SOSYAL HİZMET YÖNETİMİ

Valilerin ildeki görev ve yetkileri 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nda ayrıntılı olarak sayılmıştır. Bunlardan belli başlı olanları sunlardır: • Yasa, tüzük, yönetmelik ve hükümet kararlarının ilanını ve uygulanmasını sağlamak. Bakanlıkların talimat ve emirlerini yürütmek. • Yasa, tüzük, yönetmelik ve hükümet emirlerini uygulamak için genel emirler çıkarmak. • İl yönetimi içinde yer alan devlet dairelerinde teftiş ve denetimlerde bulunmak. • İldeki kamu görevlilerinin hiyerarşik amiri olarak onlar üzerinde atama, sicil raporu düzenleme, görev yerini değiştirme gibi hiyerarşik yetkileri kullanmak. • İlde suç işlenmesini önlemek, kamu düzenini ve güvenliği sağlamak. • Devletin temsilcisi olarak ildeki resmi törenlere başkanlık etmek. Adalet ve askerî kuruluslar valinin yönetimi dışındadır. Valinin bu kuruluşlar üzerinde hiyerarşik yetkisi yoktur.

Bakanlar Kurulu, Başbakan ve bakanlardan oluşur. Bakanlar Kurulu’nun başkanı olan Başbakan, Cumhurbaşkanı’nca TBMM üyeleri arasından atanır. Bakanlar ise TBMM üyeleri veya milletvekili seçilme yeterliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Gerektiğinde Başbakan’ın önerisi üzerine bir bakanın görevine Cumhurbaşkanınca son verilir.

Başbakanlık merkez örgütü, Başbakanlık Müsteşarı ve yardımcılarından başka ana hizmet birimleri, danışma ve denetim birimleri ile yardımcı birimlerden oluşur. Başbakanlık örgütünün Başbakan’dan sonraki en üst yöneticisi Başbakanlık Müsteşarıdır.

Merkezden yönetimini yararlarından biri, kamu görevlilerinin, merkezi yönetim tarafından atanmaları nedeniyle, yerel düzeydeki çeşitli çıkar gruplarının etkilerinden uzak kalmalarıdır.

Türk kamu yönetimi örgütü, merkezî yönetim ve yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere ikiye ayrılır. Merkezî yönetim, merkez (başkent) örgütü ve taşra örgütünden oluşur. Bölgesel örgütler, merkezî yönetim örgütlerinden taşra örgütü içerisinde yer alır.

Devletin başı olan Cumhurbaskanı, Türkiye Cumhuriyeti’ni ve Türk milletinin birliğini temsil eder; Anayasa’nın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir. Bakanlar Kurulu’nun başkanı olan Başbakan, Cumhurbaşkanı’nca TBMM üyeleri arasından atanır.

Hukukta “kişi” olmak bazı sonuçlar doğurur. Buna göre kişiler: • İrade açıklayabilirler. • Hukuki işlemler yapabilirler. • Sorumluluk sahibidirler. • Mal varlığına sahip olabilirler. • Hak ve borç altına girebilirler. • Mahkemelerde davacı ve davalı olabilirler.

Hukukta biri "gerçek kişi", diğeri "tüzel kişi" olmak üzere iki tür kişi vardır.

Kamu yönetimi alanına ilişkin Anayasa’da yer alan düzenlemelerden yola çıkarak, kamu yönetimi sisteminin temelini oluşturan anayasal ilkeler; yasal yönetim (kanuni idare), kamu tüzel kişiliği, merkezden yönetim, yetki genişliği, yerinden yönetim, yönetimin bütünlüğü ilkeleri şeklinde sıralanabilir.

Yetki genişliği ilkesi, katı bir merkeziyetçiliğin ortaya çıkardığı sakıncaları gidermek, özellikle taşranın merkezle olan yazışmalarını azaltarak hizmetlerin taşrada gecikmeden yürütülmesini sağlamak için geliştirilmiş bir yöntemdir. Yetki genişliği ilkesi, merkezi yönetimin karar alma ve yürütmeye ilişkin bazı yetkilerini taşra örgütündeki yöneticilerine devretmesidir.

Yerinden yönetim kuruluşlarının kendilerine özgü gelir kaynakları ve bütçeleri vardır.

Valilerin ildeki görev ve yetkileri 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nda ayrıntılı olarak sayılmıştır. Bunlardan belli başlı olanları şunlardır: • Yasa, tüzük, yönetmelik ve hükümet kararlarının ilanını ve uygulanmasını sağlamak. Bakanlıkların talimat ve emirlerini yürütmek. • Yasa, tüzük, yönetmelik ve hükümet emirlerini uygulamak için genel emirler çıkarmak. • İl yönetimi içinde yer alan devlet dairelerinde teftiş ve denetimlerde bulunmak. • İldeki kamu görevlilerinin hiyerarşik amiri olarak onlar üzerinde atama, sicil raporu düzenleme, görev yerini değiştirme gibi hiyerarşik yetkileri kullanmak. • İlde suç işlenmesini önlemek, kamu düzenini ve güvenliği sağlamak. • Devletin temsilcisi olarak ildeki resmi törenlere başkanlık etmek.

Merkezî yönetim, "kamu hizmetlerinde birlik ve bütünlüğü sağlamak amacıyla söz konusu hizmetlere ilişkin karar ve faaliyetlerin merkezî hükümet ve onun hiyerarşik yapısı içinde yer alan örgütlerce yürütülmesi" anlamına gelir.

Anayasa, devletin temel yapısını, yönetim ve örgütleniş biçimini, devlet organlarının birbirleriyle olan ilişkilerini ve bireylerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel hukuk kurallarıdır.

"Kamu tüzel kişilerinin malları özel bir korumaya ve ayrı bir hukuksal rejime tabidir" ifadesi doğru bir ifadedir. Diğer seçeneklerde verilen ifadeler yanlıştır.

Merkezden yönetimde yazışmaların çok olması nedeniyle kırtasiyecilik artar, işler gecikir ve hizmetlerin maliyeti artar. Diğer seçeneklerde verilen ifadeler merkezden yönetim ilkesinin özellikleri arasında yer almaktadır.

Yukarıda yararları sıralanan yönetim, yerinden yönetimdir.

Türk kamu yönetiminin örgütsel yapısına göre merkez (başkent) örgütü içerisinde, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu, Bakanlıklar ve Merkezdeki Yardımcı Kuruluşlar yer alır. Verilen diğer seçenekler taşra örgütü içerisinde yer almaktadır.

Merkezdeki yardımcı kuruluşlara örnek olarak Millî Güvenlik Kurulu, Danıştay, Sayıştay, Yüksek Askerî Şura, Yüksek Planlama Kurulu, Özelleştirme Yüksek Kurulu, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Terörle Mücadele Yüksek Kurulu, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu verilebilir.

Vakıflar Genel Müdürlügünün görevleri arasında sosyal hizmetler ve yardımların önemli bir yeri vardır. Bu amaçla ana hizmet birimlerinden biri olarak Hayır Hizmetleri Daire Başkanlığı kurulmuştur. Söz konusu Daire Başkanlığının görevleri şunlardır: • Vakfiyelerde yer alan hayır şart ve hizmetleri yerine getirmek. • Hayrat taşınmaz malların tahsis işlemlerini yürütmek. • Vakfiyelerde yazılı hayır şart ve hizmetleri yerine getirmek üzere her seviyeden eğitim-öğretim tesisleri, öğrenci yurtları, sağlık ve sosyal yardım kurumları, aşevleri gibi tesisler açmak, yönetimini sağlamak, ögrencilere eğitim yardımı yapmak, ihtiyaç sahibi insanlara sosyal yardımlarda bulunmak, muhtaç ve engellilere aylık bağlamak. • Usul ve esasları Genel Müdürlükçe çıkarılan yönetmelikle belirlenmek üzere ihtiyaç sahibi yükseköğrenim öğrencilerine 3/3/2004 tarihli ve 5102 sayılı Yüksek Ögrenim Ögrencilerine Burs Kredi Verilmesine İlişkin Kanun hükümlerine tabi olmaksızın burs vermek. • Sosyal yardım hizmeti veren kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmak. • Uluslararası kuruluşlarla işbirliği yaparak sosyal politikalar ve sosyal yardım projeleri üretmek ve yürütmek.