Sosyal Hizmet Alanlarında Kullanılan Standart Formlar ve Raporlar

Her hizmet türündeki formlar ve raporlar şunlardır:

• İlk başvuru formu
• Sosyal inceleme raporu
• İzleme raporu formu
• Hizmeti sonlandırmaya ilişkin formlar

5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK)’nun (2005) 5. maddesinde geçen çocuklara yönelik koruyucu ve destekleyici tedbirler;

• Danışmanlık tedbiri
• Eğitim tedbiri
• Bakım tedbiri
• Sağlık tedbiri
• Barınma tedbiri

olarak sıralanmaktadır.

Çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi hâlinde, çocuğun resmî veya özel bakım yurdu ya da koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine yönelik tedbirlerdir.

Sosyal hizmet uzmanının başlıca bilgi toplama yolları ve kaynakları şunlardır:

I-Bireysel Görüşmeler

Çocukla görüşmeler

Aile bireyleriyle görüşmeler

Ailenin komşularıyla ya da tanıdıklarıyla görüşmeler

II-Kamu Makamlarıyla Görüşmeler

Muhtarlık, kolluk vb. ile görüşmeler

III- Kurumsal Görüşmeler

Eğitim kurumları, sağlık kurumları vb. ile görüşmeler

Çocuklarının temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en düşük seviyede dahi sürdürmekte güçlük çeken ailelerin, kendi kendine yeterli hâle gelinceye kadar çocuklarının bakımı ve desteklenmesi amacıyla geçici bir süre verilen ekonomik destekler ve psikososyal destek sistemidir.

Sosyal ve Ekonomik Destek (SED) Hizmeti kapsamında yazılacak sosyal inceleme raporunun içeriğinde;

Muhtaç durumdaki ailelerin ve kişilerin geçmişteki destek talepleri,

Daha önce yapılan ekonomik destekler,

Aile ve çocuğun durumlarındaki değişimler,

Kişisel ve ailevi bilgileri,

Hizmetten yararlanacak çocuğun talebi ve görüşü,

Aile ve çocuğun sosyal ve ekonomik durumları,

Mahalli imkânları,

Yerleşim yeri adresi ve konut durumu,

Aile ve çocuğun ekonomik destek veya sosyal hizmet desteğinin hangisinden faydalandırılacağı,

Ekonomik desteğin türü, miktarı, süresi ve şekline dair varılan kanaat açıkça belirtilip, özellikle kamu kaynaklarının sınırsız olmadığı gerçeği göz önünde bulundurularak ikamet ettiği ildeki ortalama yaşam standardına göre yerinde yapılan değerlendirme

olmalıdır.

Bu formda:

• Bireyin kuruluşa kabul edilme nedeni (ihmal, istismar, suça bulaşma, yakınlarının ya da bireyin talebi vb.)
• Bireyin kimlik bilgileri (kimlik no, doğum tarihi, cinsiyet, kuruluşa kabul tarihi, daha önce yararlandığı hizmetler)
• Bireye ait bilgiler (geçirdiği hastalıklar, ilgilenen yakınların adresleri önceki ikamet biçimi, varsa polise intikal eden olaylar, neden olduğu ya da maruz kaldığı olaylar vb. bilgiler)
• Bireyin eğitim durumu
• Bireyin sağlık durumu
• Beslenme alışkanlıkları
• Bireyin genel özellikleri (psikososyal özellikleri, olumlu ya da olumsuz alışkanlıkları, hobileri)
• Bireyin anne-babasına ait bilgiler (anne ve baba için ayrı ayrı doldurulur)
• Bireyin kardeşlerine ait bilgiler
• Ailesinin çocuğun koruyucu aile ya da evlat olarak bir aile yanına verilmesine ilişkin görüşler
• Bireyin kuruluşa kabul tarihi, kim tarafından kuruma getirildiği, kimin kabul ettiğine

ilişkin bilgiler bulunur.

Çocuk destek merkezleri, suça sürüklenmesi, suç mağduru olması veya sokakta sosyal tehlikelerle karşı karşıya kalması sebebiyle haklarında bakım tedbiri veya korunma kararı verilen çocuklara yönelik hizmetler sunmaktadır. Bu merkezler, psikososyal desteğe ihtiyaç duyduğu tespit edilenlerin temel gereksinimlerini karşılamak, fiziksel, duygusal, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını belirleyerek gerekli müdahaleleri gerçekleştirmek, aile ve yakın çevrelerine dönmelerini ve diğer sosyal hizmet modellerine hazır hâle gelmelerini sağlamak üzere hizmet vermektedir.

Koruyucu aile, çeşitli nedenlerle öz ailesi yanında bakımları bir süre için sağlanamayan çocuklarımızın kendi aile ortamlarında eğitim, bakım ve yetiştirilme sorumluluğunu kısa veya uzun süreli olarak, ücretli veya gönüllü statüde devlet denetiminde paylaşan, hissettikleri toplumsal sorumluluğu gösterebilen uygun aile ya da kişilerdir.

Sosyal inceleme ve değerlendirme ana hattında yer alması beklenen bilgilere ilişkin ana başlıklar şunlardır:

• Sosyal incelemenin tarihi, yapıldığı yer, bilgi kaynakları
• Görüşme detayları (tarih, yer, kişiler, görüşmelerin haberli olup olmadığı)
• Kimlik bilgileri
• Evde birlikte yaşanan diğer aile üyeleri (çocuklar, ebeveynler, yakınlık dereceleri, eğitim ve gelir düzeyleri)
• Aile üyelerinin tanıtımı (fiziksel özellikleri, kişilik özelliklerine ilişkin gözlemler, konuşma tarzı, tutum ve davranışlar gibi)
• Sağlık durumu (zihinsel, bedensel, ruhsal özellikler, hastalıklar, ameliyatlar vb., fiziksel ya da psikolojik bağımlılık durumu)
• Sabıka durumu
• Okul durumu ve eğitimi destekleme becerileri
• Ev ortamı- yaşanan çevre ve alınması gereken önlemler (yaşanılan evin fiziksel özellikleri, çocuk odası düzenleme koşulları, eşyalar, tehlikeli olabilecek eşya ya da yer vb.)
• Evlilik ilişkileri (eşler arası ilişkiler, yetki ve sorumluluk paylaşımı, sorun çözme biçimleri, evliliklerine ilişkin planları vb.)
• Sosyal yaşam ve ilişkileri
• Çocuklu yaşama ilişkin beklentileri
• Koruyucu aile hizmetine bakış açıları
• Mesleki çalışma süreci (ilk görüşme formunda belirtilen kaynak kişilerle görüşmelere ilişkin bilgi, koruyucu aile adaylarıyla kaç görüşme gerçekleştirildiği, süreç içerisinde düzeltilmesi beklenen koşullara ilişkin bilgiler vb.)
• Değerlendirme (taleplerin çocuk odaklı olup olmadığı, ailenin çocuğa yararlı olup olamayacağı, ailenin motivasyon düzeyleri, çocuğun okulu- sağlık durumu gibi konularda kurumlarla işbirliği yapabilme potansiyelleri, ailenin hangi bağlanma stilini benimsediği vb.)
• Sosyal hizmet uzmanının değerlendirmesi ve kanaati yer almalıdır.

Evlat edinme, durumu evlat edinilmeye uygun çocukla, evlat edinebilecek kişi ya da çiftler arasında hukuki işlemler gerçekleştirmek yoluyla ebeveyn – çocuk ilişkisinin kurulmasıdır.

Evlat edinmek isteyenler yaşadıkları illerde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerine başvurabilirler. İlk başvurular E- Devlet üzerinden de gerçekleştirilebilmektedir. İl müdürlüklerinde bulunan evlat edinme birimlerince gerçekleştirilecek ev, iş yeri vb. gerçekleştirilecek ziyaretler, ilgili belgelerin (sabıka kaydı, sosyal güvenlik kaydı, sağlık kurulu raporu vb.) incelenmesinin ardından ailenin uygun olup olmadığına ilişkin sosyal inceleme raporu hazırlanır. İlk başvuru ile birlikte vakayı üstlenen sosyal çalışma görevlilerince (SHU, psikolog vb. meslek elemanları) koruyucu aile hizmetlerinde olduğu gibi kapsamlı form ve raporlar hazırlanır.

Evde Bakıma Destek: Engelli veya yaşlı bireye ihtiyaçları doğrultusunda bireysel bakım planı oluşturularak, plan dâhilinde evinde sağlanan kişisel bakımı, ev içi düzenlemeleri, varsa yakınının bakım ile ilgili eğitimini ve bireyin yaşama katılımını sağlamak için oluşturulan hizmet

Gündüz Yaşam Merkezleri: Engelli veya yaşlı bireylere yönelik hizmet sunan yatılı olmayan merkezler

Huzurevi: Sağlıklı yaşlıları huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak, sosyal, psikolojik, fiziksel ve moral ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Bakanlık, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılan ve yirmi dört saat yatılı hizmet sunan kuruluşlar

Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi: Yaşlıları korumak, bakmak, sosyal, psikolojik ve fiziksel gereksinimlerini karşılamak, sürekli bakıma ve rehabilitasyona gereksinim duyanlara bakım ve rehabilitasyon hizmeti vermekle görevli ve yükümlü olan ve Bakanlık, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılan ve yirmi dört saat hizmet sunulan merkezler

engelli ve yaşlı bireylere yönelik sunulan hizmetlerdir.

Bilgilendirme ve Yönlendirme Bürosu: Suç mağdurları adli süreç hakkında bilgilendirilerek, gerekli yönlendirme ve rehberlik hizmetleri sunma

Kırılgan Grup Destek Bürosu: Tüm adli süreci kapsayacak şekilde suç mağdurlarına yönelik psikososyal destek verme

Ceza Yargılaması Destek Bürosu: Ceza mahkemelerine, aile mahkemelerine ve cumhuriyet savcılıklarına adli süreç boyunca uzman desteği sağlama

Hukuk Yargılaması Destek Bürosu: Adli görüşme odaları etkin bir şekilde kullanılarak mağdurlara yönelik koruma zincirinin adli süreçteki halkasını güçlendirme

Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemidir.  Yargı birimlerinin ve Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığının merkez birimlerinin iş süreçlerini hızlandıran, güvenilirliğini arttıran yönetim bilişim sistemidir.

Sanık veya hükümlü hakkında verilen kararların toplum içinde infazının, denetim sürecinin, hükümlünün iyileştirilmesi ve topluma kazandırılmasına yönelik çalışmaların planlandığı, denetimli serbestlik personelinin çalışma yöntemini belirleyen belgedir.

• Kişinin suç kapsamına giren davranışı ne koşulda gerçekleştirdiği, kabul edip etmediği, nasıl algıladığı
• Kişinin mağdurla geçmişe dayalı bir tanışıklığının olup olmadığı
• Kişinin ailesi, yetişkin ise medeni durumu, aileye ilişkin bilgiler (aile üyelerinin eğitim durumu, ekonomik durumu, sabıka kayıtları, kişinin aile üyeleriyle sorun yaşayıp yaşamadığı)
• Kişinin öğrenim durumu
• Ailenin sosyo ekonomik düzeyi, sosyal güvenceleri, kişi yetişkin ise mesleği, gelir düzeyi gibi bilgiler
• Kişinin barınma biçimi, kimlerle yaşadığı
• Arkadaşlık ilişkileri
• Kişinin sağlık durumu
• Ruh sağlığına ilişkin bilgiler
• Alkol ve diğer bağımlılık yapıcı maddeleri kullanıp kullanmadığı
• Kişinin kendisini ve çevresini algılama ve değerlendirme biçimi
• Kişinin ilgi alanları
• Belirgin kişilik özellikleri
• Kişinin gereksinim duyduğu hizmetler ve müdahalelere ilişkin öneriler
• İnceleme sürecinde kimlerle görüşüldüğü, hangi belgelerin (mahkeme dosyası, polis tutanakları, sağlık durumu ile ilgili adli raporlar vb.) incelendiğine ilişkin bilgilere raporda yer verilmesi gerekir.

BİSİS’in amacı; her hükümlü ve tutuklu için bireyselleştirilmiş iyileştirme sürecinin planlanması ve uygulanması, gerekli iyileştirici ortamın oluşturulması ve sürekli ölçme ve değerlendirme yoluyla modelin işlerliğini sürdürmesinin sağlanmasıdır.

“Ayakta ya da yatarak tedavi gören hastaların tıbbi tedaviden etkili bir şekilde yararlanması, sosyal sağlığının korunması ve geliştirilmesi, tedavi sürecinde hastanın ailesi ve çevresi ile ilişkilerinin düzenlenmesi, tedavi sürecini etkileyen psikososyal ve sosyo ekonomik sorunlarının zamanında çözümlenerek sosyal işlevselliğini yeniden kazanması amacıyla yürütülen sosyal hizmet uygulaması” biçiminde tanımlanmaktadır.

• Mesleki görüşme yaptığı her hasta için “Hasta Görüşme Formu” düzenlemesi
• Sosyal hizmet müdahalesi kapsamında gerektiğinde hastanede, hastanın ikametinde, işyerinde, okulunda veya sosyal ortamında sosyal inceleme yapması
• Yönergede çerçevesi belirlenmiş sosyal inceleme raporu düzenlemesi
• Gerçekleştirilen her bir sosyal hizmet müdahalesinin Sosyal Hizmet Birimi Kayıt Defterine kaydedilmesi
• Kayıt edilmiş formların istenildiğinde Bakanlık, belirli periyotlarla Ruh Sağlığı ve Sosyal Hastalıklar Şubesine iletilmesi
• Rapor ve kayıtları gizlilik ilkesine uygun olarak tutması

biçiminde görev ve sorumlulukları vardır.