SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 18

Sosyal hizmet uygulamasında kuramsal bilgi, sosyal çalışmacının alanda sunduğu hizmetin nasıl planlanacağından nasıl sunulacağına ve nasıl değerlendirileceğine kadar geniş bir alanda felsefi, düzenli, tutarlı ve sistematik bilgiler bütünü demektir.

Sosyal çalışmada sistem kuramının amacı, sosyal çalışmacının müracaatçının davranış ve işlevselliğini dinamik olarak etkileyen biyolojik ve sosyal sistemlere odaklanmasına yardım etmektir.

Bu yaklaşımın önemi bir ilk yaklaşım olmasıdır ve sosyal çalışmacının alanda uyguladığı mesleğine dair toplu, tutarlı ve organize bir bilgi bütünü ortaya koymasıdır. Genel sosyal çalışma yaklaşımının bir diğer önemi ise, sosyal çalışma açısından akademik disipliner bilginin üretildiği ilk yaklaşım olmasıdır.

Kısaca, genelci yaklaşımın amacı, sosyal çalışmanın eklektik bilgi birikimini karşımızdaki durum ya da müracaatçının tekil durumunun gereksinmelerine göre harekete geçirerek, söz konusu problemin çözümüne orijinal bir yaklaşım biçmektir.

Meslek olarak sosyal çalışmanın kendi özgü amaçları vardır. Bu amaçları Landon ve Feit (1999: 28)
aşağıdaki sıralamaktadır.
• İnsanların sorun çözme ve baş etme kapasitelerini artırmak,
• Kaynak, hizmet ve olanak sağlayacak sistemlerle müracaatçıları bağlantılandırmak,
• Sistemlerin etkili ve insancıl olarak işlemesini sağlamak,
• Sosyal politikaların gelişimi ve ilerlemesi için katkıda bulunmak,
• Güçler perspektifi ve işbirliğine dayalı çalışmayla müracaatçı sistemini güçlendirmek,
• Sosyal adaleti geliştirme ve eşitlik için çalışma (Landon ve Feit, 1999: 28).

Sosyal çalışmacılar için kuramlar, sosyal çalışmanın kuramı ve felsefesi dahilinde uygulamayı yaparken ihtiyaç duyduğumuz kuramlardır. Bu tür kuramları Sheafor & Horesji (2002); yön bulmaya yönelik kuramlar ve uygulama çerçeveleri olarak ikiye ayırmış ve aşağıdaki gibi tanımlamıştır.

Uygulama çerçeveleri, uygulama yaklaşımları, uygulama kuramları ve uygulama modellerinden oluşur. Sosyal çalışmada yaklaşımlar, sosyal çalışmanın öznelerini ve nesnelerini belirler, uygulamanın nasıl yapılması gerektiğine dair anafikirler ortaya koyar.

Sosyal çalışmada varoluşçu psiko-dinamik kuramdan yararlanan sosyal çalışmacının uyguladığı bazı müdahale tekniklerini Derezotes (2000) aşağıdaki gibi ifade etmektedir:
a. Karşısına alma: Burada sosyal çalışmacı görüşme sürecinde müracaatçıyı karşısına alır ve ona doğrudan kendi düşündükleriyle gerçeklik arasındaki farklılığı gösterir.

Sosyal çalışmada davranışçı kuramdan faydalanan sosyal çalışmacının uyguladığı bazı müdahale tekniklerini aşağıdaki gibidir:
a. Model gösterme: Sosyal çalışmacı müracaatçıya onun değer sisteminde çok olumlu bir konumda olan bir kişiyi (güçlü, prestijli, saygın v.s.) model olarak gösterebilir. Burada önemli olan modelin sosyal çalışmacının hedeflediği davranışı sergiliyor olmasıdır. Böyle sosyal çalışmacı müracaatçıya istenilen davranışı yapan kişilerin ödüllenmiş ve ödülleniyor olduğunu ispatlamış olur.

Sosyal çalışmada güçlendirme kuramından yararlanan sosyal çalışmacının uyguladığı bazı müdahale tekniklerini Cankurtaran-Öntaş (2001: 104).) aşağıdaki gibi ifade etmektedir:
a. Kendilik etikliğini artırmak: Sosyal çalışmacı müracaatçının üretme ve yaşamdaki olayları düzeltme yeteneğini artırmak için çalışır.
b. Grup bilinci geliştirmek: Burada sohbetin amacı, politik yapıların birey ve grup deneyimlerini nasıl etkilediği göstermektir. Kişinin topluma yönelik eleştirel bir bakış geliştirmesi, sorunun kendine özgü bir durum olmadığını anlaması sağlanır. Böylece grup bilinci gelişir ve kişiye karşı eleştirel bakış geliştirir ve sorunu üzerine düşünürken onu yeniden tanımlar.
c. Kendini suçlamayı azaltmak: Müracaatçıların sorunlarının onların yetersizliklerinden değil, toplumda var olan güç eşitsizliklerinden kaynaklandığını fark etmeleri, onların kendini suçlamalarını engeller.
d. Değişim için kişisel sorumluluk almak: Kendini suçlamanın potansiyel olumsuz sonuçlarının yok edilmesidir. Güçsüz nesneler yerine aktif özneler olmak anlamına gelir.

Sosyal çalışmayı herhangi bir sosyal etkinlikten ayıran dört temel özelliği vardır: Bunlar sürekli olması, kurumsal olması, hak temelli olması ve meslek olmasıdır.

Uzmanlaşma yaklaşımı yöntemleri; alan bazında uzmanlaşma ve yöntemlerin ayrıntılanmasıdır.

Jonson'a göre bir kişinin sahipolduğu değerleri etkileyen dört faktör vardır. Bunlar; kişinin kültürel mirası, kişinin ait olduğu ya da ait olduğunu düşündüğü bireylerin ya da grupların kültürü, kişisel deneyim, kişinin insanlar ve insanın doğası hakkındaki genel kanısıdır.

İçtenlik ve doğal olma sık kullanılan mikro beceriler arasında yer alır.

Mikro beceriler bireyle ilgili ve kişilerarası ilişki kurma becerileridir.

Makro beceriler, toplum ve organizasyonlarla, örgütlemelerle ilgilidir.

Bilgisayar okur yazarlığı ve bilgi teknolojilerini kullanabilme becerisi mezzo beceriler arasında yer alır.

Sosyal politikaların analizi sosyal çalışmacının değişim ajanı rolü işlevlerinden biridir.

Müracaatçının belirlenmesi sosyal çalışmacının vaka yöneticisi rolü işlevlerinden biridir.

Aile danışma merkezleri; toplumun ve ailenin gelişmesi için bireylerin katılımcı, üretken, kendine yeterli hale gelmesi, ailelerin ekonomik, toplumsal, kültürel ve psikolojik sorunlarla baş edebilmesi için korunması, desteklenmesi ve güçlenmesi amacıyla oluşturulan merkezlerdir.