SOSYAL HİZMETE GİRİŞ

“Sosyal hizmet uzmanları bireylerin seçme, hizmetleri almayı kabul etme ve yardım sürecinin bir parçası olma haklarına saygı duyarlar;  Sosyal hizmet uzmanları, sosyal hizmet kurumlarının insan ihtiyaçlarına cevap verme ve daha insancıl olmalarına katkıda bulunurlar; Sosyal hizmet uzmanları, kişilerin farklı bireysel özellikleriyle eşsiz olduklarını kabul eder ve buna saygı duyarlar; 5. Sosyal hizmet uzmanları, etik davranışlarının niteliğini arttırmak için mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeyi sürdürmekten sorumludurlar.” Seçenekleri sosyal çalışma mesleğine ilişkin değerlerle ilgilidir. D seçeneği ise sosyal hizmet uygulamasının zeminini oluşturan özelliklerden birini ifade etmektedir.

Kongar, mesleğin nitelikleri konusunda bir mesleğin belirlenmesi için beş ögenin açıklığa kavuşturulmasından söz eder. Bunlar sırası ile 1)Amaç. 2)Yöntem. 3)Bilgi haznesi. 3)Uygulama alanı ve uygulayıcılar kadrosu. 5.Eğitim ve mesleki değerler
olarak sayılabilir.

Aşağıdaki seçeneklerde, sosyal hizmet uygulamasının zeminini oluşturan özellikler görülmektedir. Her bir özellik doğrudan bireyler üzerine odaklanmıştır. 

1. Birey toplumun temelidir.
2. Bu toplumdaki bireyler birbirlerine bağımlıdır.
3. Bu bireylerin birbirlerine karşı sosyal sorumlulukları vardır.
4. Her bireyde ortak olan insan gereksinimleri vardır ancak her birey son derece eşsizdir ve diğerlerinden farklıdır.
5. Demokratik topluma katılım, her bireyin bütün potansiyelini gerçekleştirme çabası ve toplum içindeki aktif katılımıyla mümkündür.
6. Toplumun kendini gerçekleştirme yani, bireyler ve çevresi arasındaki eşitsizliğe neden olan engelleri kaldırma veya yenebilme yollarını sağlamak gibi bir sorumluluğu vardır

3. Birey, grup ve toplum düzeyindeki değişmelerle, yukarıdaki amaçların gerçekleştirilmesine çalışılırken; a)mesleki bilgi ve beceriye dayanmalı, b)mesleki amaç, kişisel çıkarların üstünde tutulmalı, c)gizliliğe uyulmalı ve d)yapılan işin sorumluluğu
yüklenilmelidir (Kongar, 1972, 42).

3. Tedavi edici ve önleyici önlemlere ek olarak, kişilerin grupların ve toplumların en
yüksek gelişme güçlerini aramak, belirlemek ve ortaya çıkarmak.

Bu yüzden sosyal hizmetin amacı; sosyal yaşamı geliştirmek, insanlar arasındaki dayanışmayı artırmak ve toplumdaki dayanışmayı yükseltmektir.

Kitapçığın ilgili bölümünde sosyal çalışmacıların bağlı bulunduğu sorumluluklardan
şöyle söz edilmektedir:
1. Her insanın kendine özgü bir değeri vardır ve bu değer onun saygı görmesini gerektirir.
2. Her insanın, başkasının hakkını ihlal etmemek koşuluyla, kendisini geliştirme hakkı ve toplumun gelişimine katkı verme sorumluluğu vardır.
3. Her toplum, yönetim biçimi ne olursa olsun, tüm üyelerinin en üst düzeyde yararı için işlev görmeli; üyelerinin kendilerini geliştirmeleri için gerekli koşul ve olanakları sağlamalıdır.
4. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirge’sinde ve kaynağını bu Bildirge’den
alan diğer uluslararası belgelerde ifade edilen, bireylerin ve grupların temel insan haklarına saygı gösterilmelidir.
5. Sosyal çalışmacılar kendilerinin yardımına ve tavsiyesine gereksinim duyan herkese;
cinsiyet, yaş, engelli olma, renk, ırk, toplumsal sınıf, dil, din, siyasal görüş veya cinsel tercih durumuna göre ayrım yapmaksızın, mümkün olan en iyi hizmeti sunar.
6. Sosyal çalışmacılar mesleki tutum, karar ve eylemlerinde sosyal adaletsizlikle mücadele ederler.

Sosyal çalışma mesleğinin temel unsurları: 1)Bilgi temeli ve değer sistemi, 2)Toplum, 3)Hizmet Kurumu, 4) Başvuru sahibi (müracaatçı), 5)Sosyal çalışmacıdır.

Sosyal çalışma uygulaması bütün öteki meslek uygulamaları gibi değer, amaç, yaptırım, bilgi ve yöntem birliğinden meydana gelir (Kongar, 1972, 20). Bu nitelikler mesleğin işlevselliğini belirler.

Sosyal çalışma mesleğinin temel değerlerinin kavramsallaştırılması kısaca şu şekilde yapılmaktadır; kişinin değeri, insanın temel olan haysiyeti, kişi refahı için toplumun sorumluluğu ve kişinin genel refaha katkıda bulunmak sorumluluğu gibi, demokratik
toplumun geniş olarak kabul edilen değerlerini daha belirli bir şekilde ifade etmektedir (Kut, 1988, 19).

bilimsel içerik – toplumsal içerik

sosyal çalışma bilgisinin değişimi

Sosyal çalışmanın mesleki değerleri genel olarak şöyle özetlenebilir:
1. Toplumsal hizmet ve olanaklardan eşit yararlanma sağlanmalıdır.
2. İnsanoğlunun refahı için toplumsal ve ekonomik koşullar iyileştirilmelidir.
3. Birey, grup ve toplum düzeyindeki değişmelerle, yukarıdaki amaçların gerçekleştirilmesine çalışılırken; a)mesleki bilgi ve beceriye dayanmalı, b)mesleki amaç, kişisel çıkarların üstünde tutulmalı, c)gizliliğe uyulmalı ve d)yapılan işin sorumluluğu
yüklenilmelidir (Kongar, 1972, 42).

"Kişiler ve gruplara, kendileri ile çevreleri arasındaki dengesizlikten doğan sorunların belirlenmesi, çözülmesi ya da etkisiz hale getirilmesi için yardım etmek; Dengesizliğin meydana gelmesini önlemek için kişiler ya da gruplarla çevreleri arasındaki potansiyel dengesizlik alanlarını belirlemek; Tedavi edici ve önleyici önlemler almak; Kişilerin grupların ve toplumların en yüksek gelişme güçlerini aramak, belirlemek ve ortaya çıkarmak."  Sosyal Çalışma mesleğinin amaçlarıdır.     

C seçeneğinde ise sosyal çalışma mesleğine ilişkin değerlerden birini ifade etmektedir.

Sağlık toplum insanın öteki insanları sevme yetisini, , aklını ve nesnelliğini geliştirme, kendi üretici güçlerini tanımasına dayanan bir benlik duygusu elde etme yetisini artırır. Sağlıksız bir toplumsa, karşılıklı düşmanlık ve güvensizlik duyguları yaratan, insanı başkalarının kullanacağı ve sömüreceği bir araca dönüştüren, başkalarına boyun eğmediği ya da otomatlaşmadığı sürece onu benlik duygusundan yoksun bırakan toplumdur.

"Meslek elemanlarının insanlarla ve toplumla ilişkilerinde, mesleklerinin gerekli kıldığı ahlaksal yaklaşımların neler olduğu ve neler olması gerektiğini" ifade eden kavram etiktir.

Sosyal çalışma uygulaması bütün öteki meslek uygulamaları gibi değer, amaç, yaptırım, bilgi ve yöntem birliğinden meydana gelir (Kongar, 1972, 20). Bu nitelikler mesleğin işlevselliğini belirler.

Bir sosyal kalkınma mesleği olan sosyal çalışma "insan için kalkınma" derken  toplumda insanın kendi bireysel yeteneklerini geliştirmesini engelleyen sorunların çözüme kavuşturulmasını, insanların yetenekleri doğrultusunda özgürce çalışarak
topluma ve insanlığa katkıda bulunabilmesinin güvence altına alınmasını kasteder. İnsan için kalkınma, bu açıdan insanları çağın gerektirdiği insanlık nitelikleriyle donatmak, bunun içinse toplumsal ve kültürel alanlarda kurumsal ve yapısal değişmeleri öngörmek demektir. Bu anlayış çerçevesinde sosyal sorunları sadece sosyal önlemlerle gidermeye çalışmak yanlıştır. Sosyal hizmetler hem insan haklarını ayakta tutan toplum huzurunun bir aracı hem de ekonomik kalkınma da dâhil, birçok gelişmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu açıdan doğru cevap D seçeneğidir.

Kişiler veya gruplarla çevre arasında çatışma yaratmaya uygun alanları saptamak ve bunları önlemek için kişiler, gruplar ve çevrede değişikliklerin meydana gelmesine yardımcı olmak; Friedlander’e göre mesleki roller bağlamında sosyal çalışma uygulamasının amaçları arasındadır.

Antropolojik anlamda etiğin dişil bir kavramsallaştırma olmasının nedeni, adalet odaklı olmasıdır. Örneğin, anaerkil ilkeler; koşulsuz sevgi, doğal eşitlik, kan bağı ve toprağın önemi iken, ataerkil ilkeler; koşullu sevgi, hiyerarşik yapı, soyut düşünceler, insan yapısı olan yasalar ve devlet olarak biçimlenir. Sosyal çalışma bu anlamda anaerkildir. Çünkü sosyal çalışma mesleği felsefesinin odağı da; sosyal adalete dayalı insan ve toplum gerçeğidir. Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.

Veysi Oymak, Türkiye'nin yetiştirdiği ilk sosyal çalışmacılardan biridir.