SOSYAL MEDYA VE PROPAGANDA - Deneme Sınavı - 13

Medya, yayın çağı ve etkileşim çağı olarak iki ayrı döneme ayrılabilir. Yayın çağında, radyo veya televizyon istasyonu, gazete ya da film yapım stüdyosu gibi büyük ölçüde merkezileşmiş tek bir kuruluşun pek çok insana mesaj iletmesi medya olarak adlandırılır.

Yeni medya çağı tam da etkileşimin, yeni medya fonksiyonlarının merkezine yerleşmesi sayesinde ortaya çıkmıştır. Yeni dönemle birlikte tek bir kişinin sanki bir yayın organı gibi pek çok insana rahatlıkla ulaşabilmesi mümkün hâle gelirken, yayınlanan mesajlar hakkında anında geri bildirim alınmaya da başlanmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de demokratik toplumların işleyişi ve bireylerin kendilerini gerçekleştirebilmeleri için ifade özgürlüğünün temel koşul olduğunu kabul etmiş fakat bazı özel durumlarda bu özgürlüğün kısıtlanabileceğine kanaat getirmiştir. Özel hayatın ihlali, hakaret, şiddet, demokratik kamu düzeninin tehdit edilmesi gibi durumlarda, yasayla belirtilen hâller, ifade özgürlüğü açısından kapsam dışı bırakılmaktadır.

En yaygın şekilde görülen siyasal propaganda hükümetler, siyasal partiler, siyasal liderler ya da baskı ve çıkar grupları tarafından kamuoyunu ikna ederek belirli politikalara destek sağlamaya çalışan faaliyetlerdir. Özellikle demokrasilerde siyasal propaganda günlük hayatın bir gerçeğidir.

İnternet trolleri genellikle çevrim içi gruplarda verdikleri mesajlarla insanların duygularını dengesizleştirerek grup içinde verimsiz tartışma çıkmasını sağlayan ya da ana tartışma konusu saptırarak meselenin konuşulmaz hâle gelmesine sebebiyet veren sosyal medya kullanıcılarıdır.

Çağdaş terör hareketlerini inceleyen literatürde artık “medya merkezli terörizm” kavramı kullanılmaktadır. Örneğin Gus Martin, medya merkezli terörizmi, medyanın ilgisini çekecek şekilde ve medya aracılığıyla düzenlenen terör eylemleri olarak tanımlamaktadır.

Terörizm için eylemle yapılan propagandadır da denilmekte ve propagandanın bir alt türü olarak kabul edilmektedir.

Birol Kartal (2018, s.66), terör örgütlerinin sosyal medya ve interneti kullanma nedenini sekiz başlık altında toplamaktadır. Bunlar; “psikolojik savaş, farkındalık yaratma ve propaganda, bilgi ve veri toplama, yardım ve bağış toplama, örgüte eleman temini, network oluşturma, bilgi paylaşımı, eylemlerin planlanması ve koordinasyonu” olarak sınıflandırılmaktadır.

Yalnız kurt; kendi kendine radikalleşen, kendi imkanlarıyla terör öğretisini benimseyen ve yine kendi imkanlarıyla terör eylemi yapabilecek aşamaya gelen kimselere verilen isimdir.

Politikacıları belirli bir politik konu hakkında karar almaya sevk eden veya zorlayan yayıncılık ya da medyanın karar alıcıları kritik politik konular üzerinde yönlendirmesi ve etkilemesi durumuna CNN etkisi denir.

Herhangi bir terör örgütü liderinin kendi sesini dünyaya duyurabilmesi için röportaj yapacak gazeteci veya muhabirlerin ziyaretine mutlaka ihtiyacı olmaktaydı fakat günümüzde terör örgütleri, sahibi oldukları sosyal medya kanalları vasıtasıyla kolayca bildirilerini yayınlayabilmekte, mesaj verebilmekte, hedef kitlesine ulaşabilmektedir.

İnternet ve sosyal medyanın ortaya çıkardığı yeni terörizm tehdidi homegrown teröristlerdir. Şu an en gelişmiş ülkelerdeki güvenlik ve istihbarat birimleri dahi bu türden teröristlerle nasıl mücadele edecekleri noktasında net bilgiye ve donanıma sahip değillerdir.

El Kaide’nin ortaya çıkışı milat alınacak olursa küresel terör kavramının da bu süreçte geliştiği kabul edilebilir. Bu dönemde, 1990’ların ikinci yarısında, ABD başta olmak üzere Batı’yı hedefe alan bir terör anlayışı hâkim olmuştur.

Endoktrinasyon, belirli bir öğretiyi bir kitleye, bir gruba, bir kişiye empoze etmek, telkin etmek, beyin yıkama sürecine tabi tutmak anlamına gelmektedir.

Yabancı terörist savaşçı, yaşadıkları farklı ülkelerde radikalleşerek sıcak çatışmanın yaşandığı ortama/ülkeye gelip terör örgüt- lerine ve devlet dışı radikal gruplara katı- lan teröristlerdir.

Yalnız kurt eylemi, kendi kendine radikalleşen, kendi imkânlarıyla terör öğretisini benimseyen ve yine kendi imkânlarıyla terör eylemi yapabilecek aşamaya gelen kimselere verilen isimdir.

İngilizcede "kendi bahçesinde yetişen" anlamına gelen ve terör literatüründe ise vatandaşı olduğu Batı ülkelerinde yaşayan ve burada geçirdiği radikalleşme sürecinden sonra bireysel eylem yapabilecek boyuta gelen kimseler için kullanılan kelime homegrown'dur.

Dördüncü nesil savaş; savaş ve barışın, asker ve sivilin, güvenli ve güvenliksiz alanın belirsizleştiği, konvansiyonel savaşı geçersiz kılan, daha ziyade devlet dışı aktörlerden yararlanılarak yapılan, kazanan ve kaybeden arasında- ki farkın da belirsizleştiği savaş türüdür.

Endoktrinasyon, belirli bir öğretiyi bir kitleye, bir gruba, bir kişiye empoze etmek, telkin etmek, beyin yıkama sürecine tabi tutmak anlamına gelmektedir.

Sosyal paylaşım siteleri ve mikro bloglar üzerinden yürütülen siyasal tartışmaların dozunun yüz yüze iletişime göre çok daha sert olduğu dikkat çeker. Bu durumun ise farklı toplumsal gruplar arasındaki mesafeyi açacağı, başka bir ifadeyle kutuplaşma dinamiklerini besleyeceği söylenebilir.

Kutuplaşmış bir iklimde bireyler, belirli konulardaki kanaatlerini somut gerçeklerden daha çok kendi içinde bulundukları kesimin genel tavrıyla oluştururlar.