SOSYAL MEDYA PLATFORMLARI

20. yüzyılda iletişim bir bilim dalı olarak tanımlandı ve bu bilim dalındaki bilim adamları iletişimin temel özelliklerini belirlediler. Yapılan tanımlar ışığında en basit hâliyle iletişim; aktaracak bir verisi olan verici, bu veriyi içeren mesaj, bu mesajın iletilmesini sağlayan ortam olarak kanal ve bu mesajın iletileceği adres olarak da alıcıdan, yani 4 temel ögeden oluşan bir süreçtir.

Sosyal medya; ağ tabanlı, topluluk merkezli Web sitelerinde veya uygulamalarda bilgi, tecrübe, yorum ve bakış açılarının paylaşılması ile ilgilidir. Bu oluşum; Web 2.0 teknolojilerinin ve kullanıcı tabanlı içeriğin bir sonucudur. Web 1.0’ın statik, program tabanlı, tek kullanıcıya hitap eden ve tek yönlü iletişimi karşısında Web 2.0’ın dinamik, kullanıcılara katkıda bulunma, içerik yaratma imkânı veren, çoklu kullanıcıya hitap eden ve çok yönlü iletişim imkânı sunan yapısı, sosyal medyanın doğuşuna imkân vermektedir.

ABD’nin Savunma Bakanlığına bağlı ARPA kurumunun çalışmaları sonucunda ilk olarak 1969 yılında ARPANET isimli bir bilgisayar ağı ortaya çıkmıştır. 70’li yıllara gelindiğinde internet sistemi özel sektöre girmiş ve ARPANET ile birlikte USENET, BITNET ve UUCP ağları devreye alınmıştır. İnternet sisteminin araştırma kurumlarına ve üniversitelere açılması da 80’li yıllarda NSFNET’in kurulmasıyla olmuştur.

İnternet 60’lı yıllarda gelişmeye başlasa da, “world wide web” (dünyayı saran ağ) Dr. Tim Berners-Lee tarafından 1989-91 yılları arasında geliştirilmiştir. İnternet’in oluşumunun ardından bazı araştırmacılar kullanıcıların serbestçe bilgiye ulaşabilecekleri, birbiriyle bağlantılı sayfaların oluşturulabileceği fikrini ortaya atmışlardı. Bu fikirlerden ilham alan Berners-Lee ve ekibi, web’in en temel dört unsuru olan ‘html’, ‘http’, bir ‘web server’ ve bir tarayıcının (“browser”) ilk versiyonunu geliştirmişlerdir. Geliştirilen ilk web sayfaları, siyah-beyaz ve tamamen metne dayalı bir yapıda ve temelde bilgi verme amaçlıdır. Daha sonra web 1.0 olarak adlandırılan bu dönemde oluşturulan web siteleri, statik bir yapıya sahip ve sadece okumaya elverişli sayfalardır. Okuyucuların bu sayfalar üzerinden web sitesinin sahibiyle ya da birbirleriyle etkileşime girmesi mümkün değildir. Web 1.0 dönemi karşılıklı etkileşimin olmadığı, dolayısıyla kullanıcının söz hakkının bulunmadığı ve tek taraflı bilgi aktarımının olduğu bir ortamı ifade etmektedir. Web 1.0 ile gelişimine başlayan web; web 2.0 ile internet kullanıcılarının tek taraflı iletişimi bırakıp içeriği değiştirebildikleri konuma gelmeleriyle başka bir boyut kazanmıştır. Web 2.0 kavramı ‘world wide web (www)’in ikinci kuşağını tanımlamak için kullanılmaktadır.

İnternet;

Tüm bu tanımlar doğrudur fakat yetersiz olabilir. Daha geniş kapsamlı ve hepsini içine alacak şekilde internet; bilgiye ulaşım, bilginin paylaşımı ve bunların sonucunda elde edilecek yeni bilginin kullanım dağıtımını sağlayan bir ağ sistemidir, diyebiliriz.

Web 2.0 kavramı ilk olarak 2004 yılında, Dougherty ve O’Reilly ile MediaLive International şirketi tarafından organize edilen, Google, Yahoo, msn, Amazon, Ebay gibi Web dünyasının önde gelen şirketlerinin de katıldığı web konferansında, web alanında yaşanan gelişmeler ve web dünyasının geleceği tartışılırken ortaya çıkmıştır. Web 2.0 uygulamalarıyla birlikte ortaya çıkan araçlardan en önemlilerinden birisi de çevrimiçi sosyal ağlardır. Sosyal ağ (“social network”) bireylerin birbirlerine çeşitli ilişkilerle bağlı olduğu bir yapıyı temsil eden bir terimdir. İlk sosyal site 1997’de kurulan “Sixdegrees.com” dur ve kullanıcılarına ilk kez profil oluşturabilme ve mesaj gönderme olanağı sağlamıştır.

Sosyal ağ, internet ortamında, kullanıcıların kendilerini tanımlayarak her kültürden farklı kullanıcı ile iletişime geçtiği, bunun yanında normal sosyal yaşamda kullanılan jest ve mimik hareketlerini simgeleyen sembollerle duygu ve düşüncelerini sanal olarak ifade ettiği, bu şekilde sosyal iletişim kurduğu ortamlar olarak tanımlanmaktadır. 

Bir grup insan ve bu insanlar arasındaki ilişkiler bütünüdür. Sosyal ağ kavramı içerisindeki iletişim hâlindeki insan grubunun yerini, sosyal paylaşım ağında birbirini tanımayan insanların da oluşturduğu internet tabanlı bir ağ yapısı almakta, sosyal medyada ise bu ağ yapısı sadece üzerinde çalışılan web 2.0 tabanlı uygulamaların genel adı konumundadır.

Sosyal medya, en basit tanımıyla; Web 2.0 teknolojilerinin kullanıldığı iletişim ortamlarıdır. Konuşmalar, bağlantılar ve katılımlardan kaynaklanan Web 2.0 durakları, iletişim araçları, siteleri ve çevrimiçi yayınlar olarak da tanımlanan sosyal medya; insanların sosyalleşmek için kullandıkları geleneksel medyadan farklı yeni bir medya türüdür.

Sosyal medya, kullanıcılara enformasyon, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşım imkânı tanıyarak karşılıklı etkileşim yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanılan bir terimdir. Sosyal medyayı tanımlarken, hangi alandan baktığınız ve hangi unsurların ön plana çıkması gerektiğini düşündüğünüz, tanımın yapısını etkilemektedir. Özellikle sosyal medyanın yaygınlığı ve çok farklı alanlarda ve şekillerde kullanımı tanım yaparken hem bunların hepsini kapsayacak şekilde geniş, hem de belirsizliği önleyecek şekilde dar bir tanım yapmayı oldukça zorlaştırmaktadır. Ayrıca doğru şekilde inceleyebilmek için farklı sosyal medya ortamlarının ortak özelliklerine göre gruplanması da gerekmektedir. Bu yöndeki çalışmalara bakıldığında sosyal medya ortamlarının, temel olarak yedi grupta toplandığı görülmüştür. Bunlar; • E-posta grupları • Bloglar • Forumlar • Kurumsal intranet • Extranet • Hızlı mesaj servisleri • Sosyal ağ siteleri olarak sayılabilir . Sosyal medya genelinde sosyal paylaşım ağları, kullanıcılara profil bilgilerini paylaşma, özel veya çevrimiçi mesajlar gönderme, fotoğraf ve video paylaşımı gibi yollarla diğer kullanıcılarla iletişim kurma izni veren internet toplulukları olarak tanımlanmıştır. Ayrıca sosyal ağ siteleri literatürde informal öğrenme ortamı, sosyal iletişim ağı gibi tanımlamalarla nitelendirilmiştir.

Yenilik: Geleneksel medya iletişimlerinde meydana gelen zaman farkı (günler, haftalar hatta aylar) anında etki ve tepkisi olan sosyal medya
ile kıyaslandığında uzun olabilmektedir. Sosyal medyada ise tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir.

Erişim: Hem geleneksel medya hem de sosyal medya teknolojileri herkesin genel bir kitleye erişebilmesine olanak tanır ancak sosyal medya kullanıcıları da bireysel olarak sosyal medya sistemi üzerinden geniş kitlelere ulaşabilirler. Bu nedenle erişim bağlamında sosyal ve geleneksel medya arasında fark vardır.

Sosyal medyanın geleneksel medyadan farkları şu şekilde özetlenebilir:

Erişim: Kullanıcılar bireysel olarak sosyal medya sistemi üzerinden geniş kitleye ulaşabilirler.

Erişilebilirlik: Sosyal medya araçları genel olarak herkes tarafından az veya sıfır maliyetle kullanılabilir.

Kullanılabilirlik: Herkes içerik üretiminde bulunabilir.

Yenilik: Tepkilerin zaman aralığına katılımcılar karar verir.

Kalıcılık: İçerikler herhangi bir zaman değiştirilebilir.