SOSYAL HİZMET UYGULAMASI I - Deneme Sınavı - 6

Çağdaş yönlendirici eğitimci rolünün kapsadığı
unsurlar şu şekilde belirtilebilir:
• Pozitif öğrenme ortamını koruyarak, işbirliği,
destek verme ve yaratıcılık gibi olguları
işlevselleştirmek,
• Öğrenci katılımında fırsat eşitliğini sağlamak,
• Öğrencilere, öğrenme süresince fonksiyonel
olacak temel kuralları oluşturmalarına yardımcı
olmak,
• Öğrencilerin, ele alınan konularla ilgili geçmiş
bilgi ve yaşam deneyimi birikimlerini
bütünleştirebilmelerine yardımcı olmak,
• Öğrencileri, öğrenmeleri ile ilgili daha fazla
sorumluluk üstlenmeleri yönünde teşvik
etmek,
• Bireysel etkililiği desteklemek,
• Öğrenci grubuna, grup etkileşimi çerçevesinde
öğrenmelerine yardımcı olmak,
• Gerektiğinde, öğrenciler tarafından gündeme
getirilemeyen öğrenme hedeflerine dikkat
çekmek,
• Öğrenme sürecinde anti-ayrımcı bakış açısının
kazanılmasını sağlamak,
• Eğitim süreci sonunda, öğrencilerin de katılımıyla
değerlendirmeleri gerçekleştirmek

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, dinleme ve etkili İletişim becerilerine sahip olma sosyal hizmet eğitimi alan öğrencilerin sahip olacakları bireysel donanım kapsamına girdiğinden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Türkiye’de sosyal hizmet eğitimi 1959 yılında çıkarılan 7355 sayılı Sosyal Hizmetler Enstitüsünün Kurulmasına Dair Kanun’un ilgili maddeleri çerçevesinde başlamıştır. Sosyal Hizmetler Akademisi Yönetmeliğine göre okulun amaçları; Türkiye’nin koşullarını ve sorunlarını kavrayabilmek için gerekli temel bilgilere ve beceriye sahip olan, köy ve şehirde, kamu sektörü ile özel sektör ve gönüllü kurumlarda ve çeşitli düzeylerdeki sosyal refah politikası ve planlamasına katılabilecek, tüm sosyal hizmet konu ve alanlarında düzenleyici, planlayıcı, uygulayıcı, eğitici ve araştırmacı olarak çalışabilecek sosyal hizmet uzmanları yetiştirmek, sosyal hizmet alanında bilimsel araştırmalar yapmak ve yayında bulunmak, sosyal hizmet alanında çalışmakta olanların bilgi ve becerilerini geliştirmek için kurslar, seminerler ve konferanslar düzenlemek şeklinde belirtilmiştir.

Bu açıklamalar doğrultusunda yukarıdaki seçenekler incelendiğinde sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sosyal Hizmet Eğitimi programında yer alan dersler beş ana grupta toplanmıştır. Bu dersler; temel dersler, sosyal hizmetle ilgili dersler, sosyal hizmet yöntem
dersleri, uygulama ve İngilizcedir. Bu program içinde uygulamalar ikinci sınıftan başlamakta ve tüm derslerin yaklaşık yarısını kapsamaktadır. Başlangıçta planlanan bu program; ilk uygulamasından sonra gözden geçirilerek değişiklik yapılmış, süreç içinde bazen derslerle ilgili bazen de yapısal olarak değişikliklere gidilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalar kapsamında İngilizce, temel ders kategorilerinden birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Sosyal hizmet eğitiminin gelişimini, 20. yüzyıl başlarında, New York’ta başlayan eğitim çalışmalarının genişleyip yaygınlaşmasının bir sonucu olarak değerlendirenler bulunmaktadır. New York Hayırseverlik Organizasyon Topluluğu ülkedeki tüm sosyal hizmet uzmanları için altı haftalık bir yaz kursu düzenlemiştir ve bunu Boston, Şikago, Philadelphia ve St. Louis deki diğer organizasyonlar izlemiştir. Yaz kurslarındaki bu tecrübeler tam zamanlı sosyal hizmet okullarının açılmasıyla sonuçlanmıştır.

Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma Komisyonu tarafından 1951 yılında benimsenen bir kararda, sosyal hizmet, kendine özgü ayırt edici işlevleri olan ve
eğitsel gereklilikleri ile belirginleşen bir meslek olarak tanınmıştır. Bu karar sosyal hizmetin evrensel düzeyde bir meslek olarak benimsendiği ilk karar olarak kabul edilebilir.

Eğitimin başlangıcında Birleşmiş Milletler Teknik Yardım Programı ile dört eğitim danışmanı görev almıştır. Ayrıca Fullbright Komisyonu, Hollanda Teknik Yardım Programı ve ikili anlaşmalar ile ABD’den altı, Hollanda, Pakistan ve Hindistan’dan birer öğretim üyesi Akademinin öğretim kadrosunda yer almıştır. Akademi 1965 yılında programın standarda uygunluğu onaylanarak Uluslararası Sosyal Hizmet Okulları Birliği (International Association of Schools of Social Work)ne üye olmuştur.

Ders programında yaklaşık %6 ağırlık taşıyan uygulama çalışmaları mesleki davranış ve becerilerin kazanılması, kuramsal bilgilerin uygulamaya indirgenmesi, toplumdaki müracaatçı gruplarının niteliğinin tanınması, bürokratik yapıların işleyişi, diğer meslek ve disiplinlerle işbirliği ve ekip çalışması deneyimi kazanılması bakımından öğrencilerin mesleki gelişmelerine katkı sağlar. Doğru cevap D'dir.

Sosyal hizmet eğitiminde; Türkiye’nin kendine özgü yapısı ve koşulları hareket noktası alınarak öğrenciye kazandırılacak temel bilgiler;
İlişki ve etkileşim sistemi, Üretim ve dağıtımı düzenleyen ekonomik ve sosyal sistem ve örgütsel yapıları, Demokrasi ve insan hakları kültürü doğrultusunda
toplumsallaşmayı sağlayan bilgiler, Demokratik, laik sosyal hukuk devleti yapısı,
işlevleri, otorite ve güç ilişkileri, İnsan, toplum felsefesi ve etik değerler,Sorun çözme ve gereksinim karşılama mekanizmaları konularını kapsamalıdır.

Sosyal hizmet eğitim sürecine katılan öğrenciler, gerekli mesleki formasyonu kazanmak için, bireysel donanımları oranında kendilerini geliştirmeye yönelik
bir hedef içinde olmak zorundadır. Mesleki formasyon; insanı ve toplumu anlayabilme, sorunlarını algılayabilme, çözüme yönelik alternatifler
geliştirebilme, yönlendirme ve yaygınlaştırma gibi sorumlulukları kapsar. 

Yaratıcı, girişken ve açık fikirli olma ile gözlem, analiz ve sentez yeteneğine sahip olma ise öğrencilerin sahip olması gereken bireysel donanımlardır.

Sosyal Hizmetler Yüksekokulu programındaki ilk temel değişiklik Yükseköğretim Kanunu çerçevesinde Hacettepe Üniversitesine bağlanması ile gerçekleşmiş ve bir öğretim yılı içinde iki akademik dönemde eğitimini sürdürmüştür. Uygulamalı çalışmalar ilk üç yılda yine ikinci sınıfta başlatılmıştır. Güz döneminde sosyal grup çalışması yöntem dersi verilmiş, bahar döneminde dersle birlikte haftada iki günlük uygulamaya gidilmiştir. Üçüncü sınıfta başlayan sosyal kişisel çalışma yöntem dersi içinde benzeri uygulama planlanmıştır. Son sınıfta ilk dönemde
toplumla çalışma uygulaması ve dersi birlikte başlatılmış, uygulama haftada bir gün olarak belirlenmiştir. Bahar dönemi ise kendi içinde ikiye ayrılmış, ilk yarısında toplumla çalışma ile birlikte haftada iki gün uygulamaya gidilmiştir. Bahar döneminin ikinci yarısında blok pratik çalışma adı ile tüm yöntemleri kapsayan bir uygulamaya gidilmiş öğrencilerin tüm yöntemleri kaynaştırması ve bütünleştirmesi için olanak sağlanmıştır.

Bireyle sosyal hizmet uygulamasında sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarına ve onların sorunlarına ilgi duyar. Bu ilgi,  sıcaklık, nezaket, ortaklık, destek unsurlarını içerir ve durum içinde müracaatçının anlaşılması için gerçek bir isteği ifade eder. Sosyal hizmet uzmanları, bireylerle sosyal hizmet uygulamasında bir sözleşme altına girer ve belli ödevleri yerine getirmekle yükümlüdür. Sosyal hizmet uzmanları yardım durumu için bağlılığı ve tutarlılığı da içeren bir sorumluluk duygusuna sahiptir. Sosyal hizmet uzmanları kabul edicidir. Kabul etme, sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıya gerçekçi bir güven duygusu aşılaması, müracaatçıların duygularına saygı duyması, yargılayıcı ve eleştirel olmayan bir tavra sahip olması ile ilgilidir.

Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma Komisyonu tarafından 1951 yılında benimsenen bir kararda, sosyal hizmet, kendine özgü ayırt edici işlevleri olan ve eğitsel gereklilikleri ile belirginleşen bir meslek olarak tanınmıştır. Bu karar sosyal hizmetin evrensel düzeyde bir meslek olarak benimsendiği ilk karar olarak kabul edilebilir. Bu kararla Birleşmiş Milletler, sosyal hizmet eğitiminin uygun eğitim kurumlarında ve mesleki eğitim almış kişiler tarafından, sosyal hizmet kuram ve uygulamasını kapsayan bir ders programı kapsamında en üst kalitede ve bir bütünlük içinde verilmesi gerektiğini karara bağlamıştır

Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, bir taraftan sosyal hizmet okulu açmak üzere hazırlıklar yaparken, diğer taraftan da Batı Avrupa ülkelerine ve Amerika Birleşik Devletlerine bu alanda eğitim görmek üzere öğrenciler göndermiştir. Bu hazırlıklar sonucunda Türkiye’de ilk sosyal hizmet okulu 1961 yılında Ankara’da eğitime başlamıştır (Karataş ve Erkan, 2005: 119). Sosyal Hizmetler Akademisinin 1961 yılının Kasım ayında 34 öğrenci ile eğitime başlaması ülkemizde sosyal hizmetler alanında atılan en önemli adımlardan biri olarak görülmektedir.

Türkiye’de sosyal hizmet eğitimi veren eğitim kurumlarının 1983-2003 yılları arasında tek okul olarak kalması, temel sorunlardan biri olarak görülmektedir. Üniversite ortamında sayıca artmayan, Türkiye’de yaygınlaşmayan sosyal hizmet eğitimi; üniversite ortamında çoğulculuktan ve bilimsel rekabetten yoksun kalmıştır. Sosyal hizmette yapısal değişimin oluşturduğu ihtiyaca cevap verilememiştir. Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelere karşılıklı bağımlılık ilişkisi içinde özgün gelişme modellerini yaratamayan Türkiye’de; neoliberal iktisadi ve siyasi politikalar, sosyal devletin gelişmesini engellemiştir. Sosyal devletin güçsüzleştirilmesi, sosyal hizmet eğitimindeki gelişmelerin sağlanamamasının temel nedenlerinden biri olmuştur.

Sosyal hizmet eğitim sürecine öğrenciler, geleceğin profesyonelleri olarak, gerekli mesleki formasyonu kazanma ve bunu bireysel donanımlarıyla paralel olarak geliştirmeye yönelik hedefleriyle katılırlar. Mesleki formasyonun kapsamında; “genelde insanı ve toplumu anlayabilme, sorunlarını algılayabilme, çözüme yönelik alternatifler geliştirebilme, değişme ajanı rolüne sahip çıkarak bunun
sonuçlarıyla başa çıkabilme gibi mikro, sosyal refahı  geliştirme, yönlendirme ve yaygınlaştırma gibi makro  düzeyde sorumluluklar” bulunmaktadır.

Çağdaş eğitim modellerinden olan derinlemesine öğrenme ise öğrencide ihtiyaçlarını hissetme ve bu yönde öğrenme hedeflerine ulaşma şekline karar verme davranışını geliştirmektedir. Böylece öğrencinin motivasyonu yükselirken, gerginlikten uzak bir öğrenme ortamı derinlemesine öğrenme sonucunu doğuracaktır. Derinlemesine öğrenme sürece  katılmayı gerektirmekte bu sayede geçmiş ve yeni bilgiler arasında ilişki kurulabilmektedir.

Bir bilim ve meslek olarak sosyal hizmet eğitimi konusunda Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen Münih Konferansında, sosyal hizmet uzmanının esaslı bir şekilde yetiştirilebilmesi için bu eğitimin, kuram ve uygulama olmak üzere iki temele dayanması gerektiği belirtilmektedir. Böyle bir eğitimin amacı sosyal hizmet uzmanına kuramsal bilgiyi
ve uygulamasını yapabilmesi için bazı beceriler kazandırmaktır. Ayrıca sosyal hizmetin bilim olma özellikleri ile birlikte sanat yönü de vurgulanmaktadır

Birleşmiş Milletlerin farklı ülkelerdeki sosyal hizmetlerin örgütlenmesine ve bu arada sosyal hizmet eğitimi sorunlarına gösterdiği ilginin Türkiye’deki göstergesi olarak 1957 yılında Türkiye’ye gelen Birleşmiş Milletler Sosyal Refah Müşaviri Miss Hersey’in başlattığı çalışmalar belirtilebilir. Hersey’in öncülüğünde yapılan toplantılarda, Türkiye’de sosyal hizmetlerin bilimsel ve mesleki bir yaklaşımla yeniden örgütlenmesi kararlaştırılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda sosyal hizmet eğitimi açısından önemli bir dönüm noktası olan “Sosyal Hizmetler Enstitüsünün Kurulmasına Dair Kanun”
çıkarılmıştır.

İngiltere’de 1890’lı yıllarda gönüllüler için açılan kuramsal ve uygulamalı dersleri kapsayan kurslar, sosyal hizmet eğitiminin ilk işaretleriydi. Aynı yıllarda Almanya’da Alice Solomon öncülüğünde açılan benzer amaçlı kurslar ile 1898 yılında New York’ta açılan yaz okulu ve Şikago’da Hull House önderlerinin girişimleri de eğitimin ilk uygulamaları arasındadır. Bu gelişmelerin dışında 1899 yılında Hollanda’nın Amsterdam şehrinde bir grup sosyal reformcunun ilk sosyal hizmet okulunu açtığı görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Eğitim programında fazla teorik temel bulunmaksızın birtakım tekniklerin kazanılması amaçlanmaktaydı. Bu dönemin en belirgin özelliği 1910 yılında tıbbi eğitime ilişkin bir çalışma yapan Abraham Flexner’in 1915 Ulusal Konferansında “Sosyal Hizmet Bir Meslek midir?” sorusuna cevap aramış olmasıdır. Doğru cevap B'dir.