SOSYAL HİZMET YÖNETİMİ

Örgüt, ortak amaçlar için birlikte çalışan bireylerin oluşturdukları büyük çaplı ve sistemli sosyal yapılardır. Yönetim ise; beklentileri, tutkuları, ihtirasları, amaçları ve ihtiyaçları birbirinden farklı olan insanlara iş yaptırma sanatıdır. Bu nedenle yönetimin temel görevlerinden birisi, örgütü oluşturan bireylerin amaçları ile örgütün amaçlarının etkin ve verimli bir şekilde uyumunun gerçekleşmesini sağlamaktır. Örgüt içerisindeki işlerin düzgün bir şekilde yerine getirilmesinin sağlanabilmesi için gerekli yönetsel beceriler, örgüt tiplerinde farklılık olsa bile benzer olacaktır.

Örgütü bu şekilde oluşan bir topluluktan ayıran üç önemli özellik bulunmaktadır. Bunlar; “topluluğun oluşum şekli ve nedenleri”, “bir araya gelen insanlar arasındaki ilişkilerin yapısı” ve “bir araya gelen insanlar arasındaki amaç ve değer paylaşımı”dır.

Örgütler oluşum şekline göre “doğal örgütler” ve “biçimsel örgütler” şeklinde ikiye ayrılmaktadır.

Örgütler gereksinimlerine göre “mal örgütleri”, “hizmet örgütleri”, “güvenlik örgütleri”, “meslek örgütleri” ve “aracı örgütler” şeklinde beşe ayrılmaktadır. Organik örgüt ise örgütler yapılarına göre sınıflandırıldığında ortaya çıkmaktadır.

Doğal örgütler, “toplumsal ilişkilerin yapısının duygusal bir nitelik taşıdığı, inanç ve değer paylaşımının güçlü ve oldukça belirgin bir görünüm taşıdığı, sosyal ve psikolojik nedenlerle kendiliklerinden oluşan örgütlere” denir.

Meslek örgütleri; bir meslekten, bir iş yerinden, bir çalışma alanından ya da aynı tür üretim yapan kişilerden oluşan örgütlerdir. Dernek, sendika, kooperatif, oda, siyasi parti, birlikler meslek örgütleri sınıfında yer alan örgütlerdir.

Örgütler amaçlarına göre sınıflandırdığımızda; ekonomik amaçlı örgütler, siyasi amaçlı örgütler ve sosyal-kültürel amaçlı örgütler olduğu görülmektedir.

Yönetim kuramı- yönetim yaklaşımı eşleştirmeleri incelendiğinde bilimsel yönetim yaklaşımının klasik yönetim kuramı altında değerlendirildiği, insan ilişkileri yaklaşımının ise neo-klasik yönetim kuramı altında değerlendirildiği görülecektir. Bu bağlamda II ve III maddeler yanlıştır. Bürokrasi yaklaşımı klasik yönetim kuramı altında değerlendirilir.

Mayo, Davis, McGregor ve Dublin neo-klasik kuramın öncüleri arasındadır. Fayol ise klasik kuramı oluşturan kişiler arasında görülmektedir.

Davranışsal yaklaşımın öncüsü olan Douglas McGregor’a göre, örgüt içindeki yöneticilerin davranışları, diğer bireyleri algılama biçimi ve görüş şekline bağlıdır.

Örgütü gelişigüzel bir şekilde oluşan bir topluluktan ayıran üç önemli özellik bulunmaktadır. Bunlar; “topluluğun oluşum sekli ve nedenleri”, “bir araya gelen insanlar arasındaki ilişkilerin yapısı” ve “bir araya gelen insanlar arasındaki amaç ve değer paylaşımı”dır.

Doğal örgütlerde toplumsal ilişkilerin yapısı duygusal bir nitelik taşımaktadır ve karşılıklı beklentiler üzerinde şekillenmiştir. Buna karşın biçimsel örgütlerde ise toplumsal ilişkiler ussal bir nitelik taşımakta, anlaşmalara dayanmakta ve açıkça tanımlanmış yükümlülüklerle şekillenmektedir. Doğal örgütlerde inanç ve değer paylaşımı güçlü ve oldukça belirgin bir görünüm taşırken, biçimsel örgütlerde göreceli olarak zayıf ve belirgin değildir. Doğal örgütler sosyal ve psikolojik nedenlerle kendiliklerinden oluşurken, biçimsel örgütler, planlı ve amaçlı bir biçimde bilinçli olarak oluşturulmaktadırlar.

Klasik Yönetim Kuramcıları, en yüksek verimliliği sağlayacak bir örgüt yapısını bulmaya ağırlık vermişlerdir. Bu bağlamda, örgütün toplumsal ya da beşeri yönünü dikkate almayarak, “emredici liderlik”, “otoriter denetim ve gözetim” ve “kuramsal yapı” niteliklerine sahip “biçimsel örgüt”e vurgu yaptıkları söylenebilir. Bu özellikleri nedeniyle klasik kuram dar, sınırlı, mekanik ve bürokratik olmakla eleştirilmiştir.

Douglas McGregor’a göre, A, C, D ve E seçeneklerinde yer alan varsayımları temel alan bir yönetici, çalışanları teşvik eder ve gelişmeleri için onlara olanak sağlar. Çalışanlarını motive edebilmek için “yetki devri, iş genişletme ve katılımlı yönetim” gibi somut uygulamalar gerçekleştirebilir. B seçeneğindeki varsayımı temel alan bir yönetici ise, ayrıntılı iş tanımları, sıkı kontrol, pek az yetki devri gibi yöntemleri benimser.

Modern yönetim kuramının temelini iki ayrı yaklaşım oluşturmaktadır. Bunlardan birincisi “Sistem Yaklaşımı”dır. İkncisi ise “Durumsallık Yaklaşımı”dır. Bu yaklaşımlara ilaveten “yeni yönetim yaklaşımları”ndan da söz edilebilir.

Yönetimin dört önemli temel görevi vardır. Bunlar; örgütün önceden belirlediğ hedefere ulaşması, çalışanları yönetme, örgütün amaçları doğrultusunda verimliliği ve etkililiği ve yönetim işlevlerini yerine getirmedir.

A, B, C ve E seçeneğinde yer alan unsurlar, yönetimin denetim işlevleri arasında yer alır. D seçeneği ise, denetim sürecinde yer alan aşamalarından biridir.

Analitik beceriler, sorunların çözümünde mantıksal ve bilimsel yaklaşım ve teknikler kullanabilme becerleridir. Analitik becerinin üst yönetim kademelerine çıktıkça önem artar. Çünkü üst düzey yöneticilerin politika belirleyicileri olmaları nedeniyle önemli kararlar almayı gerektiren karmasık sorun ve belirsizliklerle karşılaşma olasılıkları yüksektir. II. ve III. seçeneklerde yer alan davranışlar, beşeri ve teknik beceriler ile ilgili özelliklerdir.