SOSYAL HİZMET UYGULAMASI I - Deneme Sınavı - 21

Sosyal çalışmacı (social worker), üniversitelerin sosyal hizmet alanında en az 4 yıllık lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi alan veya denkliği yetkili makamlarca onaylanmış yurt dışındaki sosyal hizmet eğitimi programlarından mezun olan, sosyal hizmetin tanımında yer alan hizmetleri gerçekleştiren, mesleğin gerektirdiği diğer temel ve mesleki özelliklere sahip olan kişidir.Doğru cevap E'dir.

Bilindiği üzere, sosyal hizmet vermeye sosyal çalışmacılar yetkilidir. Sosyal çalışmacı, ön değerlendirmede aşamasında birey, aile, grup, toplum ve örgütleri anlamak için belirli kuramsal yaklaşımlardan yararlanabilir. Aynı şekilde sosyal hizmet uygulaması müdahale ve değerlendirme sürecinde de belirli kuramlardan, yaklaşımlardan yararlanmaktadır.Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmet öğrencilerine lisans ve yüksek lisans programlarında etik ilkeler ve değerler, farklılık, risk altındaki nüfus, sosyal ve ekonomik adalet, insan davranışı  ve sosyal çevre, sosyal refah politikası ve
hizmetleri, araştırmaya ilaveten sosyal hizmet uygulaması ve alan uygulaması temel bilgilerinin verilmesi gerekmektedir.

Barker (1999)’a göre güçlendirme yaklaşımı,  sosyal hizmet uygulamasında güçlendirme; birey, grup, aile ve toplumlara, kendi bireysel, bireyler arası, sosyoekonomik ve politik güçlerini artırmaları ve kendi koşullarını geliştirmeye yönelik etkide bulunmaları için yardım etme sürecidir.

Güçlendirme yaklaşımının engelli aileleriyle çalışmada kullanımına yönelik model önerisi basamakları sırasıyla şunlardır:

Sosyal hizmet alanında en önemli perspektiflerden birisi olan sistem kuramı, yaşanan sorunların
bireysel olarak algılanamayacağını, sorunları özellikle çok sistemli bir bakış açısı içerisinde anlamaya çalışmak gerektiğini, bununla birlikte sorunun anlaşılması gibi çözülmesinin de çok sistemli bir bakış açısı gerektirdiğini ifade etmektedir.

Sosyal hizmet uygulamasında güçlendirme yaklaşımı, müracaatı sisteminin kendi kapasitesini geliştirme ve güçlenmesine yönelik çabaları ifade eder. Buna göre güçlendirme, müracaatçının güçlü yönlerini bulup ortaya çıkarmak ve bu yanları kendi koşullarını geliştirmeye yönelik olarak kullanmaları için farkındalık yaratmaktan başlayan sistematik bir destekleme sürecidir.Doğru cevap D'dir.

Payne (1991: 268)’e göre güçlendirme yaklaşımının temel amacı sosyal adalettir. Bu amaca ulaşmada sosyal hizmet uzmanları, birlikte çalıştıkları müracaatçıların yaşamlarında birer nesne değil birer özne olmalarını hedeflemelidir. Ülkemizde sosyal hizmet uzmanlarının güçsüz, ezilmiş ve dışlanmış gruplarla çalıştıkları gerçeğinden hareketle güçlendirme yaklaşımının uygulama süreçlerine aktarılması ve sonuçlarının değerlendirilmesi, sosyal hizmetin güçlendirilmesine de katkıda bulunacaktır.Doğru cevap C'dir.

Ekolojik yaklaşımda, çevre ile kastedilen sosyal çevredir. Müracaatçılar bu çevre içinde yer alır ve birbirlerinden farklıdır. Birbirleriyle etkileşim hâlindeki (mikro, mezo, makro) sistemde, temel odak çevresi içinde bireydir. Çevresi içinde birey, ekolojik yaklaşımın kavramsallaştırılmasıdır (Arditti, 2005).Doğru cevap C'dir.

Psiko sosyal yaklaşım sorunları olan bireyi iç dünyası, psikolojik özellikleri ve yaşadığı sosyal çevrenin gerçekleri ile birlikte ele alır. “Kişi ve içinde bulunduğu durum” ifadesi kişinin etkileşimde bulunduğu ailesi, arkadaşları, komşuları, öğretmeni, işvereni vb. yakın çevresindeki insanlardan meydana gelen bir bütünü tanımlar. Hastane, okul, iş yeri, cami, mahkeme gibi kuruluşlar da bu bütünün içinde yer alır.Doğru cevap E'dir.

Yaklaşımın öncüsü olan Perlman'dır.Doğru cevap D'dir.

Kriz çözme yaklaşımının başlıca özellikleri, kısa sürede uygulanması, ağırlıklı olarak kişinin, ailenin karşılaştığı sorunlar üzerine geçmişte yaşanan olay ve deneyimlere değinmeden eğilmesi ve sosyal çalışmacının etkin katılımını gerektirmesidir.Doğru cevap A'dır.

Payne (1991: 268)’e göre güçlendirme yaklaşımının temel amacı sosyal adalettir. Bu amaca ulaşmada sosyal hizmet uzmanları, birlikte çalıştıkları müracaatçıların yaşamlarında birer nesne değil birer özne olmalarını hedeflemelidir. Ülkemizde sosyal hizmet uzmanlarının güçsüz, ezilmiş ve dışlanmış gruplarla çalıştıkları gerçeğinden hareketle güçlendirme yaklaşımının uygulama süreçlerine aktarılması ve sonuçları­nın değerlendirilmesi, sosyal hizmetin güçlendirilmesine de katkıda bulunacaktır.

Aile görüşmeleri, aile tedavisinin temel araçlarından biridir. Aile görüşmelerinin aile içinde iletişim ve etkileşim kalıplarının gözlenmesine ve nesnel bir biçimde değerlen­dirilmesine olanak vermesi; iletişim ve etkileşim kalıplarının, sorunun tırmanmasında oynadıkları rolün üyelerce anlaşılmasını sağlaması; aile üyelerinin, iletişimde bulunarak duygu ve düşüncelerini paylaşma­larını ve birbirleriyle yakınlaşmaların sağlaması; ailenin, tedavi ile ilgili endişelerini ve olumsuz düşün­celerini gidermesi ve üyeler arasında sorun yaratan iletişim ve etkileşimlere anında müdahale edilerek düzetilmesini sağlaması gibi çeşitli yararlarından söz edilmektedir.

Günlük rutin alışkanlıklarda gerileme; okul, iş yaşamı gibi alanlarda verimin azalması; zevk alınan aktivitelerden uzak­laşma; sık sık ağlama, her şeyden sıkılma, kendini bir işe verememe, genel hoşnut­suzluk; uyku alışkanlığında değişme, içki ve bağımlılık yapan maddeleri kullanma eğilimi; şakayla veya tehdit biçiminde ölümden söz etme; aile üyeleriyle, akraba ve arkadaşlarla ilişkisini kesme; kendi­ni ifade etmede güçlük çekme; belli bir amacı olmayan, aşırı hareketler yapma; bedensel şikâyetler;gerçekle  bağdaşmayan kararlar verme kriz belirtileridir.

Sorun çözme yaklaşımında öncelikle sorunun kişi/aile ile birlikte belirlenmesi gerekir. Sorun belirlendikten sonra soruna ilişkin bireysel duygu, düşünce ve sosyal çevre koşullarının belirlenmesi ve sorunun neden ve sonuçları arasındaki bağlantılarının ortaya konması gerekir. Sorunun tüm boyutlarıyla saptanmasının ardından sorunu çözmede kullanılacak kaynak ve olanaklarla çeşitli seçeneklerin belirlenmesi ve olası sonuçlar dikkate alınarak sorunun çözümünde izlenecek yolun belirlenmesi gerekmektedir. Son olarak çözüm planı uygulamaya konmalı ve gerektiğinde değişiklikler hemen yapılmalıdır.

Müracaatçı ve sosyal çalışmacının ilişkisi ve sosyal eşitliğe dayanmalıdır. Müracaatçı sosyal çalışmacıyı bir otorite figürü ya da uzman olarak değil bir ortak ya da meslektaş gibi görmelidir.Müracaatçının endişelerini ya da sorunları, sosyopolitik bir kapsam içerisinde değerlendirilmelidir. Müracaatçının yaşamındaki güç ilişkileri değerlendirilirken ayrı bir özen gösterilmelidir. Sosyal çalışmacı, kişisel deneyimlerini paylaşmak için istekli olmalıdır. Yardım sürecinde yetkilendirmeye ve güçlü bir eğitsel ögeye vurgu yapılır. Bu süreç içerisinde, cinsiyet ayrımı, basmakalıp cinsiyet rolleri, sosyal ve tarihsel faktörler ve bu faktörlerin kadınlara karsı davranışlar üzerindeki etkisi ve kadınların kendileri hakkındaki görüşleri ile ilgili konular öğretilir. Müracaatçıdan yardım sürecine aktif bir katılımı beklenir ve müracaatçının eksikliği ya da patolojik durumundan çok, onun güçleri üzerine odaklanılır. Destek gruplarına ve yaratıcı kadın sosyal ağlarına da vurgu yapılır.

Sorun Çözme Yaklaşımı Yaklaşımın öncüsü olan Perlman (1972)’a göre bu yaklaşımla çalışmanın başarılı olması şu koşullara bağlıdır: Sorun çözme yaklaşımında ele alınan sorun­lar süreğen nitelikte olabileceği gibi ilk kez ortaya çıkmış olması da olanaklıdır.