SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 5

Uzmanlaşma yaklaşımı sosyal hizmetlerin sunulduğu farklı alanlarda derinlemesine bilgi birikimini arttırmıştır. Ancak, bu yaklaşım alanda çalışan sosyal çalışmacılar açısından umulduğu kadar pratik bir çalışma biçimi olmamıştır. Bu yaklaşımdaki en büyük sıkıntı, bir uzmanlık alanı içinde konuların kompartmanlara ayrılması mümkün olsa da yaşamın içindeki deneyimler için aynı şeyin geçerli olmamasıdır. Bir vaka üzerinde çalışırken çoğu zaman çeşitli sorunlar içiçe geçmiş durumdadır. Cevap A şıkkıdır.

Psiko-dinamik sosyal çalışma müdahalelerinin odağı geçmişte yaşanan deneyimlerin bugünkü ruhsal ve toplumsal yaşamdaki etkileridir. Bu kuram, bugünkü davranışların temelinin geçmişteki yaşantılar olduğunu varsayar. Cevap A şıkkıdır.

Sheafor & Horejsi (2002)'e göre çözüm odaklı modelin varsayımlarından biri müracaatçı sistemindeki küçük değişimler zamanla tüm sisteme yayılarak genel bir iyilik hali doğuracağıdır. Cevap A şıkkıdır.

Kendine yardım modelinin amacı, müracaatçının işlevselliğini, benzer sorunları olan müracaatçıların bir araya geldiği grup çalışmalarıyla artırmaktır. Benzer problemi yaşamış ve şimdi deneyimlerini paylaşmaya ve başkalarına yardım etmeye hazır kişilerin deneyimlerinde yaralanarak müracaatçılar kendi sorunlarıyla daha iyi başa çıkabilirler. Bu model bu eğilimden faydalanmaktadır. Adsız alkolikler, adsız obezler, tek ebeveynler bu tür grupların örnekleridir. Cevap A şıkkıdır.

Eklektik bilgi temeli genelci sosyal çalışma yaklaşımının kavramlarından biridir. Cevap E şıkkıdır.

Mesleki değerler aşağıdaki gibidir. • Hizmet, • Sosyal adalet, • İnsan onuru ve değeri, • İnsan hakları, • İnsan ilişkilerinin önemi, • Erdem, • Uzmanlık, • Farklılıklara saygı, • Karşısındakini olduğu gibi kabul etmek, • Yargılamama, • Objektiflik, • Kişinin kendi kaderini tayin hakkı,

Sosyal çalışmada eleştirel düşünce, sosyal çalışmacının bakmış olduğu özellikler. • Yaşadığı topluma, • Kendi kültürel mirasına, • Toplumundaki sosyal hizmet sistemine, • Çalıştığı kuruma, • Kendisine, • İktidar ilişkilerine, • Yaptığı işe,

Aile içi şiddetle mücadele eden örgütlerin ihtiyaçları; • Kendi aralarında ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyonu, • Güçlendirilmeleri, • Altyapı ve insan kaynağı bakımından desteklenmeleri, • Bu kurumlardaki ekip çalışmalarının desteklenmesi ve güçlendirilmesi gerekmektedir.

İş yükü yönetim rolleri aşağıdaki gibidir. • İş planlaması. • Zaman yönetimi. • Toplam kalite yönetimi. • Veri yönetimi.

Arabuluculuk rolünün işlevleri aşağıdaki gibidir. • Müracaatçının durum analizinin yapılması, • Kaynakların analizinin yapılması, • Yönlendirme: uygun kaynağa yönlendirme, • Sosyal hizmet sistemi içinde bağlantıları kurma

Zastrow’un sekiz aşamalı planlı değişim süreci aşağıdaki gibidir. • Bilgi toplama, • Bilgiyi Değerlendirme, • Sorunu tanımlama (Mikro, mezzo, makro düzeylerde tanımlama) • Müdahale Planı (Mikro, mezzo, makro müdahalenin kurgulanması) • Müdahale için açık bir iletişim geliştirme, • Müdahale planını uygulama, • Sonuçları değerlendirme, • Süreci izleme ve sonlandırma.

Sağlıklı yaşama hakkı tüm dünyada ilk kez, 1948'de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde (İHEB) (Md. 25) yer almış, daha sonra sırasıyla, Birleşmiş Milletler (BM) Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesinde (Md. 12), 1965'te yürürlüğe giren Avrupa Sosyal Şartı'nda (Md. 11) ve Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi'nde (Md.35) çeşitli şekillerde tanımlanmış ve tüm insanların sağlıklı yaşama ve sağlık hizmetlerinden yararlanma hakları güvence altına alınmıştır (Atalay ve Karan, 2012).

Türkiye’de sağlık alanındaki yasal zemin, uluslararası düzeyde onaylanan ve ulusal mevzuata dahil edilen sözleşmeler bağlamında ele alınmakta ve ulusal yasalarımızda yer alan uygulama metinleri ile düzenlenmektedir. Hatırlanacağı üzere, sağlıklı yaşama hakkı tüm dünyada ilk kez, 1948'de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde yer almış daha sonra diğer uluslararası sözleşmelerle düzenlenmiştir. Türkiye bu sözleşmeyi 1954 yılında onaylamıştır.

Sağlık hizmetlerinin birinci derecede bir devlet görevi olarak ele alınışının başlangıcı Türkiye Büyük Millet Meclisi iledir. Meclis, henüz Cumhuriyet kurulmadan, 2 Mayıs 1920’de kabul ettiği 3 sayılı yasa ile Sıhhiye ve Muavenatı İçtimaiye Vekaleti’ni (Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı) kurarak sağlık ve sosyal hizmetleri ayrı bir bakanlıkça yürütülen asli bir devlet görevi haline getirmiştir (Şimşek, 2012).

1983 yılında gerek sosyal yardımlar alanında yaşanan dağınıklığın giderilmesi gerekse bakıma muhtaç ya da kimsesiz çocuk, yaşlı ve özürlülere yönelik hizmetlerin tek elde toplanması ve hizmetlerin daha verimli sürdürülmesi amacıyla, yeni bir yapılanmaya gidildiği görülmektedir. Bu amaçla kurulan SHÇEK, gerek 1961 gerekse 1982 Anayasasında, “sosyal devlet” olarak tanımlanmış olan Türkiye Cumhuriyeti devletinin, bu görevlerini yerine getirmekten sorumlu bir kurumdur, ancak bu dönemde sağlık alanındaki sosyal çalışma uygulamalarının, giderek gerilediği, sağlık kurumlarında çalışan sosyal çalışmacı sayısının azaldığı ve sosyal hizmet müdahalelerinin kısıtlı hale geldiği dikkati çekmektedir. Bu dönemde, sağlık alanı sosyal çalışma mesleğinin ikincil alanı gibi tanımlanmış ve uygulamalar da buna göre yapılanmıştır.

Sağlık hizmetlerinin sunumunda ülkemizde kademeli bir uygulama bulunmaktadır. Sağlık Bakanlığının planlayıcı ve denetleyici bir üst kurum olarak yer aldığı bu sistem, birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmeti sunan kurumlar olarak tanımlanmaktadır. Buna göre, sağlık evi, sağlık ocağı, AÇS-AP merkezi, dispanserler, özel ve kamu işyeri hekimlikleri ile özel muayenehanelerde yürütülen hizmetler, birinci basamak sağlık hizmetlerini tanımlamaktadır. Aile hekimliği modeli ile yukarıda sayılan birinci basamak sağlık hizmeti veren kurum/ kuruluşlar kapatılarak her biri yeni tanımlanan Aile Hekimliği modelinde yeniden yapılandırılmıştır. Hizmet içeriği açısından, bunlar temel sağlık hizmetleri kapsamında koruyucu sağlık hizmetlerini sürdürürler. Ayakta ve yataklı tedavi hizmetlerinin sürdürüldüğü, kamu ve özel hastaneler ikinci basamak sağlık kurumları, üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri ise üçüncü basamak sağlık kurumları içerisinde yer almaktadır.

Tıbbi sosyal çalışma uygulamalarında temel amaç; hasta, ailesi ve toplum sağlığı için tehlike yaratabilen, hastalıklara neden olan ya da hastaların tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinden en verimli düzeyde yararlanmalarını engelleyen psiko-sosyal problemleri çözümlemektir. Doğası gereği tıbbi sosyal çalışma, sağlık kurumlarının tamamında, tıbbi tedavi aşamasında, kronik hastalıklar ve rehabilitasyon gerektiren hastalıklarda ve halk sağlığı programlarında, tıbbi hizmetlere paralel olarak uygulanabilecek mesleki niteliklere ve gerekliliğe sahiptir. Ülkemizde de, sağlık hizmeti sunulan tüm kurumlarda sosyal hizmetin varlığı ve gerekliliği tanımlanmıştır.

Çalışanların Görevleri başlıklı dördüncü bölüm Madde 46’da, sosyal çalışmacılar da görevlendirilecek personel arasında sayılmış ve görev tanımları yapılmıştır. Buna göre sosyal çalışmacının görevleri şunlardır: a. Hizmet götürülecek bölge ve toplumu tanır, b. Bölgenin sağlık ölçütlerini değerlendirir ve buna göre sorunları ve öncelikleri saptar, c. Toplumda sağlık sorunu yaratan çevresel, sosyal, kültürel, demografik ve ekonomik koşulları saptar, d. Toplumda saptanan sorunların çözümlenmesine katkıda bulunacak kaynakları araştırır, harekete geçirici, verimliliğini arttırıcı ve yeni kaynak oluşumunu sağlayıcı çalışmalar yapar, e. Afet sonrası dönemde sosyal hizmet işlerini yürütür, f. Okul yönetimleri ile işbirliği yaparak destekler g. Bölgesindeki belediye, milli eğitim bakanlığı, sosyal hizmetler ve çocuk esirgeme kurumu gibi diğer kamu kuruluşları ile işbirliği yapar ve bu kurumlara destek verir, h. Toplum kalkınması hizmetlerinde görev almak, i. Görevi ile ilgili kayıt ve formları tutar, j. Sosyal yardıma muhtaç hastaların sosyal yardım kurumlarıyla irtibatını sağlar ve destekler. Sorunların çözümüne katkıda bulunur. k. Hizmet ile ilgili verilen diğer görevleri yapar,

Sağlık örgütlenmesinde sosyal çalışmacıların temel fonksiyonu, müracaatçılara doğrudan veya dolaylı olarak hizmet sunmaktır. Doğrudan verilen hizmetler müracaatçıya sağlanır. Dolaylı hizmetler ise müracaatçıların bir kısmına yardım veya adım yaratmadır. İster doğrudan ister dolaylı olarak olsun, verilen hizmetlerin amacı hasta ve ailesine psiko-sosyal destek sağlamak, hastaları ve ailelerini psikososyal sağlıklarına kavuşturmaktır. Bu içerikte sosyal çalışmacıların mesleklerini yerine getirirken 4 aşamada işlem yaptıkları görülmektedir. Bunlar ardışık aşamalar olmayıp analitik olarak isimlendirilmektedir. 1. Başlangıç 2.Sosyal Çalışma Müdahalesinin Planlanması Aşaması 3.Hizmetin Verilmesi Aşaması 4. Değerlendirme, Sonlandırma ve Takip Aşaması

Sosyal çalışmacıların mesleklerini yerine getirirken 4 aşamada işlem yaptıkları görülmektedir. Bunlar ardışık aşamalar olmayıp analitik olarak isimlendirilmektedir. 1. Başlangıç 2.Sosyal Çalışma Müdahalesinin Planlanması Aşaması 3.Hizmetin Verilmesi Aşaması 4. Değerlendirme, Sonlandırma ve Takip Aşaması