SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

Bir fikri, konuyu ya da tutumu öne çıkartmak için kullanılan ve kare (#) işaretinden sonra yazılan bildirime “hashtag” denil­mektedir. Örneğin #MilliTakimOlimpiyatYolunda “hashtag”i altında Türkiye kadın milli voleybol takımının olimpiyat oyunlarına gitme hakkını ka­zandığına ilişkin haberler yer alabilmektedir. Belirli “hashtag” altında yer alan mesajların çokluğu o ko­nuyu popüler hâle getirerek kamuoyu yaratmakta kullanılabilmektedir.

E-postalar tarihi eski olmakla birlikte, sosyal medya denildiğinde ilk akla gelen sosyal medya platformlarıdır.

Sosyolojik propaganda ise dini ya da seküler topluluk özellikleri gösteren grupların, kendi ya­şam tarzlarını grup dışında daha geniş toplumsal kesimlere yaymak için giriştikleri faaliyetlerdir. Ör­neğin dini misyonerlik faaliyetleri sosyolojik pro­pagandanın klasik bir örneğidir.

Propaganda konusundan sonra en yaygın şe­kilde kaynağı bakımından ayrıma tabi tutulur. Kaynağına göre beyaz, kara ve gri propagandadan bahsedilmektedir (Toktay, 2019, s. 55-57).

Beyaz propaganda çeşidinde propaganda yapanın kim ol­duğu bellidir ve propaganda büyük ölçüde gerçek­lere dayandırılmaya çalışılarak halka güven verilir. Beyaz propagandalar genellikle hükümet propa­gandalarıdır. Özellikle belirli bir kamu politikası uygulanmadan önce kamuoyu oluşturmak için be­yaz propagandalara sıklıkla başvurulur.

Gri propagandanın kaynağı ise farklı kaynaklar­dan çıkıyormuş gibi gösterilir. Genellikle belirli bir konu ya da kişi hakkında iftiralar, yalanlar ya da dedikodular gri propagandanın içeriğini oluşturur. Gri propaganda da yalanlar ve gerçekler iç içe geçer ve hedef kitle gerçeği yalandan ayıramaz hale gelir. Günlük siyasal hayatta pek çok siyasal komplonun bu türden gri propagandalar üzerine kurulduğu tespit edilebilir (Toktay, 2019, s. 56).

Amacına göre propaganda karışıklık ve bütün­leşme olarak ikiye ayrılabilir. Karışıklık propagan­dası genellikle siyasal iktidara karşı halk arasında hoşnutsuzluğu yükseltmek için kullanılır. Bazı du­rumlarda siyasal iktidarlar da ortak düşmana kar­şı halkın “ruhu”nu diri tutmak için bu yönteme başvurabilirler.

İnternet trolleri genellikle çevrimiçi gruplarda verdikleri mesajlarla insanların duygula­rını dengesizleştirerek grup içinde verimsiz tartışma çıkmasını sağlayan ya da ana tartışma konusunu saptırarak meselenin konuşulmaz hale gelmesine sebebiyet veren sosyal medya kullanıcılarıdır.

Sosyal medya reklamcılığında “ewom” vakası yatay propagandaya ilginç bir ör­nektir. Ewom herhangi bir ürün ya da hizmetin kullanıcılarının sosyal medya üzerinden dene­yimlerini paylaşması anlamına gelir. Herhangi bir gelir beklentisi olmadan yapıldığı düşünülen bu paylaşımlara güven yüksektir. Ancak tahmin edilebileceği üzere reklam şirketleri sahte ewom­lar düzenleyerek belirli bir ürünün tanıtımını yapabilmektedirler. (Karaca ve İspir, 2018, s. 296-297).