akılda kalıcı, basit olması ve yalnızca bir bilgi üzerinden devam etmesi gerekmektedir. Doğru cevap E’dir.

Bireyler, ellerinde belirgin bilgilerin olmadığı durumlarda etraflarındaki bireylerin inandıkları bilgilere inanma eğilimindedirler. Dolayısıyla bilgileri sosyal temelde onaylama ihtiyacı aslında bilgilerin nesnel olarak doğru olmadığı durumlarda bu ihtiyacın bir propaganda tekniği olarak kullanılmasını sağlayabilir. Sosyal medyada oluşturulan anonim hesaplar üzerinden yayılan bilgilerin bir zaman sonra hakikat olarak kabul edilmesi o bilginin sosyal olarak onaylanması ile bağlantılıdır. Bilgiyi paylaşan birey ne kadar çok ise ya da bilgiyi ilk paylaşan kişiyi takip eden kişi sayısı ne kadar fazla ise o bilgi o kadar doğru olarak algılanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yapılan içerik analizine göre siber takımların, trollerin ve propagandayı gerçekleştiren diğer kurumların kullandığı sosyal medya manipülasyonları birkaç başlık altında ele alınabilir, bunlar:

‘’Yer bildirim paylaşımı yapmak’’ sıradan bir etkinlik olup yanlıştır. Doğru cevap D’dir.

Birey ne gerçekleştirdiği davranışın karşılıksız kalmasını ister ne de kendisi borçlu kalmak ister. Bu normun bir propaganda tekniği olarak nasıl kullanıldığına bakıldığında, bireyin daha öncesinde kendisine herhangi bir iyilik yapan kişiden gelen mesajlar doğrultusunda davranma ihtimalinin daha fazla olduğu görülmektedir. Buna örnek olarak verilebilecek durumlardan bir tanesi sözde bir karşılık beklenmeden sosyal medya üzerinden gönderilen promosyonlardır. Sosyal medya üzerinden yapılan çekilişler, gönderilen hediyeler aslında hediye sahibini ilgili ürüne yönelik sosyal medyada bir değerlendirme yapma konusunda “borçlu” konuma getirmektir. Dolayısıyla birey, farkında olarak ya da olmayarak, ürünün reklamını yapmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Goebbels'e göre mesajı veren kaynağın hedef tarafından olumlu değerlendirilmesini verilen mesajın kabulünü daha da kolaylaştırdığına yönelik kuraldır. Propagandanın başarılı olabilmesi için kaynağın hedef tarafından sempatik algılanması önemlidir. Kaynak ile hedef arasında bir “biz” duygusunun oluşması ve böylelikle kurulan özdeşimle hedefin kaynak tarafından verilen mesajı kabul etmesi sempatinin beklenen sonuçları arasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Goebbels propaganda teknikleri 11 temel başlıkta toplanmaktadır. Bunlar; sempati kuralı, sentez kuralı, basitleştirme ve tek hedef kuralı, abartma ve çarpıtma kuralı, yineleme kuralı, orkestrasyon kuralı, zamanlama kuralı, uyumlaştırma kuralı, yayılma kuralı, devamlılık ve süreklilik kuralıdır. Karşılıklılık normu ise Cialdini'nin öne sürdüğü propaganda tekniklerinden birisidir. Doğru cevap A'dır.

Orkestrasyon kuralı propagandayı gerçekleştirmesi planlanan kurum ve kuruluşların mesajlarını uyum içerisinde vermesi gerektiğine dair kuraldır. Böylelikle mesaj aslında bir kanaldan verilmekle beraber, farklı kanallardan veriliyormuşçasına algılanabilir. Doğru cevap B'dir.

Propagandada kullanılan mesaj oldukça basit ve tek hedefi içeriyor olmalıdır. Goebbels tarafından tanımlanan bu kuralın sosyal psikolog Le Bon’un “Kitleler Psikolojisi” kitabında da tanımlandığı görülmektedir. Zira kitleleri harekete geçirebilmek için verilecek olan mesajın akılda kalıcı, basit olması ve yalnızca bir bilgi üzerinden devam etmesi gerekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bradshaw ve Howard’a (2019) göre, kullanılan sosyal medya platformları gün geçtikçe çeşitlense de sosyal medya manipülasyonları en fazla Facebook üzerinden gerçekleştirilmektedir. Yapılan içerik analizine göre siber takımların, trollerin ve propagandayı gerçekleştiren diğer kurumların kullandığı sosyal medya manipülasyonları birkaç başlık altında ele alınabilir. Bunlar; sosyal medya paylaşımlarına yorum yapma, bireyleri hedef alma, içerik oluşturma, sahte hesap ve bilgisayar temelli propaganda ve hükümetlerin sponsor olduğu hesaplar, web sayfaları ve uygulamalardır. Otoriteleri hedef alma bu manipülasyon türlerinden birisi değildir. Doğru cevap E'dir.

Bir propagandanın yayılabilmesi için içinde bulunduğu sosyal bağlamda bir değeri olan ögeleri kullanması gerekir. O toplumun tarihi art alanı, sahip olduğu mitler, toplumdaki hâlihazırda var olan ön yargıların kullanımı propaganda malzemesinin malzemesinin kabul edilebilirliğini ve yayılmasını kolaylaştıracaktır. Doğru cevap B'dir.

Devamlılık ve süreklilik kuralına göre propaganda birden fazla kanaldan sürekli olarak devam etmelidir. Propagandanın her ne kadar birincil bir hedef kitlesi olsa da farklı hedef kitlelerine yönelik bir şekilde mesajların içeriğinin basitleştirilmesi ya da karmaşıklaştırılması önemlidir. Sosyal medya üzerinden propagandanın sürekliliğine 2013 yılında Al-Shaabab terör örgütünün alışveriş merkezi saldırısını örgüt destekçilerinin eş zamanlı twitlerle Twitter’a taşıması verilebilir. Bu eş zamanlı twitler sonucunda sürekli propaganda işe yaramış ve örgüt vermek istediği mesajı ve yapılandırmak istediği imajı vermiştir. Doğru cevap C'dir.