SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA

Propaganda ile kitle iletişim araçları arasında her zaman sıkı bir ilişki olmuştur. Propagandanın hedefi kitlenin tutum, inanç ya da davranışını etkilemek olduğu için, kitleye ulaşacak her türlü iletişim aracı da propagandayı yaymanın mecrası olarak algılanmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında gazete, dergi, kartpostal ve afişler önemli propaganda araçlarıydılar. II. Dünya Savaşı ile birlikte propagandacıların gözde iletişim araçları radyo ve televizyon olmuştur. Soğuk savaş döneminde ise televizyon ve sinemanın önemi radyoya göre artmıştır (Karaca ve İspir, 2018: 288).

Yeni teknolojilerin sağladığı düşük maliyet ve yüksek ulaşılabilirlik daha önce örneği görülmemiş yeni medya tüketim yolları açığa çıkartmıştır. Böylece bireyler, az sayıdaki medya kuruluşları yerine çok farklı kaynaklardan bilgi toplayabilmekte ve edindikleri bilgiler hakkında diğer insanlarla iletişim platformları aracılığıyla diyalog kurabilmektedirler. İşte bu süregiden iletişim devriminin merkezinde sosyal medya yer almaktadır. Bu iletişim devriminin internet tabanı da Web 2.0 olarak isimlendirilmektedir.  Dolayısıyla herhangi bir kod yazarlığına ihtiyaç duymadan temel bilgilerle herkes internet üzerinden bir yayıncıya dönüşebilmektedir. Sosyal medyayı geleneksel medyadan ayıran iki temel özellik bulunmaktadır. Birincisi, sosyal medya kullanıcı katılımı sağlayan çeşitli platformlara sahiptir. Facebook ya da Instagram gibi sosyal ağ siteleri, yayınlanan mesajları pasif olarak takip etmeye izin verse de sosyal medya hiçbir zaman tamamen pasif kullanıcılardan oluşmaz. En azından sosyal medya platformları kullanıcıların kendi profillerini oluşturmalarını zorunlu kılarak potansiyel bir etkileşim imkânı sağlar. Sosyal medyanın bu özelliği onu geleneksel medyadan keskin bir şekilde ayırır. İkinci olarak, sosyal medyanın katılımcı özelliğinin, etkileşimi bir unsur olarak medyaya dahil ettiği belirtilmelidir.

Yukarıda verilenlerin hepsi sosyal medya çeşitlerindendir.

Bireyler, az sayıdaki medya kuruluşları yerine çok farklı kaynaklardan bilgi toplayabilmekte ve edindikleri bilgiler hakkında diğer insanlarla iletişim platformları aracılığıyla diyalog kurabilmektedirler. İşte bu süregiden iletişim devriminin merkezinde sosyal medya yer almaktadır. Bu iletişim devriminin internet tabanı da Web 2.0 olarak isimlendirilmektedir.

Popüler sosyal medya platformlarından biri ağ günceleridir (blogs). Blog kelimesi web ve log kelimelerinin birleşmesinin kısaltılmış hâlidir. Web sayfası bir bireyin ya da grubun internet üzerinden bilgi, haber ya da fikirleri geniş bir kitleyle paylaşmasını mümkün kılar.

Mesajlaşma panoları da internet kullanıcıları tarafından rağbet gören bir diğer sosyal medya platformudur. Kullanıcılar mesajlaşma panolarına iyi tanımlanmış bir konuda mesajlar yazarak diğer kullanıcılardan bilgi talep etmektedirler. Tavsiye almak isteyenlerin sıklıkla başvurdukları bu mesaj panoları özellikle belirli mal ve hizmetler hakkında tecrübeleri değerlendirmek isteyenlerin de uğrak adresleridir.

Kelimenin kökünü tohum ekmek anlamına gelen “propagare” terimine dayandıranlar da vardır. Bu açıdan propaganda belirli fikirlerin hedef kitle üzerinde yayılarak benimsetilmesi anlamına gelmektedir. Kelimenin olumsuz anlamda kullanımına ilk örnek 1622’de Katolik Kilisesine bağlı olan “İnancın Yayılması İçin Roma Katolik Kutsal Meclisi”’nin kurulması gösterilir.

Modern anlamıyla propaganda kelimesi Katolik Kilisesine dayandırılsa da propagandanın tarihini Antik Yunan’a kadar götürmek de mümkündür.

İki Kutuplu Dünya, dünya siyasal düzeninin iki ülkeden kaynaklanan ve çoğunlukla çatışan ekonomik, askeri ve kültürel etkilerle şekillenmesidir.

Propaganda ile kitle iletişim araçları arasında her zaman sıkı bir ilişki olmuştur.

Sosyal medya basitçe propagandanın yeni bir iletişim aracı değildir.

Sosyal medya, çevrim içi sosyal ağlar ve çevrim içi topluluklar aracılığıyla fikirlerin ve bilginin paylaşılmasını sağlayan internet ve bilgisayar tabanlı teknolojilerin genel adıdır.

İlk sosyal medya iletişim aracı olarak elektronik postalar (e-posta) gösterilebilir. E-posta, elektronik bir hesap aracılığıyla mesaj alıp göndermektedir. Pek çok sosyal medya platformu ücretsiz olarak e-posta hesapları sağlamaktadır.

En tanınmış ağ güncesi Twittter’dır. Ancak Twitter mesajları 280 karakter ile sınırlı olduğu için bu çeşit ağ güncelerine mikro ağ güncesi (microblog) denilmektedir.

En tanınmış ağ güncesi Twittter’dır. Ancak Twitter mesajları 280 karakter ile sınırlı olduğu için bu çeşit ağ güncelerine mikro ağ güncesi (microblog) denilmektedir.

Propaganda teknikleri, genellikle hedef kitleyi ikna etmeye yarayan bu tür psikolojik koşullanmalara atıfla tarif edilir.

İnternet trolleri, genellikle çevrim içi gruplarda verdikleri mesajlarla insanların
duygularını dengesizleştirerek grup içinde verimsiz tartışma çıkmasını sağlayan ya da ana tartışma konusu saptırarak meselenin konuşulmaz hâle gelmesine sebebiyet veren sosyal medya kullanıcılarıdır.

Kara propagandada kaynak “düşman taraf” gibi gösterilir.

Yayın çağında, radyo veya televizyon istasyonu, gazete ya da film yapım stüdyosu gibi büyük ölçüde merkezileşmiş tek bir kuruluşun pek çok insana mesaj iletmesi medya olarak adlandırılır. Bu medya kuruluşlarına yapılan geri bildirimler genellikle dolaylı yollardan, gecikmeli olarak ve gayri şahsi şekilde gerçekleşir.

Yeni medya çağı tam da etkileşimin, yeni medya fonksiyonlarının merkezine yerleşmesi sayesinde ortaya çıkmıştır. Yeni dönemle birlikte tek bir kişinin sanki bir yayın organı gibi pek çok insana rahatlıkla ulaşabilmesi mümkün hâle gelirken, yayınlanan mesajlar hakkında anında geri bildirim alınmaya da başlanmıştır. Eskiden vatandaşlar ve tüketiciler yayınlanan mesajlar karşısında fikirlerini çok sınırlı şekilde duyurabilirken, şimdi görüşlerini rahatlıkla çoğu insana iletebilmektedirler.

Yeni teknolojilerin sağladığı düşük maliyet ve yüksek ulaşılabilirlik daha önce örneği görülmemiş yeni medya tüketim yolları açığa çıkartmıştır.

Dünya genelinde üç milyardan fazla kullanıcının olduğu ve günlük kişi başı 135 dakika zaman geçirildiği tahmin edilen sosyal medya platformlarının farklı türlerinden bahsedilebilir