SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 15

Cinsiyetçilik (Sexizm): Rollerin, sorumlulukların, ekonomik ve toplumsal yapı ve fırsatların toplumsal cinsiyete göre örgütlenmesidir.

"IV "seçeneği harici diğerleri doğru cevaptır.

"D" seçeneği Sosyal Adalet ilkelerine uymamaktadır.

Marksist feminist kuram kadınlar ve erkekler arasındaki hak farklılıkların ve ayrımcılığın kapitalist ekonomik sistem ve mülkiyet ilişkileri dahilinde ortaya çıktığını savunur. Sosyalist feminizm ise, ataerkil toplumların kapitalist toplumlardan daha eski olduğunu hatırlatarak, kapitalist sistemin ataerkillikle beraber geliştiğini birinin diğerinden çıkma olmadığını, dolayısıyla toplumu anlamaya çalışırken hem ekonomik ilişkiler hem de toplumsal cinsiyet ilişkilerini beraberce anlamaya çalışmamız gerektiğini savunur. Bunlardan başka, eko feminizm, post-modern feminizm, kültürel feminizm, psikanalitik feminizm gibi birçok feminist kuramdan bahsetmek mümkündür. Bu alanda çok zengin ve sosyal çalışmacılar için çok besleyici bir bilgi birikimi bulunmaktadır.

Sistem çok düzeyli hiyerarşik yapılardan oluşan ve belirli bir şekilde davranan bir bütündür (Sheafor & Horejsi, 1988: 89). Sistem çok sayıda kısımdan oluşabilir. Bir sistemin parçaları arasında simbiyoz bir ilişki bulunur. Buna ortakyaşam denir. Yani bir sistem birbiriyle birlikte var olan birbiriyle birlikte, birbirine bağlı olarak yaşayan elemanlardan oluşur. Bir başka deyişle, birbiriyle ilişkisel bağlarla bağlanmış elemanlar bir sistem oluştururlar.

Beyin fırtınası, değişim için fikirler geliştirmesi için birlikte düşünmek anlamına gelir.

Sağlık, 1946 yılında, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından, “sadece sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam bir iyilik hali” olarak tanımlanmış, son zamanlarda bu tanıma, “sosyal ve ekonomik olarak üretici bir yaşam sürdürebilme” kriteri de eklenmiştir (Kesgin ve Topuzoğlu, 2006).

”sosyal hizmetler; kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını ve hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü”dür (Md. 3).

Tıbbi sosyal çalışma “hastanın gereksinimlerini ve onu çevreleyen koşulları anlayan ve bunları hastalığını nasıl etkilediğini dikkate alan bir hizmet türüdür.” (Rubinow 1943, akt. Duyan 1996)

Hatırlanacağı üzere, sağlıklı yaşama hakkı tüm dünyada ilk kez, 1948'de kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde yer almış daha sonra diğer uluslararası sözleşmelerle düzenlenmiştir. Türkiye bu sözleşmeyi 1954 yılında onaylamıştır.

Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge, Madde 12’de, sosyal çalışmacının görevleri, “Evde sağlık hizmetleri ekibinde yer alan fizyoterapist, diyetisyen, psikolog ve sosyal çalışmacı, evde sağlık bakım hizmeti verilen kişi ve aile bireylerine müdavi tabip ve sorumlu tabibin belirlediği tedavi planı doğrultusunda, mesleklerinin gerektirdiği beslenme, rehabilitasyon hizmetleri ile sosyal ve psikolojik destek hizmetleri verirler” şeklinde tanımlanmıştır (www.saglik.gov.tr, 2012)

Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarda çalışan sosyal çalışmacı ve çalıştıkları yerlere ilişkin dağılım aşağıda verilmiştir (Aldemir ve arkadaşları, 2012).

Aile hekimliği modeli içinde sosyal hizmet uygulamaları, toplum sağlığı merkezlerinin görev tanımları içinde yer almaktadır. Sağlık Bakanlığı tarafından, 03.08.2011 ve 25143 sayılı makam onayı ile yürürlüğe konduğu bildirilen Toplum Sağlığı Merkezlerinin Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge’de, Sosyal Hizmet Çalışmaları başlığı altında, “toplum kalkınması çalışmalarında ve yardım hizmetlerinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapar” (Md 30) denmekte, sosyal çalışmacılar toplum sağlığı merkezlerinde görev alacak elemanlar arasında sayılmaktadır. Çalışanların Görevleri başlıklı dördüncü bölüm Madde 46’da, sosyal çalışmacılar da görevlendirilecek personel arasında sayılmış ve görev tanımları yapılmıştır. Buna göre sosyal çalışmacının görevleri şunlardır (www.saglik.gov.tr)

Sağlık alanındaki sosyal hizmet uygulamaları ise, Sağlık Bakanlığı teşkilat yapısının yeniden düzenlenmesi ile güncellenmiştir. Bu yapı içinde Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak çalışan Hasta Hakları ve Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı’nın görevleri, 21.06.2012 tarihinde 12023 sayılı Bakan onayı ile yürürlüğe konulan yönerge ile tanımlanmıştır. Buna göre, ilgili daire başkanlığının görevleri aşağıdadır.

Değerlendirme, Sonlandırma ve Takip Aşaması: Bu aşama, sosyal çalışma müdahalesi sonrası yaşanan gelişmeler takip edildiği aşamadır. Sosyal çalışma müdahalesi çoklukla başka kurumlarla işbirliği ve başka kurum ya da kişiler tarafından yerine getirilecek hizmetleri içerdiğinden, sürecin takip edilmesi ve uygulamanın sağlıklı sürdürülüp sürdürülmediğinin anlaşılması, büyük önem taşımaktadır. Örnek 1’deki olguda, değerlendirme, sonlandırma ve takip aşaması şöyledir:

1. Aileye, bir aksilik çıkması halinde tekrar ilişki kurmak üzere aranacak bir telefon numarası ve başka yardım alabilecekleri yerlerin listesi verildi

Sosyal Çalışma Müdahalesinin Planlanması Aşaması: Bu aşama, sorunun anlaşılmasından sonra uygulanacak hizmetin araştırıldığı ve planlandığı aşamadır. Sosyal çalışmacı bu aşamada mesleki bilgilerini ve alandaki kaynak bilgilerini kullanarak hasta ve ailesinin sorununun çözümü için nasıl bir sosyal çalışma müdahalesine gereksinim duyulduğunu araştırır ve hasta yararına bu müdahalelerin nasıl yapılacağını kararlaştırır.

Örnek 2’deki olguda, müdahale planı şöyledir:

1. Bebeğin sağlığı için, Aile ve Sosyal Araştırmalar İl Müdürlüğü’ne haber verilerek korunma altına alınmasına,

2. Ailenin sözünü ettiği tecavüz olayının araştırılması için adli ve yasal işlem başlatılmak üzere emniyet görevlilerine bilgi verilmesine

"Animistik " hariçi diğer seçenekler sosyal çalışmayla ilgili kuramlardır.

Sağlığın temel bir insan hakkı olarak tanımlanması ve tüm toplumlarda, sağlık hizmetinin devletin vatandaşlarına sunması gereken temel hizmetlerden biri olduğunun kabul edilmesi üzerine, günümüzde birçok ülkede sağlık hizmetleri temel hizmet sektörlerinden biri olarak anılmakta ve ülkelerin gelişmişlik göstergeleri ile doğrudan bağlantılanmaktadır.

İnsan sağlığı, sadece tıp adamlarının değil, psikolog, sosyal çalışmacı, öğretmen, çocuk gelişimci vb. birçok sosyal bilimci ve meslek grubunun da ilgi alanı içindedir.

Her toplumda sosyal yardım ve sosyal hizmetler çoklukla sağlık alanının içinde yer alan ve sağlık hizmetleri ile paralel yürütülmesi gereken hizmetler olarak tanımlanmış ve tüm toplumlarda en güç durumda bulunan çocuklar, özürlüler, yaşlılar, kadınlar vb. ihtiyaç gruplarını hedef edinmiştir.