SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI

Sosyal eğitim kavramını (social pedagogik (İng.); sozialpädagogik, f (Alm.)) tarihte ilk kullanan Alman eğitimci, eğitim politikacısı ve dilbilimci Dr. Karl Willhelm Eduard Mager, kısa adıyla Karl Mager’dir.

Sosyal eğitim bilim dalı ve mesleği sosyal eğitmenler (sozial padagoge) eliyle anlayış, davranış ve uyum güçlükleri gösteren kişilerin (a) sosyal çevrelerine ve (b) toplumsal çevrelerine uyum süreçlerini düzenler.

Toplumsal çevre dediğimiz zaman, bununla, öncelikle tüm toplumu ve bireyin yakın sosyal çevresi dışında kalan geniş ve farklı çevreleri kapsayacak genişlikte olan çevreyi, birebir yakın ve sürekli iletişim içinde olmadığı, seyrek zamanlarda içine girdiği ya da yaklaştığı çevreyi kastediyoruz.

Sosyal çevre dediğimiz zaman, bununla, bireyin aile, akraba, komşu ve arkadaş çevresini, işyerindeki insan çevresini, içinde bulunduğu sivil toplum örgütleri içindeki üye, arkadaş ve tanıdık çevresini, hergün ya da zaman zaman iletişimde olduğu işyerindeki, pazar yerindeki çevresini kastediyoruz.

Sosyal eğitimciler sosyal beceri kazandırmak için çeşitli yöntemler kullanırlar. Bu yöntemler sosyal eğitimin verildiği ortama, yaşa ve zamana göre farklılık gösterirler. Başvuran kişinin kültürüne, bilgi düzeyine, ilişki kurma düzeyine göre farklılıklar gösterirler.

İsteristemez ortaçağın bir döneminde bu tür çocuklar ve gençler için bunları eğitmek ve topluma, çalışma yaşamına kazandırmak için çalışma evleri, disiplin evleri, yetimevleri gibi sosyal kuruluşlar kurularak buralarda çocukların ve gençlerin disipline edilmeleri ve çalışmaya hazırlanmalarına başlandı. Almanya’da 19. Yüzyıl’da bunlara bir dönem genel olarak kurtarma evleri hareketi
(Rettungshausbewegung) adı verildi.

“Kurtarma evlerindeki”, yani bugünkü anlamıyla yurtlardaki kötü ve baskıcı eğitim modelini Oliver Twist adlı eleştirel romanıyla İngiliz romancı Charles Dickens edebi bir biçimde kalıcılaştırmıştır.

Köken olarak sosyal çalışma önce ABD’de, sosyal eğitim Avrupa’da ortaya çıkmıştır.

Fransa sosyal çalışma öğretiminde ABD modelini daha baştan benimsememiş; kendi kültürüne, toplumsal yapı ve koşullarına göre kendi eğitim modelini oturtmuştur.

Tarihsel gelişme süreci Almanya’da sosyal çalışma sosyal eğitim ayrımını Bolonya Reformu süreci ile tarihe gömdü. Bolonya sürecine uygun olarak artık Almanya’da tüm sosyal çalışma ve sosyal eğitim yüksekokulları, bu iki kavramın arasındaki çekişmeyi ve çelişkiyi kaldıran yeni bir adı benimsemeye başladılar.

Eğitimdir.

1844 yılında kullanılmıştır.

“Okul sosyal hizmeti” (Social service in school) üniversite öncesi okullarda öğrencilerin derslere daha iyi uyum sağlamaları, eğitsel gelişmelerini aksatan sorunların saptanıp giderilmesi, böylece çocukların okuldan en verimli yararı almaları ve eğitim toplum ilişkisinde doğru bir pozisyonda kalabilmeleri amacıyla yapılan hizmetleri kapsar. Bu hizmet sosyal çalışmacılar tarafından yapılır. Dolayısıyla, sosyal çalışma mesleğinin birçok farklı alanda yaptığı meslek uygulamalarından biri de “okul sosyal çalışması” olmakta ve adını almaktadır (School social work).

Öğrencinin akraba ilişkilerinin okul başarısını olumlu etkileyecek düzeyde olmasına yardımcı olunması okul sosyal çalışmasının kapsamındadır.

Okul sosyal çalışması ilkkez ABD’de uygulamaya konmuştur. Bu gereksinimi doğuran ilk sıkıntılar ABD’nin yoksul bölgelerinde ilkokula giden öğrencilerin derslerdeki başarısızlıklarının nedenleri üzerinde durulmaya başlandığı zaman saptanmıştır. Aile içindeki yoksulluk, ana baba arasındaki kavgalar, evin fiziksel koşullarının yeterli olmaması, çocuğun evde uykusunu yeterlice alamaması, iyi bir kahvaltı yapamaması, iyi beslenememesi gibi nedenlerin öğrencinin okul başarısını olumsuz etkilediği ortaya çıkarılmıştır. Bunun üzerine de okullarda istihdam edilen sosyal çalışmacılar ev ziyaretleri yaparak öğrencilerin ev koşullarını yerinde görmüş, anababaya iş bulma, aralarındaki anlaşmazlıkları gidermeye çalışma, öğrencinin evde yeterli beslenmesi ve uyuması için olanakların yaratılması ve ders çalışma ortamının hazırlanması gibi müdahaleler okul sosyal hizmetinin temelini oluşturmuştur (Bkz. Çakmaklı, 1991).

Sosyal çalışmacı daha çok konut, kira bedeli, sosyal yardım, ilaç parası gibi somut destekler sağlar. Sosyal eğitimci bunun ilerisine geçer. İçinde bulunduğu durumdan ötürü iş, arkadaşlık, aile ilişkileri bozulan insanların sadece madde destekle değil, bizzat ona içinde bulunduğu ortamlara girerek sosyal destek verir. Onlarda yeni döneme, yeni düzene uygun davranış değişikliğini hedefler.

Sosyal eğitim Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Tarihsel olarak toprağa dayalı tarım toplumlarının egemen olduğu sanayi öncesi toplumlarda dingin ve feodal kurallara uygun olarak yaşamlarını sürdüren nüfus gruplarının, halk kitlelerinin, toplumların İngiltere ve yakın sonrasında Avrupa’da sanayileşmenin, sanayi devriminin başlamasıyla toplumsal yaşamları altüst olmuştu. Feodalitenin değerleri çatırdıyordu. Tarihte görülmemiş bir alt üst oluş yaşıyordu Avrupa toplumları. Aileler parçalanıyor, kadınlar, çocuklar, yaşlılar büyük ailenin, geleneksele ailenin parçalanmasıyla ortalığa dağılan bilyalar gibi sağa sola savruluyorlar, yalnızlaşıyorlar, yardıma muhtaç duruma geliyorlardı.

Sosyal çalışma ABD’de ortaya çıkmıştır. Sosyal çalışma daha çok ABD’ye kitleler halinde gelen göçmenlere yardım, onların, bireysel, grupsal ve toplumsal sorunlarına çözüm bulma çerçevesinde biçimlenmiştir.

“Kurtarma evlerindeki”, yani bugünkü anlamıyla yurtlardaki kötü ve baskıcı eğitim modelini Oliver Twist adlı eleştirel romanıyla İngiliz romancı Charles Dickens edebi bir biçimde kalıcılaştırmıştır. Roman 1838 yılında yazılmıştır ve bir yetimin yetimhanede geçen yaşamını konu almaktadır. Romanda o dönemin eğitim anlayışı tüm çıplaklığıyla sergilenmektedir. Roman 1997 yılında televizyon için, 2005 yılında da sinema filmi olarak sinemaya aktarılmıştır.

“Kurtarma evlerindeki”, yani bugünkü anlamıyla yurtlardaki kötü ve baskıcı eğitim modelini Oliver Twist adlı eleştirel romanıyla İngiliz romancı Charles Dickens edebi bir biçimde kalıcılaştırmıştır. Roman 1838 yılında yazılmıştır ve bir yetimin yetimhanede geçen yaşamını konu almaktadır. Romanda o dönemin eğitim anlayışı tüm çıplaklığıyla sergilenmektedir. Roman 1997 yılında televizyon için, 2005 yılında da sinema filmi olarak sinemaya aktarılmıştır.