SOSYAL HİZMET YÖNETİMİ

Finans kökünden türetilen finansman, para, fon ya da sermayenin temini anlamına gelmektedir.

Finansman kararları kapsamında faiz hesaplamaları spot olmayan tüm parasal işlemlerde, vadeli alış- satışlarda, kredi kullanımlarında uygulanır.

Nakit yönetimi yatırım kararları kapsamında kullanılan başlıca analiz ve araçlardan biridir. Kurumun nakit giriş ve çıkışları, nakit fazlası nedeniyle fonların atıl kalmasına ya da nakit açığı nedeniyle faaliyetlerin aksamasına izin vermeden yönetilir.

Merkezî yönetim bazında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Bakanlığı, Vakı ar Genel Müdürlüğü; Millî Eğitim, Adalet, Sağlık ve İçişleri Bakanlıkları sosyal hizmetler alanında faaliyet göstermektedir. Yerel yönetimlerde Valiliklerin, Belediyelerin, İl Özel İdarelerinin ve Köy İdarelerinin sosyal hizmet faaliyetleri bulunmaktadır.

Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000’i geçen belediyeler, kadınlar ve çocuklar için koruma evleri açar.

İl Özel İdareleri “Sağlık, tarım, sanayi ve ticaret; ilin çevre düzeni plânı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetleri il sınırları içinde, yapmakla görevli ve yetkilidir.”

Geleneksel anlamda sivil toplum kavramı düşünüldüğünde, gelişmiş batıdan çok daha eski ve derin bir sivil toplum geleneğimiz olduğu söylenebilir. Anadolu’daki ilk vakfın 1048 tarihli olduğu kayıt altındadır.

Başlıca özel gelirler ise şu şekilde sıralanabilir:
• İdarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarda belirtilen faaliyetlerinden,

• Fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sağlanan gelirler.

STK için söz konusu olabilecek başlıca finansman kaynakları, bağışlar, üye aidatları, vergiler, döngüsel katkılar, ücretler, piyango, mali yatırımlar, ticari faaliyetle elde edilen gelirler, uluslararası kuruluşlardan sağlanan fonlardır.

Son yıllarda sosyal hizmet bütçeleri üzerinde daha fazla harcama yapma baskısı oluşturan bazı etkenler vardır. Sıklıkla aşırı harcama sonucunu doğuran bu etkenler özellikle şu unsurlardan kaynaklanmaktadır:

• Çocuk bakım maliyetlerindeki artış,
• Yaşlı nüfus oranındaki artışa paralel bu alana ilişkin taleplerdeki artış,
• Karmaşık ihtiyaç ve talepleri bulunan yetişkin insanların bakım ve destek maliyetlerindeki artış.

Finansal Planlama ve Bütçeleme aracı ile kurumun geleceğe yönelik hedef ve beklentileri doğrultusunda gerçekçi planlar / bütçeler hazırlanır.

Türkçede finans kelimesi para, fon, sermaye ya da kaynak anlamında kullanılmaktadır. Ancak finans kelimesi Türkçeye İngilizceden geçmiştir ve Oxford Ninth New Collegiate Sözlüğü’nde finans kelimesi fonların yönetimi ile ilgili çalışan bilim ve paranın dolaşımı, kredi uygulamaları, yatırım kararları ve bankacılığı da içeren sistemde fon yönetimi olarak tanımlanmaktadır.

Finansal yönetim hem fonların optimal kaynaklardan sağlanmasını hem de en optimal alanlarda kullanılmasını ifade etmektedir. Bu bağlamda finansal yönetimin finansman kararları ve yatırım kararları olmak üzere iki temel karar alanı ya da fonksiyonu vardır. Finansman kararları, para ya da fonların nasıl, ne zaman ve nereden sağlanacağına ilişkin kararlardır. Yatırım kararları ise fonların nerede, ne zaman ve ne şekilde kullanılacağına, yatırılacağına ilişkin kararlardır.

Finansal yönetimde kullanılan başlıca analiz ve araçlar yer almaktadır. Bunlar;(a) finansman kararları, (b) yatırım kararları ve (c) finansman/yatırım kararlarında kullanılan analizler ve araçlar olarak ele alınmaktadır. Buna göre; risk ve getiri analizi, bir başka deyişle risk yönetimi hem finansman hem de yatırım kararlarında kullanılan bir analizdir. Faiz hesaplamaları, finansal analiz, finansal planlama ve bütçeleme ve alternatif fon kaynakları analizi finansman alanında alınan kararlardır.

Sosyal hizmetlerin kamu kaynaklarıyla finansmanı (a) ilgili kuruluşların elde ettikleri kamu gelirleri ve (b) özel gelirlerden oluşmaktadır. İdarelerin kamu görevi ve hizmeti dışında ilgili kanunlarda belirtilen faaliyetlerinden elde edilen gelirler ve fiyatlandırılabilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sağlanan gelirler başlıca özel gelirlerdir. Alınan bağış ve yardımlardan elde edilen gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, ilgili kanunlarda dayalı olarak toplanan vergi, resim, harç ve fon kesintisi gelirleri ve sosyal güvenlik primi kesintileri kamu gelirleri arasında yer almaktadır.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu’nun gelirleri (a) Kanun ve Kararnamelerle kurulu bulunan ya da kurulacak olan fonlardan Bakanlar Kurulu kararıyla %10 ‘a kadar aktarılacak miktarlar, (b) Gelirler ve kurumlar vergisi tahsilat toplamının %2,8’i, (c) Trafik para cezalarının %50’si, RTÜK gelirlerinin %15’i, (d) bütçeye konulacak ödenekler, (e) her türlü bağış ve yardım ve (f) diğer gelirler olarak sıralanabilir.

3 Temmuz 2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediyeler Kanunu’nun 14. maddesinde ‘‘Belediye hizmetleri, vatandaşlara en yakın yerlerde ve en yakın yöntemlerle sunulur. Hizmet sunumunda özürlü, yaşlı, düşkün ve dar gelirlilerin durumuna uygun yöntemler uygulanır’’ ifadesine yer verilmiştir. Bu madde kapsamında belediye hizmetlerinin sosyal hizmet boyutu ifade edilmiştir.

Bir sosyal hizmet kurumunun finansman kaynakları arasında en önemli kaynaklardan biri bağışçılar ve hayırseverler tarafından yapılan maddi desteklerdir. Bağış, kişiler gruplar ya da kurumlar tarafından nakdi ya da ayni bir kaynağın sosyal hizmet kurumuna aktarılmasıdır. Bağışlar pek çok farklı biçimde olabilir. Kişi, grup ya da kurumlar tarafından sürekli, dönemlik ya da tek seferlik olacak şekilde bazen ise belli şartları içerecek biçimde yapılabilir. Ancak bağış gönüllü bir katkıdır.

İngilizce ‘grant’kelimesi daha çok şartlı olarak ya da belirli bir prosedür dahilinde yapılan kurumsal katkıları ifade etmektedir.

Son yıllarda sosyal hizmet bütçeleri üzerinde daha fazla harcama yapma baskısı oluşturan etmenler şu şekilde sıralanabilir: (a) Çocuk bakım maliyetlerindeki artış, (b) yaşlı nüfus oranındaki artışa paralel bu alana ilişkin taleplerdeki artış, (c) Karmaşık ihtiyaç ve talepleri bulunan yetişkin insanların bakım ve destek maliyetlerindeki artıştır.