SOSYAL HİZMET UYGULAMASI I

Sosyal Hizmet Uygulaması I dersi yönergesi, dersin nasıl yürütüleceği, öğrencilerden beklenen tutum, davranış ve sorumluluklar hakkında bilgiler içermektedir. Bu bilgiler yapılan uygulama için çerçeve niteliğinde olup, yönergenin eğitsel danışman ile yapılan süpervizyon toplantılarına kolaylık sağlaması amaçlanmaktadır. Türkiye’de sosyal hizmet eğitiminde genelci yaklaşım kabul edilmektedir. Genelci müdahale modeli; mikrodan makroya birey, aile, gruplar, topluluk ve örgütlerle çalışmayı kapsar. Bu bakımdan yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, genelci müdahale modeli en fazla Sosyal Hizmet Uygulaması Dersleri ve Sosyal Hizmet Eğitimi başlığıyla ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sosyal hizmet eğitiminin gelişimini, 20. yüzyıl başlarında, New York’ta başlayan eğitim çalışmalarının genişleyip yaygınlaşmasının bir sonucu olarak değerlendirenler bulunmaktadır. O dönemlerde etkin olan bazı sosyal yardım dernekleri, daha elverişli personele ihtiyaç duydukları için, çalıştırdıkları elemanları kısa süreli kurslara almışlardır. Bu etkinliklerin bugünün sosyal hizmet eğitiminin temellerini attığı ifade edilmektedir.  Tıbbi eğitime ilişkin bir çalışma yapan Abraham Flexner, 1915 Ulusal Konferansında “Sosyal Hizmet Bir Meslek midir?” sorusuna cevap aramış ve sosyal hizmette eksik bulduğu bazı alanları vurgulamıştır. Bu sebeple yukarıdaki sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Abraham Flexner’in 1915 Ulusal Konferansında “Sosyal Hizmet Bir Meslek midir?” sorusuna cevap aradığı ve sosyal hizmette eksik bulduğu bazı alanlar şu başlıklarda sınıflandırılmaktadır:

Bu bağlamda yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, sosyal bilimlere temel hazırlık, Abraham Flexner’in 1915 Ulusal Konferansında “Sosyal Hizmet Bir Meslek midir?” sorusuna cevap aradığı ve sosyal hizmette eksik bulduğu bazı alanlardan birisini temsil ettiğinden sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Sosyal hizmet eğitiminin üç temel aşamadan geçtiği belirtilmektedir. İlk aşamayı, bu alanlarda uzun süre çalışarak hangi yöntemlerin işe yarayıp yaramadığını tecrübe etmiş ve gözlemiş olanlar tarafından verilen konferanslar, ikinci aşamayı teorik ve pratik kurslar, üçüncü aşamayı ise bağımsız sosyal hizmet okulları oluşturmaktadır.

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Konferanslar sosyal hizmet eğitiminin bir aşamasını temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Dünyada sosyal hizmet eğitimi, başladığı ilk yıllardan itibaren hızlı bir yaygınlaşma eğilimi göstermiştir. 1910 yılında Avrupa ve ABD’de 14 sosyal
hizmet okulu açılmışken, 1920 yılında Latin Amerika’da, 1924 yılında Afrika’da ve 1936 yılında yine bir Afrika ülkesi olan Mısır’da, aynı yıl Asya’da sosyal hizmet eğitiminin başladığı görülmektedir. İkinci Dünya Savaşından itibaren ise farklı ülkelerde sosyal hizmet eğitiminin başlamasında Birleşmiş Milletler’in rolü önem kazanmaktadır. Birleşmiş Milletler, Sosyal ve Ekonomik Konseyin ilk toplantısından itibaren sosyal refah sektörü için insan gücü yetiştirmenin önemi üzerinde durmuş ve 1949 yılında, var olan sosyal hizmet eğitimi programları
üzerine bir araştırma raporu sunarak bu konuda atılacak adımların hızlanmasını sağlamıştır. Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma Komisyonu tarafından 1951 yılında benimsenen bir kararda, sosyal hizmet, kendine özgü ayırt edici işlevleri olan ve eğitsel gereklilikleri ile belirginleşen bir meslek olarak tanınmıştır.

Dünyada sosyal hizmet eğitiminin geçirdiği gelişim sürecini öğrenmek ve sosyal hizmet eğitimiyle ilgili bilgi almak isteyen bir araştırmacı, https://www.iassw-aiets.org/ adresinden detaylı bilgiye ulaşabilmektedir. Bu sebeple yukarıdaki sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Türkiye’de 1959 yılında çıkarılan 7355 sayılı Sosyal Hizmetler Enstitüsü kurulmasına dair kanunun ilgili maddelerine göre, ilk kez sosyal hizmet eğitimi veren Sosyal Hizmetler Akademisi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı olarak lise öğrenimi üzerine 4 yıllık öğretim ve eğitim yapan yüksek bir öğrenim ve araştırma kurumu olarak 1961 yılında faaliyet göstermeye başlamıştır. Ardından 1967 yılında Hacettepe Üniversitesi bünyesinde kurulmuş olan Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümü ile birlikte her iki okul eğitimlerini ayrı birimler olarak 1982 yılına kadar sürdürmüştür.

Bu sebeple yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Sosyal hizmet eğitim sürecine katılan öğrenciler, gerekli mesleki formasyonu kazanmak için, bireysel donanımları oranında kendilerini geliştirmeye yönelik bir hedef içinde olmak zorundadırlar. Bu eğitimleri sonucunda öğrencilerin aşağıdaki konu başlıklarında bireysel donanıma sahip olacakları beklenmektedir:

• Kendini tanıma ve kendiyle barışık olma,
• Özgüvenli ve bağımsız bir kişiliğe sahip
olma,
• Yaratıcı, girişken ve açık fikirli olma,
• Değişmeye, eleştiriye açık ve hoşgörülü
olma,
• Sorumluluk üstlenme ve yerine getirme konusunda
özenli ve titiz olma,
• Gözlem, analiz ve sentez yeteneğine sahip
olma,
• Sevgi, saygı ve hoşgörüye sahip olup, bunları
ilişkilerine yansıtabilme,
• Dinleme ve etkili iletişim becerilerine sahip
olma,
• Özeli ve geneli kavrayabilme,
• Mesleki bilgi, beceri ve değer temeline sahip
olma ve bunları sürekli güncelleştirerek
geliştirebilmeyi kapsamaktadır

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, pozitif öğrenme ortamını koruma, kazanılacak kişisel donanım başlıklarından birisi olmadığından, bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Çağdaş yönlendirici eğitimci rolünün kapsadığı
unsurlar şu şekilde belirtilebilir:
• Pozitif öğrenme ortamını koruyarak, işbirliği,
destek verme ve yaratıcılık gibi olguları
işlevselleştirmek,
• Öğrenci katılımında fırsat eşitliğini sağlamak,
• Öğrencilere, öğrenme süresince fonksiyonel
olacak temel kuralları oluşturmalarına yardımcı
olmak,
• Öğrencilerin, ele alınan konularla ilgili geçmiş
bilgi ve yaşam deneyimi birikimlerini
bütünleştirebilmelerine yardımcı olmak,
• Öğrencileri, öğrenmeleri ile ilgili daha fazla
sorumluluk üstlenmeleri yönünde teşvik
etmek,
• Bireysel etkililiği desteklemek,
• Öğrenci grubuna, grup etkileşimi çerçevesinde
öğrenmelerine yardımcı olmak,
• Gerektiğinde, öğrenciler tarafından gündeme
getirilemeyen öğrenme hedeflerine dikkat
çekmek,
• Öğrenme sürecinde anti-ayrımcı bakış açısının
kazanılmasını sağlamak,
• Eğitim süreci sonunda, öğrencilerin de katılımıyla
değerlendirmeleri gerçekleştirmek

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, dinleme ve etkili İletişim becerilerine sahip olma sosyal hizmet eğitimi alan öğrencilerin sahip olacakları bireysel donanım kapsamına girdiğinden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Türkiye’de sosyal hizmet eğitimi 1959 yılında çıkarılan 7355 sayılı Sosyal Hizmetler Enstitüsünün Kurulmasına Dair Kanun’un ilgili maddeleri çerçevesinde başlamıştır. Sosyal Hizmetler Akademisi Yönetmeliğine göre okulun amaçları; Türkiye’nin koşullarını ve sorunlarını kavrayabilmek için gerekli temel bilgilere ve beceriye sahip olan, köy ve şehirde, kamu sektörü ile özel sektör ve gönüllü kurumlarda ve çeşitli düzeylerdeki sosyal refah politikası ve planlamasına katılabilecek, tüm sosyal hizmet konu ve alanlarında düzenleyici, planlayıcı, uygulayıcı, eğitici ve araştırmacı olarak çalışabilecek sosyal hizmet uzmanları yetiştirmek, sosyal hizmet alanında bilimsel araştırmalar yapmak ve yayında bulunmak, sosyal hizmet alanında çalışmakta olanların bilgi ve becerilerini geliştirmek için kurslar, seminerler ve konferanslar düzenlemek şeklinde belirtilmiştir.

Bu açıklamalar doğrultusunda yukarıdaki seçenekler incelendiğinde sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sosyal Hizmet Eğitimi programında yer alan dersler beş ana grupta toplanmıştır. Bu dersler; temel dersler, sosyal hizmetle ilgili dersler, sosyal hizmet yöntem
dersleri, uygulama ve İngilizcedir. Bu program içinde uygulamalar ikinci sınıftan başlamakta ve tüm derslerin yaklaşık yarısını kapsamaktadır. Başlangıçta planlanan bu program; ilk uygulamasından sonra gözden geçirilerek değişiklik yapılmış, süreç içinde bazen derslerle ilgili bazen de yapısal olarak değişikliklere gidilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalar kapsamında İngilizce, temel ders kategorilerinden birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Sosyal hizmet eğitiminin gelişimini, 20. yüzyıl başlarında, New York’ta başlayan eğitim çalışmalarının genişleyip yaygınlaşmasının bir sonucu olarak değerlendirenler bulunmaktadır. New York Hayırseverlik Organizasyon Topluluğu ülkedeki tüm sosyal hizmet uzmanları için altı haftalık bir yaz kursu düzenlemiştir ve bunu Boston, Şikago, Philadelphia ve St. Louis deki diğer organizasyonlar izlemiştir. Yaz kurslarındaki bu tecrübeler tam zamanlı sosyal hizmet okullarının açılmasıyla sonuçlanmıştır.

Sosyal hizmet eğitiminin üç temel aşamadan geçtiği belirtilmektedir. İlk aşamayı, bu alanlarda uzun süre çalışarak hangi yöntemlerin işe yarayıp yaramadığını tecrübe etmiş ve gözlemiş olanlar tarafından verilen konferanslar, ikinci aşamayı teorik ve pratik kurslar, üçüncü aşamayı ise bağımsız sosyal hizmet okulları oluşturmaktadır.

Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma Komisyonu tarafından 1951 yılında benimsenen bir kararda, sosyal hizmet, kendine özgü ayırt edici işlevleri olan ve
eğitsel gereklilikleri ile belirginleşen bir meslek olarak tanınmıştır. Bu karar sosyal hizmetin evrensel düzeyde bir meslek olarak benimsendiği ilk karar olarak kabul edilebilir.

Sosyal hizmet ilişkisi, hem mesleki hem de yardım edici bir ilişkidir. Mesleki bir ilişkide amaç üzerinde uzlaşma bulunmaktadır. Bireyle sosyal hizmet uygulamasında sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarına ve onların sorunlarına ilgi duyar. Bu ilgi, sıcaklık, nezaket, ortaklık, destek unsurlarını içerir ve durum içinde müracaatçının anlaşılması için gerçek bir isteği ifade eder. Sosyal hizmet uzmanları, bireylerle sosyal hizmet uygulamasında bir sözleşme altına girer ve belli ödevleri yerine getirmekle yükümlüdür. Sosyal hizmet uzmanları yardım durumu için bağlılığı ve tutarlılığı da içeren bir sorumluluk duygusuna sahiptir. Sosyal hizmet uzmanları kabul edicidir. Kabul etme, sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıya gerçekçi bir güven duygusu aşılaması, müracaatçıların duygularına saygı duyması, yargılayıcı ve eleştirel olmayan bir tavra sahip olması ile ilgilidir. Görüldüğü gibi yargılayıcı ve eleştirel tavır bir sosyal hizmet uzmanının sergilememesi gereken tavırlardır.

Eğitimin başlangıcında Birleşmiş Milletler Teknik Yardım Programı ile dört eğitim danışmanı görev almıştır. Ayrıca Fullbright Komisyonu, Hollanda Teknik Yardım Programı ve ikili anlaşmalar ile ABD’den altı, Hollanda, Pakistan ve Hindistan’dan birer öğretim üyesi Akademinin öğretim kadrosunda yer almıştır. Akademi 1965 yılında programın standarda uygunluğu onaylanarak Uluslararası Sosyal Hizmet Okulları Birliği (International Association of Schools of Social Work)ne üye olmuştur.

Ders programında yaklaşık %6 ağırlık taşıyan uygulama çalışmaları mesleki davranış ve becerilerin kazanılması, kuramsal bilgilerin uygulamaya indirgenmesi, toplumdaki müracaatçı gruplarının niteliğinin tanınması, bürokratik yapıların işleyişi, diğer meslek ve disiplinlerle işbirliği ve ekip çalışması deneyimi kazanılması bakımından öğrencilerin mesleki gelişmelerine katkı sağlar. Doğru cevap D'dir.

Sosyal hizmet uzmanı farklılıkların belirlenmesinde ve ihtiyaçların karşılanmasında çok önemli bir unsurdur. Sosyal hizmet uzmanının kültürel
yeterliliği ve müracaatçılarının farklılığını görebilmesindeki temel unsurlar kendisinin ve diğerlerinin farkında olması ve kültürel geçmişleri çok iyi
bilmesini gerektirmektedir. Eğer sosyal hizmet uzmanı bütün müracaatçılarına aynı davranıyorsa ve bireysel farklılıkları göz önünde bulundurmasına
karşın kültürel farklılıkları bilmiyor ya da bu farklılıkları dikkate almıyorsa başarısız olacaktır. Çünkü müracaatçının kültürel farklılığı çok önemlidir.
Davranışları açıklamak için sadece insan bilimleri değil aynı zamanda kültür de önemli bir araçtır. Kültürel yeterlilik ya da bir başka deyişle çok kültürlülük için genelci yaklaşımı benimsemek bir zorunluluk değildir.

Sosyal hizmet eğitiminde; Türkiye’nin kendine özgü yapısı ve koşulları hareket noktası alınarak öğrenciye kazandırılacak temel bilgiler;
İlişki ve etkileşim sistemi, Üretim ve dağıtımı düzenleyen ekonomik ve sosyal sistem ve örgütsel yapıları, Demokrasi ve insan hakları kültürü doğrultusunda
toplumsallaşmayı sağlayan bilgiler, Demokratik, laik sosyal hukuk devleti yapısı,
işlevleri, otorite ve güç ilişkileri, İnsan, toplum felsefesi ve etik değerler,Sorun çözme ve gereksinim karşılama mekanizmaları konularını kapsamalıdır.

Sosyal hizmet eğitim sürecine katılan öğrenciler, gerekli mesleki formasyonu kazanmak için, bireysel donanımları oranında kendilerini geliştirmeye yönelik
bir hedef içinde olmak zorundadır. Mesleki formasyon; insanı ve toplumu anlayabilme, sorunlarını algılayabilme, çözüme yönelik alternatifler
geliştirebilme, yönlendirme ve yaygınlaştırma gibi sorumlulukları kapsar. 

Yaratıcı, girişken ve açık fikirli olma ile gözlem, analiz ve sentez yeteneğine sahip olma ise öğrencilerin sahip olması gereken bireysel donanımlardır.

Sosyal Hizmetler Yüksekokulu programındaki ilk temel değişiklik Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde Hacettepe Üniversitesine bağlanması ile gerçekleşmiş ve bir öğretim yılı içinde iki akademik dönemde eğitimini sürdürmüştür. Uygulamalı çalışmalar ilk üç yılda yine ikinci sınıfta başlatılmıştır. Güz döneminde sosyal grup çalışması yöntem dersi verilmiş, bahar döneminde dersle birlikte haftada iki günlük uygulamaya gidilmiştir. Üçüncü sınıfta başlayan sosyal kişisel çalışma yöntem dersi içinde benzeri uygulama planlanmıştır. Son sınıfta ilk dönemde
toplumla çalışma uygulaması ve dersi birlikte başlatılmış, uygulama haftada bir gün olarak belirlenmiştir. Bahar dönemi ise kendi içinde ikiye ayrılmış, ilk yarısında toplumla çalışma ile birlikte haftada iki gün uygulamaya gidilmiştir. Bahar döneminin ikinci yarısında blok pratik çalışma adı ile tüm yöntemleri kapsayan bir uygulamaya gidilmiş öğrencilerin tüm yöntemleri kaynaştırması ve bütünleştirmesi için olanak sağlanmıştır.