SOSYAL HİZMET UYGULAMASI I

19. yüzyılın sonlarına doğru ABD ve Avrupa’da Sanayi Devrimi’nin yarattığı sosyal sorunlara, özellikle de yoksulluğa çözüm arayışları, gönüllü kişilerin öncülüğünde, sosyal hizmet eğitimi adına ilk eğitim etkinliklerinin başlamasına neden oldu.

1899 yılında Hollanda’nın Amsterdam şehrinde bir grup sosyal reformcunun ilk sosyal hizmet okulunu açtığı görülmektedir.

Doğru yanıt I ve II idi.

Doğru yanıt; Konferanslar-Teorik ve Pratik Kurslar- Bağımsız Sosyal Hizmet Okulları olma.

Sosyal kişisel çalışmanın öncüsü olarak kabul edilen Mary Richmond’un 1917 yılından yayınlanan “Sosyal Teşhis” adlı kitabıdır.

Sosyal hizmet uzmanları bireylerle sosyal hizmet uygulamasını gerçekleştirirken bütüncül yaklaşımı kabul eder.

İlk kez sosyal hizmet eğitimi veren Sosyal Hizmetler Akademisi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı olarak lise öğrenimi üzerine 4 yıllık öğretim ve eğitim yapan yüksek bir öğrenim ve araştırma kurumu olarak 1961 yılında faaliyet göstermeye başlamıştır.

Genelci müdahale modeli; mikrodan makroya
birey, aile, gruplar, topluluk ve örgütlerle çalışmayı
kapsar.

Eğitim programında yer alan dersler beş ana grupta toplanmıştır.

1. İlişki ve etkileşim sistemi,
2. Üretim ve dağıtımı düzenleyen ekonomik ve sosyal sistem ve örgütsel yapıları,
3. Demokrasi ve insan hakları kültürü doğrultusunda toplumsallaşmayı sağlayan bilgiler,
4. Demokratik, laik sosyal hukuk devleti yapısı, işlevleri, otorite ve güç ilişkileri,
5. İnsan, toplum felsefesi ve etik değerler,

6. Sorun çözme ve gereksinim karşılama mekanizmaları konularını kapsamalıdır.

Dünyada sosyal hizmet eğitiminin ilk başladığı yıldan bugüne yüz yıldan fazla bir süre geçmiştir. 19. yüzyılın sonlarına doğru ABD ve Avrupa’da Sanayi Devrimi’nin yarattığı sosyal sorunlara, özellikle de yoksulluğa çözüm arayışları, gönüllü kişilerin öncülüğünde, sosyal hizmet eğitimi adı- na ilk eğitim etkinliklerinin başlamasına neden oldu.

Bu gelişmelerin dışında 1899 yılında Hollanda’nın Amsterdam şehrinde bir grup sosyal reformcunun ilk sosyal hizmet okulunu açtığı gö- rülmektedir (Karataş ve Erkan, 2005: 112).

1910 yılında tıbbi eğitime ilişkin bir çalışma yapan Abraham Flexner’in 1915 Ulusal Konferansında “Sosyal Hizmet Bir Meslek midir?” sorusuna cevap aramış olmasıdır ve sosyal hizmette eksik bulduğu bazı alanları vur- gulamıştır. Bunlar:

Sosyal bilimlere temel hazırlık

Dahil edici ve ayırt edici bilgi gövdesi

Süpervizyon altında test edilmiş eğitimselve mesleki nitelikleri tanımlamak

Mesleki organizasyonlar ve

Mesleki uygulamanın ilkeleridir.

Türkiye’de 1959 yılında çıkarılan 7355 sayılı Sosyal Hizmetler Enstitüsü kurulmasına dair kanunun ilgili maddelerine göre, ilk kez sosyal hizmet eğitimi veren Sosyal Hizmetler Akademisi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı olarak lise öğrenimi üzerine 4 yıllık öğretim ve eğitim yapan yüksek bir öğrenim ve araştırma kurumu olarak 1961 yılında faaliyet göstermeye başlamıştır. Ardından 1967 yılında Hacettepe Üniversitesi bünyesinde kurulmuş olan Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bölümü ile birlikte her iki okul eğitimlerini ayrı birimler olarak 1982 yılına kadar sürdürmüştür.

Sosyal hizmet eğitim sürecine katılan öğrenciler, gerekli mesleki formasyonu kazanmak için, bireysel donanımları oranında kendilerini geliştirmeye yö- nelik bir hedef içinde olmak zorundadır. Mesleki formasyon; insanı ve toplumu anlayabilme, sorun- larını algılayabilme, çözüme yönelik alternati er geliştirebilme, yönlendirme ve yaygınlaştırma gibi sorumlulukları kapsar. Buna karşılık öğrencinin sa- hip olacağı bireysel donanım ise;

Kendini tanıma ve kendiyle barışık olma,

Özgüvenli ve bağımsız bir kişiliğe sahipolma,

Yaratıcı, girişken ve açık fikirli olma,

Değişmeye, eleştiriye açık ve hoşgörülüolma,

Sorumluluk üstlenme ve yerine getirme ko- nusunda özenli ve titiz olma,

Gözlem, analiz ve sentez yeteneğine sahipolma,

Sevgi, saygı ve hoşgörüye sahip olup, bunla- rı ilişkilerine yansıtabilme,

Dinleme ve etkili iletişim becerilerine sahipolma,

Özeli ve geneli kavrayabilme,

Mesleki bilgi, beceri ve değer temeline sa- hip olma ve bunları sürekli güncelleştirerek geliştirebilmeyi kapsamaktadır (Onat ve İl, 2005: 147-148).

Çağdaş yönlendirici eğitimci rolünün kapsadığı unsurlar şu şekilde belirtilebilir:

Pozitif öğrenme ortamını koruyarak, işbir- liği, destek verme ve yaratıcılık gibi olguları işlevselleştirmek,

Öğrenci katılımında fırsat eşitliğini sağlamak,

Öğrencilere, öğrenme süresince fonksiyonelolacak temel kuralları oluşturmalarına yar- dımcı olmak,

Öğrencilerin, ele alınan konularla ilgili geç- miş bilgi ve yaşam deneyimi birikimlerini bütünleştirebilmelerine yardımcı olmak,

Öğrencileri, öğrenmeleri ile ilgili daha faz- la sorumluluk üstlenmeleri yönünde teşvik etmek,

Bireysel etkililiği desteklemek,

Öğrenci grubuna, grup etkileşimi çerçeve- sinde öğrenmelerine yardımcı olmak,

Gerektiğinde, öğrenciler tarafından günde- me getirilemeyen öğrenme hede erine dik- kat çekmek,

Öğrenme sürecinde anti-ayrımcı bakış açı- sının kazanılmasını sağlamak,

Eğitim süreci sonunda, öğrencilerin de ka- tılımıyla değerlendirmeleri gerçekleştirmek (Onat ve İl, 2005: 149).

Sosyal hizmet eğitiminde; Türkiye’nin kendine özgü yapısı ve koşulları hareket noktası alınarak öğ- renciye kazandırılacak temel bilgiler;

1. İlişki ve etkileşim sistemi,

2. Üretim ve dağıtımı düzenleyen ekonomik ve sosyal sistem ve örgütsel yapıları,

3. Demokrasi ve insan hakları kültürü doğrul- tusunda toplumsallaşmayı sağlayan bilgiler,

4. Demokratik, laik sosyal hukuk devleti yapı- sı, işlevleri, otorite ve güç ilişkileri,

5. İnsan, toplum felsefesi ve etik değerler,

6. Sorun çözme ve gereksinim karşılama me- kanizmaları konularını kapsamalıdır (Cılga, 2005: 86).

Genelci müdahale modeli; mikrodan makroya birey, aile, gruplar, topluluk ve örgütlerle çalışmayı kapsar. Mikro sistemler bireylerdir. Mezzo sistem- ler gruplardır. Aileler hem mikro hem de mezzo sistemler içerisinde değerlendirilebilir. Makro sis- temler ise büyük sistemlerdir; örgütler ve topluluk- ları içerir. Genelci yaklaşımda, herhangi bir sorun geniş bir bakış açısıyla değerlendirilir ve analiz edi- lir. Genelci uygulama için ortaya konulan genelci müdahale modelinin özellikleri sosyal hizmeti diğer disiplinlerden ayırmaktadır.

Sosyal Hizmetler Akademisi Yönetmeliğine göre okulun amaçları; Türkiye’nin koşullarını ve sorunlarını kavrayabil- mek için gerekli temel bilgilere ve beceriye sahip olan, köy ve şehirde, kamu sektörü ile özel sektör ve gönüllü kurumlarda ve çeşitli düzeylerdeki sos- yal refah politikası ve planlamasına katılabilecek, tüm sosyal hizmet konu ve alanlarında düzenleyici, planlayıcı, uygulayıcı, eğitici ve araştırmacı olarak çalışabilecek sosyal hizmet uzmanları yetiştirmek, sosyal hizmet alanında bilimsel araştırmalar yap- mak ve yayında bulunmak, sosyal hizmet alanında çalışmakta olanların bilgi ve becerilerini geliştirmek için kurslar, seminerler ve konferanslar düzenlemek şeklinde belirtilmiştir. (Demiröz, 2005: 137).

Sosyal hizmet eğitiminde, müfredat içeriğinin en önemli unsurlarından biri de uygulamalardır. Uygulamanın müfredat içindeki ağırlığı her dö- nem önem taşımıştır. Bu konuda uyulan standartar Uluslararası Sosyal Hizmet Okulları Birliğinin standartlarıdır.