SOSYAL HİZMET YÖNETİMİ

Hukukta (a) gerçek kişi ve (b) tüzel kişi olmak üzere iki tür kişi vardır. Gerçek kişiler insanlardır. Tüzel kişiler ise belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelmiş insanların oluşturdukları topluluklardır. Tüzel kişiler de (a) özel hukuk tüzel kişiler ve (b) kamu hukuku tüzel kişiler olmak üzere ikiye ayılır. Dernek, sendika ve şirketler özel hukuka tabi tüzel kişilerdir.

Kamu tüzel kişileri kamu yararı amacıyla kurulurlar, faaliyet konuları kamu hizmetidir ve bu nedenle kamu gücünden yararlanırlar. Kamu tüzel kişileri özel hukuk tüzel kişilerine oranla daha üstün yetki ve ayrıcalıklara sahiptirler.

Türk kamu yönetimi örgütü (a) merkezi yönetim ve (b) yerinden yönetim kuruluşları olmak üzere ikiye ayrılır. Merkezi yönetim; merkez örgütü ve taşra örgütünden oluşmaktadır. İl yönetimi, ilçe yönetimi, bucak yönetimi ve bölgesel yönetim taşra örgütünün altına olan yönetimlerdir. İl özel yönetimi ise yerinden yönetim kuruluşlarından biri olan yerel yönetim kuruluşlarından biridir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (a) ana hizmet birimleri, (b) danışma ve denetim birimleri ve (c) yardımcı hizmet birimleri olmak üzere üç birimden oluşmakta ve her birim alt birimlerden oluşmaktadır. Doğru seçenek B’dir. Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, İç Denetim Birimi Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ve Strateji Geliştirme Başkanlığı danışma ve denetim birimleri altında yer alan hizmet birimleridir. Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı ise yardımcı hizmetler birimi altında yer alan hizmet birimlerinden biridir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ana hizmet birimleri; Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı ve Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğüdür. Özel Kalem Müdürlüğü ise yardımcı hizmetler birimi altında yer alan hizmet birimlerinden biridir.

Hayır Hizmetleri Daire Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü altında ana hizmet birimlerinden biridir. Vakıflar Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sosyal hizmetler ve yardımların önemli bir yeri vardır. Hayır Hizmetleri Daire Başkanlığı bu amaçla Müdürlüğün ana hizmet birimlerinden biri olarak kurulmuştur.

Sosyal hizmetler alanında yerel yönetimler ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütlerinin de doğrudan veya dolaylı yükümlülüklere sahiptir. Yukarıda verilen seçeneklerden E hariç diğerleri bu sorumlulukları kapsamaktadır.

Mahalli idareler; (yerel yönetimler) il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir (mad.127).

Ülkenin yönetim sisteminin bütünlüğü içerisinde yer alırlar. Kuruluş ilkeleri, görev ve yetkileri, gelir sistemleri, yasama organı tarafından belirlenir. Yerel yönetimler, yönetsel özerklikten yararlanır. Yerel yönetim kurumunun temelinde yerel demokrasi vardır. Yerel yönetimlerin uyması gereken, ulusal amaçlar, hedefler, ilkeler ve standartlar yönetimde bütünlüğü sağlamak amacıyla merkezi yönetimlerce belirlenir.

Kuruluş, işleyiş ve esasları kanunlarla düzenlenen ve anayasal bir nitelik kazanan yerel yö- netimlerin, daha önce açıklamış bulunduğumuz yerel yönetim tanım ve özellikleriyle karşılaştırılmasında önemli sayılabilecek kimi sorunlarla karşı karşıya olduğu örneklenebilir: Yerel yönetimler için gerekli olan demokratik niteliklerin eksikliği vardır. Yerel yönetim kurumlarına demokratik nitelik kazandıran halk katılımı, Türk yerel yönetim sistemi içerisinde son derece sınırlıdır.

Geçim garantisi her zaman gelir garantisi anlamına gelmemekte,  İhtiyaç durumunda insanın iyilik haline yönelik gerekli sosyal hizmetlerin (koruma, bakım, iyileştirme, rehabilitasyon, destekleme, savunuculuk vb.) verilmesi anlamını da içermektedir (DPT: 2001, s.12).

AB’ye üye olan ülkelerin her birisi, bir diğerinden farklı olarak, kendi siyasî, kültürel, sosyal, tarihî ve dinî parametrelerine bağlı olarak sosyal politika ve bu çerçevede sosyal güvenlik, sosyal hizmetler ve yardım sistemlerini geliştirmişlerdir. Bu sebeple AB’nin sosyal hizmetler sisteminde birbirinden farklı modelleri ortaya çıkmıştır (SHÇEK, 2009, s.36) İskandinav Model bu tanımlama için uygunduur.

1957 yılında altı ülkenin bir araya gelmesiyle kurulan ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında, bir ekonomik bütünleşme hareketi olarak başlayan Avrupa Ekonomik Topluluğu’na  bugünkü adıyla Avrupa Birliği denmektedir.

Merkezî yönetim açısından vali,  ilin mülki idare amiri, yerel yönetim açısından da il özel idaresinin başıdır ve yerinden yönetim organı sıfatını taşır.

İl özel idareleri, yoksullukla mücadele ve muhtaç durumda olanlara sosyal koruma sağlanmasına yönelik olarak çeşitli sosyal hizmet ve yardım faaliyetleri yürütmektedirler. Bu kapsamda, çocuklar, kadınlar, yaşlılar, özürlüler, kimsesizler ve muhtaç ailelere çeşitli sosyal hizmet ve yardımlar yapmaktadırlar. Bu hizmet ve yardımların biçimi ve niteliği idareler itibarıyla değişmektedir.

Sosyo-kültürel faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan altyapı yatırımlarını üstlenen; bireyler ve toplumsal kesimler arasında zayıflayan sosyal güvenlik ve adalet mefhumunu güçlendirmeye yönelik olarak mahallî idarelere sosyal kontrol işlevleri yükleyen bir modeldir (Akdoğan, 2002).

Kamu yönetimine egemen olan Anayasal ilkeler:  Yasal yönetim (Kanuni idare) ilkesi, Kamu tüzel kişiliği ilkesi, Merkezden yönetim ilkesi, Yetki genişliği ilkesi, Yerinden yönetim ilkesi, Yönetimin bütünlüğü ilkesi.

Yasal yönetim (Kanuni İdare) ilkesini iki boyutu vardır: Yönetimin kuruluş ve işleyişinin yasalara dayanması, Yönetimin görevlerini yerine getirirken yasalara aykırı davranmaması.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı hizmet birimlerinde : Ana hizmet birimleri, Danışma ve denetim birimleri, Yardımcı hizmet birimleri yer alır.

1982 Anayasası’na göre bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı “Kanun” ile düzenlenir.