SOSYAL ÇALIŞMANIN TARİHİ

Sosyal anlamda insanların topluluk olarak bir arada olma gereksinimi, sorunlarına biraradalık içinde çözüm üretme düşüncesi dayanışma bilincini beraberinde getirmiştir.

Hester G. STOLL’e göre: “Sosyal çalışma, bilimsel bilgiye ve insan ilişkilerini düzenleme becerisine dayanan, amacı birey, birey grupları ve toplumların potansiyelinin azami seviyeye yükselmesine yardımcı olan bir mesleki hizmettir”

İlk sosyal refah örgütlenmesi kurumu, 1820’de John Griscom tarafından kurulan Yoksulluğu Önleme Derneği’ydi.

1928’de Paris’te toplanan İlk Sosyal Hizmet Konferansının önemli bir yeri vardır.

Sosyal hizmet; ‘insan hakları ve sosyal adalet ideallerini’ yaşama geçirmeyi amaçlayan, sosyal değişmeyi olumlu yönde etkilemeyi, bireyin sosyal işlevselliğini
engelleyen tıkanıkları açmayı ve birey-toplum etkileşimini güçlendirmeyi hedefleyen, yüksek insancıl felsefeleri bulunan güzide bir meslektir.

1800’lere kadar varlığından söz edilmeyen sosyal çalışma mesleğinin ortaya çıkışı 1800’lerin sonlarına rastlamaktadır.

Meslek öncülerinin, yardım amacıyla baştan beri ilgilendikleri en önemli grup yoksullar olmuştur. Yoksullar dışında ilgilendikleri hasta, yaşlı, çocuk, engelli gibi gruplar da yoksuldu.

Sosyal çalışma mesleği, insan ilişkilerinde yaşanan sorunları çözmek, sosyal değişim ajanı olmak, sorunları çözerken müracaatçılarını/başvuru sahiplerini güçlendirerek insanların refahını artırmak için çalışır.

Her mesleğin ve disiplinin ortaya çıkışını sağlayan, onu gereksinim olarak duyumsatan bir takım dinamikler olagelmiştir. Sosyal meslekler için bu dinamiği belirleyen unsurlar; insan-toplum etkileşimidir. Yaşanan sosyal sorunlardır. Ortak aklın, sorunların çözümünde gösterdiği bilimsel çabadır. İnsan-insan, insan toplum, insan-çevre arasında yaşanan sorunları profesyonel yollarla çözme süreci
meslekleşmenin zemini olmuştur.

1633 tarihinde hasta ve engellilerin bakımı için hemşirelik mesleğini geliştirmek amacı ile Papaz Vincent diğer bir dernek kurmuş ve bunun adına ‘Hayırsever
Kızlar’ demiştir.

Batı’da sosyal çalışmada ilk uygulayıcılar, sosyal sıkıntı yaşayan insanlara sosyal destek sunan gönüllüler ve kilise temsilcileridir.

Kurumsallaşmaya açılan çeşitli sosyal hizmet kuruluşları ile Aile ve Çocuk Bakanlığı, Sosyal Refah ya da Sosyal Yardım Bakanlıkları gibi bakanlıklar örnek verilebilir. Türkiye’de ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı sayılabilir.

Kapitalizm, özel sermaye mülkiyeti ile mülksüz ücretli emek arasındaki ilişki merkezinde yoğunlaşmış bir meta üretim sistemidir; bu ilişki bir sınıf sisteminin ana eksenini oluşturur.

Sosyal refaha ilişkin ilk sosyal düzenlemeler 1601’de İngiltere’de Kraliçe I. Elizabeth zamanında çıkarılan ‘Yoksullar Yasası’ ile gerçekleştirilmiştir.

Sosyal çalışma mesleği, sanayi zemini üzerinde üçayak üzerine oturmuştur. Bu ayaklar, insan hakları, toplumsal değişim ve mesleksel bilgidir.

Osmanlı döneminde, imparatorluğun her yöresinde kurulan vakıflar yoksul, dul ve yetimlerin gereksinimlerini karşılamada etkin olmuşlardır.

“Sevdiğiniz şeylerden Allah için harcamadıkça tam hayra erişemezsiniz,” (Al-i İmran, 3/92) ayeti vakıfların kurulmasında ilke kabul edilmiştir.

702 yılında Emevi Halifesi Velit Şam’da ilk Müslüman hastanesini vücuda getirmiştir.

Emiroğlu’na göre ise Osmanlılar döneminde sosyal hizmetler 19. yüzyıla kadar vakıf kuruluşları tarafından veriliyordu. Bu konuda hizmet veren kamu kuruluşları ve hayır kurumları 19. yüzyılda kurulmaya başlanmıştır. Bu kuruluşlar diğer ihtiyaç
gruplarının yanında yaşlılara da hizmet götürüyorlardı. Bunlar arasında 1868 yılında kurulan Kızılay Derneği ve 1895 yılında kurulan Darülaceze, Osmanlılar döneminde kurulup günümüze kadar yaşayan kurumlardır.

Cumhuriyet döneminin sosyal süreçlerinden söz ederken 23 Nisan 1920 tarihinin üzerinde önemle durulması gerekir. Gazi Mustafa Kemal’in Başkanlığında Türkiye Büyük Millet Meclisinin kurulduğu bu tarihi, yepyeni bir devlet ve yepyeni bir sosyal politika anlayışının gerçek başlangıcı olarak kaydetmek zorundayız.