SOSYAL MEDYA SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 7

Marcuse, giderek daha çok gelişen teknoloji toplumunu tartışırken, onun insanı nasıl etkilediğini, onu nasıl yeniden bir biçime kavuşturduğunu da göstermektedir. Ona göre ileri teknoloji toplumunda, bilimsel ve teknik ilerlemeler, birer tahakküm aracı olarak ortaya çıkmışlardır. İleri teknoloji toplumu, rasyonellik (akla uygunluk) ve araçsallık üzerine kuruludur. Teknolojinin denetim ve gözetimi altında bir rasyonalite (akılcılık), eleştirel olma maharetini yitirir. İtaat eden ve son derece uyumlu bir yapıya dönüşür. Bu tür bir
rasyonalite aklın otonom olma özelliğini kaybetmesi anlamına gelir.

Kültür endüstrisi, kültürün kendisinin bir endüstri hâline gelişi ile birlikte, kültürün ürettiklerinin de metalar şeklinde ortaya döküldüğünü iddia eden kavramdır. Çoğunlukla Max Horkheimer ve Theodor Adorno tarafından kullanılmıştır.

Amerikalı sosyolog Immanuel Wallerstein (1930-2019), modern dünya sistemi üç farklı alandan oluşmaktadır: Merkez, yarı-çevre ve çevre. Dünyadaki bütün ekonomiler gelişmişlik ve büyüklüklerine göre böyle bir modern dünya düzeni içinde merkezde, yarı-çevrede ya da çevrede
yer alırlar. En gelişmiş ülkeler merkezde yer alır. Bu ülkelerin ekonomileri de en güçlü ekonomilerdir. Gelişmiş olduğu söylenilen fakat ekonomileri o kadar da güçlü olmayanlar yarı-çevre kategorisinde yer alırlar. En az gelişmiş ülkeler, gelişmiş ekonomilerin denetimi altında olan ve dünya ekonomisinin gidişatında etkisi çok az olanlardır. Bunlar çevre kategorisinde değerlendirilirler. Merkez kategorisinde yer alan güçlü ekonomiler, teknolojik gelişmeleri de en ileri noktada olanlardır.

Marcuse giderek daha çok gelişen teknoloji toplumunu tartışırken, onun insanı nasıl etkilediğini, onu nasıl yeniden bir biçime kavuşturduğunu da göstermektedir. Ona göre ileri teknoloji toplumunda, bilimsel ve
teknik ilerlemeler, birer tahakküm aracı olarak ortaya çıkmışlardır. İleri teknoloji toplumu, rasyonellik (akla uygunluk) ve araçsallık üzerine kuruludur. Teknolojinin denetim ve gözetimi altında bir rasyonalite
(akılcılık), eleştirel olma maharetini yitirir. İtaat eden ve son derece uyumlu bir yapıya dönüşür. Bu tür bir rasyonalite aklın otonom olma özelliğini kaybetmesi anlamına gelir. İnsanların düşünceleri, eylemleri hatta duyguları bile kendi yarattıkları araçların teknik ihtiyaçlarına göre bir neredeyse tamamen araçsallaşır.

McLuhan, bu dünyanın sözlü kültürden yazılı kültüre doğru evrim gösterdiğini haber medyasının da benzer şekilde, yazılı kültürden elektronik kültüre doğru evrim gerçekleştirdiğini iddia etmiştir.

Günümüzde, iletişim ve haberleşme alanının ilk demokratik ve pedagojik adımlarından biri olan gazetecilik, infotainment gazetecelik yönelimiyle
tartışılmaktadır. Infotainment gazetecelik, eğlence ve haberin birbirine karıştırıldığı bir iletişim tarzı olup haber kaynaklarının ve idarenin gazeteciler üzerindeki etkileri ile değerlendirilir.

Yeni sosyal medya alanı bir sosyal medya yapılanmasını ifade etmektedir. Bu sosyal medya yapısının ilk adımlarından itibaren içerdiği ileti şeklinin sosyal olmadığı iddia edilmiştir. Bu yeni medya yapısının özelliklerini ve kurallarını ilk kez Rus bilim insanı Lev Manovich “Yeni Medyanın Dili” (The Language of New Media) adlı kitabında anlatmıştır. Bu kitapta, bilginin üretim ve dağıtım sürecine bağlı olduğu şartların bugünkünden ne kadar farklı olduğunu değerlendirmektedir. Manovich’in düşüncesine göre, yeni sosyal medya alanı kendine özgü özelliklere sahiptir. Bu özellikler şunlardır: a) Nümerik temsil, b) modülerlik, c) otomasyon, d) değişebilirlik ve e) kültürel kodlama.

Google Drive, OneDrive, Dropbox bugün en çok tercih edilen ve kullanılan bulut depolama hizmetleridir.

McLuhan

Adorno

Weber

Wallerstein

Horkheimer

Beck

Sembolik tüketim

Infotainment gazetecilik

Modülerlik

Teknoloji sözcüğü, Langdon Winner’ın (1977) en basit tanımıyla yarattığımız ve yaptığımız her şeyi ifade ederken; Stephen Unger’e göre (1994) materyalleri faydalı hedefler için akıllı bir biçimde düzenlemek ve yönlendirmektir (aktaran Bauchspies, Crossant, Restuo, 2019:29).

Teknoloji sözcüğü, Langdon Winner’ın (1977) en basit tanımıyla yarattığımız ve yaptığımız her şeyi ifade ederken; Stephen Unger’e göre (1994) materyalleri faydalı hedefler için akıllı bir biçimde düzenlemek ve yönlendirmektir (aktaran Bauchspies, Crossant, Restuo, 2019:29).

Kendi yetkinliğine inanmak, Azjen’in (1991) “özyeterlik” kavramı üzerinden rahatlıkla açıklanabilir: Özyeterlik, bir kişinin bir iş veya görevle karşı karşıya kaldığında, onu yerine getirmek, başarmak konusundaki yetkinliğine yeterince inanıp inanmamasıdır. Bu kaygının temel nedeni, yenilikle karşılaşmakla birlikte yaşama bağlı bir değişimi de yanında getirdiği hissiyatıdır. Bu değişim ile ilgili kişisel arzular, niyetler, beklentiler, başarı hedefleri ve özyeterlik düzeyi bahsi geçen kaygıyı en az düzeye indirgemektedir ki, kişinin yaşı gençleştikçe bu kaygının azalma olasılığı yüksektir.