SOSYAL HİZMET MEVZUATI

Sosyal güvenlik terim ve düşüncesinin dünya çapında yaygınlaşma ve yerleşmesinde Birleşmiş Milletlerce 1948 yılında kabul olunan İnsan Hakları Beyannamesi’nin
de rolü büyük olmuştur.

Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’nda geçen maddelerden bazıları şöyledir: 

Dolayısıyla II, III ve IV'teki ifade doğrudur. I'deki ifade ise yanlıştır. Çünkü sözleşmede "Çalışan kadınlar, anne olmaları durumunda, özel korunma hakkına sahiptir." diye geçer

Destekleri sosyal devlet üç boyutta sunar: Primli sistem, (sosyal sigortalar), karşılıksız sistem (sosyal yardımlar), kurumsal sistem (sosyal hizmetler)dir. Doğru cevap bu üç boyutu içeren seçenektir.

Yaşam Kalitesi Hakları dört büyük BM anlaşmasında tanınmış durumdadır. Bunlar:
• Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar/ICESCR-1966
• Uluslararası Medeni ve Siyasal Haklar/ICCPR-1966
• Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Kaldırılması Konvansiyonu/CEDAW-1979
• Çocuk Hakları Konvansiyonu/CRC-1989’dur.

Osmanlılar döneminde çağdaş anlamda ilk sosyal güvenlik kurumu emeklilik hakkının gerçekleştirilmesi için 1806 yılında kurulan “Askeri Tekaüt Sandığı” ile başlamıştır.

Cumhuriyet’e geçişle birlikte 1923 yılında çıkarılan “Amele Birliği İhtiyat ve Taavül Sandığı Talimatnamesi” ile Zonguldak ve Ereğli havzasında çalışan maden işçilerinin muhtaç ailelerine ayni yardımlar düzenlenmiştir.

Sigortacılık ilkesine göre sigorta tekniğinden yararlanılarak sigortalılar arasında riziko eşitlenmesi sağlanmaktadır.

Uzun vadeli sigorta kolları kapsamında; malullük sigortası kapsamında malullük aylığı, yaşlılık sigortası kapsamında yaşlılık aylığı ve toptan ödeme, ölüm sigortası kapsamında ölüm aylığı, ölüm toptan ödemesi ve aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği ile cenaze ödeneği verilmektedir. Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, kısa vadeli sigorta kolları kapsamında sigortalılara ve hak sahiplerine yöneliktir.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A (III) sayılı kararıyla ilan edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 22. ve 25. Maddeleri sosyal hizmetlerin önemine değinmektedir

Şartın 13.maddesinde, sosyal ve tıbbi yardım hakkı düzenlenmiştir.

Köy Kanunu (442, 1923); askerde bulunanların, bakacak kimsesi olmayanların, öksüzlerin bağ ve bahçelerinin imece yoluyla ekilmesi ve sürülmesini hükme bağlar. Tarlası olmayan ve yetişmeyen köylüye köy sınırları içinde bir parça toprak ayırıp vermek köy ihtiyar meclisinin görevleri arasında sayılır.

ABD Sosyal Güvenlik Yasası

I - II - III - IV - V

Sosyal devlet; çalışanların çalışma koşullarına, engellilerin yaşama koşullarına, kimsesizlerin ve yoksulların barınma ve beslenme sorunlarına, yaşlıların ve çocukların, eğitim, sağlık vb. sorunlarına müdahale eden devlet biçimidir.

Planlı dönemin başında (1965) yılında 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Yasası yürürlüğe girmiş ve bu yasayla daha önceleri işçilere çeşitli yasalarla tanınan işçi sigortaları tek bir çatı altında toplanmıştır. Bu yasa, iş kazaları ve meslek hastalıkları, hastalık, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası dallarını kapsamıştır.

Sosyal sigortalar öncelikle çalışan insanların çalışma yaşamından doğan ve insan olarak karşılaşabileceği hastalık, yaşlılık, ölüm vb. gibi belirli risklere karşı kişileri güvence altına almak amacıyla devlet eliyle düzenlenmiş katılımlı bir sosyal güvenlik uygulamasıdır.

Kısa vadeli sigorta kolları kapsamında sigortalılara ve hak sahiplerine; sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi, sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması, gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi, hastalık ve analık sigortasından sigortalıya hastalık veya analık hâllerine bağlı olarak ortaya çıkan iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği, analık sigortası kapsamında emzirme ödeneği, cenaze ödeneği, askerlik ve doğum borçlanması hakları verilmektedir.

Uzun vadeli sigorta kolları kapsamında; malullük sigortası kapsamında malullük aylığı, yaşlılık sigortası kapsamında yaşlılık aylığı ve toptan ödeme, ölüm sigortası kapsamında ölüm aylığı, ölüm toptan ödemesi ve aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği ile cenaze ödeneği verilmektedir.

Genel sağlık sigortası kapsamında ise genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere finansmanı sağlanan tıbbî ürün ve hizmetlerinin verilmesi, genel sağlık sigortalıları ile hak sahiplerinin hastalıklardan korunması amacıyla ilgili kamu idareleriyle kişisel koruyucu sağlık hizmetleri politikalarının tespitine ve etkin bir şekilde uygulanmasına katkı sağlanması, genel sağlık sigortalıları ile hak sahiplerini ve işverenleri genel sağlık sigortası mevzuatından doğan hakları ve ödevleri konusunda her türlü iletişim araçları ile bilgilendirilmesi hizmetleri verilmektedir.

Sosyal hizmetler, sosyal sorun yaşayan; yaşlı, yoksul, engelli, aile, kadın, çocuk gibi özel gereksinim gruplarına ve psikososyal destek anlamında toplumun tüm kesimlerine yönelmektedir.

Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, yoksulluk alanında sosyal yardımlarla ilgili çalışmaları koordine etmek üzere yapılandırılmıştır.

Sosyal yardımlar, kısaca, yeterli geçim kaynaklarına sahip olmayan kişilere devlet tarafından yapılan maddi ve ayni yardımlardır.