SOSYAL HİZMETE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 6

1897’de Mary Richmond ise Pratik Yardım İçin Eğitim Okulu’nun kurulması ile ilgili bir plan yaparak 1898 yılında New York’da ilk sosyal hizmet kursunu açmıştır. 1891 yılında New York’ta Charities Review adlı bir dergi yayınlandı. Sosyal çalışma okulu olarak açıkça tanımlanan ilk okul (Institute for Social Work Trainning) ise Hollanda, Amsterdam’daki bir grup sosyal reformcu tarafından 1899’da kuruldu.  Ülkeler arasında yayılan bu okullar daha sonra Latin Amerika’ya sıçramış ve 1920’de Şili’de (Santiago) ilk sosyal çalışma okulu faaliyete geçmiştir. Asya kıtasında ise sosyal çalışma eğitiminin öncülüğünü Tata Enstitüsü ile Hindistan yapmıştır. Asya’da, Hindistan Bombay’da (1936), Afrika’da Güney Afrika (1924) ve Mısır’da (1936) ilk sosyal çalışma okulları açılmıştır.

Türkiye’de sosyal çalışma eğitimine ilk defa Sosyal Hizmetler Akademisi’nin 1961’de kuruluşuyla
başlanmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Yöntem, meslek elemanlarının uygulamada temel destek aldıkları kuramlara uygun olarak mesleki süreçte varmak istedikleri hedefe ulaşabilmek için kullandıkları yoldur. Kısaca meslek elemanlarını uygulamada başarıya götüren denenmiş bilimsel bir araçtır. Doğru cevap A'dır.

1. Genel Yaklaşımlar: a. Psiko-sosyal yaklaşım (psycho-social approach), b. İşlevsel yaklaşım (functional approach), c. Sorun çözme yaklaşımı (problem solving approach), d. Davranışsal yaklaşım (behavioral approach).

2. Ara Yaklaşımlar: a. Aile tedavisi yaklaşımı (family therapy approach), b. Kriz yaklaşımı (crisis intervention approach), c. Toplumsallaşma yaklaşımı (socialization approach), d. Görev merkezli yaklaşım (task-centered approach), e. Ekolojik-çevreci yaklaşım (ecological approach) sayılabilir. Sistem kuramının da apayrı bir yeri vardır (Turan, 1999, 247). Doğru cevap D'dir.

Grupla çalışmanın başka bir boyutu olan grup terapisindeki en temel değişken ise kişilerarası etkileşimdir. Grup üyeleri birbirleriyle çeşitli düzeylerde etkileşirler.Doğru cevap A'dır.

Diğer yöntemlerin çoğunun çıkış yeri gibi, toplum örgütlenmesi 1843’de, Amerika’da yoksulların koşullarını iyileştirmek üzere ortaya çıkmış bir kavramdır. 1939 yılında ise bir sosyal çalışma yöntemi olarak kabul edilmiştir. Bazen onunla karıştırılan yukarıda sözünü ettiğimiz toplum kalkınması (community development) ise 1945 yıllarında Birleşmiş Milletler tarafından az gelişmiş ülkelere uygulanan teknik yardım programları çerçevesinde geliştirilmiş bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

Sosyal çalışma mesleğinde, görüşmenin yanı sıra birçok teknik kullanmasına rağmen, sosyal çalışmacıların en çok zaman harcadıkları teknik, görüşmedir. Bir anlamda görüşme en önemli ve en sık kullanılan sosyal hizmet becerisidir diyebiliriz.Doğru cevap C'dir.

“Görüşme yardım yapmak isteyen için o kadar önemli bir araçtır ki, tıpkı bir piyanistin notalarını veya şantözün nefes kontrolünü öğrenmesinin zorunlu olduğu kadar mülakat tekniğinin öğrenilmesi şarttır.” Elizabeth Nichold                 Doğru cevap B'dir.

Kayıt tutma ve rapor yazma görüşmenin önemli bir parçasıdır. Sosyal çalışmacı başvuru sahipleriyle yaptığı görüşmeleri kurum kayıtlarına geçirmekle sorumludur. Bu kayıtlar, kurumun yapısına ve başvuru sahibinin sorununa göre değişiklik gösterir. Kayıt tutma genelde pratik, idari, öğretim ve araştırma olmak üzere dört amaca hizmet eder. Rapor türleri mülakat, süreç, özet, değerlendirme raporları olarak değerlendirilebilir. Ayrıca her başvuru sahibine ait bir dosyanın tutulması gerekir. Dosyada konuyla ilgili formlar bulundurulur. Doğru cevap A'dır.

Görüşme yapılandırılması gereken bir süreçtir. Bu nedenle sosyal meslek elemanının iletişim becerisi gelişmiş, empati yeteneğine sahip olması ve iletişimde terapötik koşulları oluşturması gerekir. Görüşmenin başarısı olumlu ilişki kurulmasına bağlıdır. Olumlu ilişkideki özellikler başvuru sahibinin kendi kendine karar vermesi, başvuru sahibine ilgi göstermek, başvuru sahibinin kişiliğine saygı gösterme, empatik anlayış, içtenlik, özgünlük, gizliliktir. Doğru cevap D'dir.

C seçeneği dışındaki seçenekler sosyal çalışma mesleğinin kuramları ile ilgili olarak doğru bilgi içermektedir. Toplumsal gerçekliğin anlamlı kılınmasında kuramların/yaklaşımların çok sayıda olması bir olumsuzluk değil, tersine zenginliktir. Her biri bu zenginliğe farklı bir biçimde katkıda bulunur

Sosyal çalışma yaklaşımlarıyla toplumsal yapı arasında diyalektik türden bir ilişki vardır. Sosyal çalışma, mesleğin gereği olan sistematik teoriyi, başta psikoanalitik kuram olmak üzere; çözümlemeye çalıştığı sorunlara uygun olarak seçtiği diğer kuramlar ve pratikte elde ettiği verilerin analizinden ortaya çıkan deneysel (amprik) bilgi ile bütünleştirerek oluşturmuştur.

Farklı kuramlar temelinde oluşan bilimsel ekollere dayalı olarak gelişen yaklaşımlar arasında özellikle bireyle çalışmada kullanılan genel yaklaşımlar arasında; a. Psiko-sosyal yaklaşım (psycho-social approach), b. İşlevsel yaklaşım (functional approach), c. Sorun çözme yaklaşımı (problem solving approach), d. Davranışsal yaklaşım (behavioral approach) yer almaktadır. B seçeneğinde verilen "Görev merkezli yaklaşım" ise genel yaklaşım değil, ara yaklaşımlardan biridir.

Psikodinamik teoriyi anlama diğer sosyal hizmet teorilerini anlamada ön koşul sayılmaktadır; çünkü psikodinamik teorinin sosyal hizmet üzerindeki etkisi oldukça yoğun ve kapsamlıdır. Sosyal hizmette kullanılan diğer psikodinamik modeller arasında işlevsel kuram, sorun çözme yaklaşımı, ego psikolojisi, etkileşim çözümlemesi ve terapötik çevre uygulamaları yer almaktadır. Psikodinamik modellerde bireysellik öğesi yoğun olarak vurgulanmaktadır. Odak noktası “birey ve aile” olan bu modellerde psikoanalitik kuramın gelişim, kişilik ve normal dışı psikolojiyle tedaviye ilişkin geniş bilgi gövdesinden yararlanılır.

Güçlendirme yaklaşımı, başvuru sahiplerinin özellikleri ve güç koşullara karşı gelebilme konusunda sosyal çalışma uygulamasının etkililiği açısından üzerinde durulan bir yaklaşımdır. Başvuru sahipleri; (engelliler, yoksullar, azınlıklar, sığınmacılar, kadınlar, mağdurlar, çocuklar, lgbti bireyler, vb) özellikleri ve özel gereksinimleri nedeniyle sosyal hizmet almaları gereken, gereksinim içindeki insan gruplarıdır. Bu yaklaşımla sosyal çalışmacı, olumsuz koşullara rağmen başvuru sahibinin psikososyal yönlerini güçlendirmeyi, baş etme becerileri kazandırmayı ve onları savunmayı görev edinmiş olur. Güçlendirme bir süreçtir. Bireylere, ailelere, gruplara ve toplumlara kendi içlerindeki ve çevrelerindeki kaynakları keşfetmelerine ve kullanmalarına yardımcı olma isteğini ve yardım etme sürecini tanımlar.

Öteden beri sosyal eylemin amaçları şunlardır: Sosyal ilerlemenin sağlanması, sosyal politikanın değiştirilmesi, sosyal kanunların geliştirilmesi, sağlık ve sosyal yardım hizmetlerinin sağlanmasıdır. Ancak sosyal eylem görece uzun bir süreç olarak görülmesine rağmen koşullar ve yapısı gereği genellikle kısa vadeli somut değişmeler yaratmakta kullanılır. Amaç çevreyi de değiştirmektir. Görüldüğü gibi sosyal eylemin amaçları arasında kısa vadeli somut değişmeler yaratmak yer almamaktadır.

Kongar, sosyal çalışma alanına yönelen araş- tırmaların konularını şöyle saptamaktadır: 1)Birey, grup ve toplum düzeyinde değişmenin dinamiğine yönelen araştırmalar. 2)Sosyal hizmetlerin ve sosyal refah hizmetlerinin kapsam ve verimliliklerini ölçmeye yönelen araştırmalar. 3)Bireysel ve toplumsal sorunlar hakkındaki araştırmalar. 4)Sosyal çalışma mesleği ve bu meslek üyeleri hakkında yapılan araştırmalar. Bu dört kategorideki araştırmalar, sosyal çalışma için doğrudan bilgi kaynağı olmakla beraber, bütün öteki sosyal bilim araştırmalarının da sosyal çalışma bakımından anlamlı olduğu unutulmamalıdır. C seçeneğinde verilen "Demokrasinin gelişimine hizmet etmeye yönelen araştırmalar" bu dördü arasında yer almamaktadır.

Görüşmede hedeflenen amaç başvuru sahibi ile ilgili olduğu kadar görüşmeyi yapan sosyal hizmet uzmanı ile yakından ilgilidir. Görüşme yapılandırılması gereken bir süreçtir. Bu nedenle sosyal meslek elemanının iletişim becerisi gelişmiş, empati yeteneğine sahip olması ve iletişimde terapötik koşulları oluşturması gerekir. Görüşmenin başarısı olumlu ilişki kurulmasına bağlıdır. Sosyal çalışmacı, görüşme yoluyla başvuru sahibinin duygularını, davranışlarını, nesnel (objektif) gerçeklerini ve öznel (subjektif) yanını daha iyi anlama olanağı bulur. Gözlem, davranışın yalnızca bir yanını gösterir. Oysa davranışın gerçek anlamını kavramak için görüşmeye ihtiyaç vardır. Başvuru sahiplerinin sosyal sorun alanlarından geldiği ve eşitsizleştirici koşulları yaşadıkları için başarı, değişime ve gelişmeye açık olmaları ve toplumsal kaynakların sunduğu olanaklar ölçüsündedir. Bu nedenle görüşmeye katılımları çoğu zaman zorunludur, yaşadıkları toplumsal koşullar düşünülecek olursa birincil amaçları sosyal hizmetlerden yararlanmaya dönüktür. A seçeneğinde verilen bilgi mesleki görüşme ile ilgili olarak doğrudur. Görüşme-mülakat (interview) sosyal hizmet uygulamalarının en önemli ögesidir.

IV numaralı ifadede yer alan bilgi mesleki kayıtlarla ilgili olarak yanlış bilgi içermektedir. Sosyal çalışmacı başvuru sahipleriyle yaptığı görüşmeleri kurum kayıtlarına geçirmekle sorumludur. Bu kayıtlar, kurumun yapısına ve başvuru sahibinin sorununa göre değişiklik gösterir. Ayrıca her başvuru sahibine ait bir dosyanın tutulması gerekir. Dosyada konuyla ilgili formlar bulundurulur. Grupla çalışmada kayıt tutma sistemiyle ilgili olarak Lindsay beş temel ilke tarif etmektedir ve bu ilkeler arasında "gizlilik" ilkesi de yer almaktadır; ancak bu ilke, içeriği itibariyle kayıtların mesleki dokümanlar olduklarını ve dolayısıyla meslek ahlâkı ilkelerine uygun olarak muhafaza edilmeleri gerektiğini ifade eder. Bu nedenle IV numaralı ifadenin yer almadığı C seçeneği doğrudur.

Sosyal hizmetler, klasik özel gereksinim gruplarıyla, yani çocuklarla ilgili, ailelerle, gençlerle, yaşlılarla, kadınlarla, hastalarla, tutuklu ve hükümlülerle, göçmenlerle, sığınmacılarla, bağımlılarla, dışlanmışlarla, çok sınırda özel gereksinim gruplarıyla, örneğin, AIDS’lilerle, hastaların aileleriyle, otistik çocuklar ve aileleriyle, üstün zekalı çocuklar ve aileleriyle vb. yapılan sosyal boyutlu uyumlandırma, esenlendirme, sağaltım ve bakım çalışmalarının geneline verilen ad olarak kabul edilmiştir. Bu gruplar arasında iş adamları yer almaz.