SOSYAL HİZMET MEVZUATI

Ceza adalet sistemi üzerinde bazı perspektiflerin etkisi büyüktür. Bu bakış açıları suç yasalarının yürürlüğe girmesini, kanun-politika ve uygulamalarını, mahkeme süreci ve cezalandırma reformlarını etkilemiştir. Bu perspektifler:

• Suçun kontrolü perspektifi
• Rehabilitasyon perspektifi,
• Süreç perspektifi
• Adalet perspektifi,
• Onarıcı adalet perspektifi,
• İntikamcı adalet perspektifi
• Terapötik hukuk uygulamaları perspektifinden oluşur

Salıverilme için hazırlık çalışmaları yapmak: Bu aşamada sosyal çalışmacının doğrudan ve dolaylı olarak oynayacağı roller, hayati bir önem taşır; bu temel fonksiyonun diğer uzmanlar tarafından üstlendiği sistemler çok nadir görülmektedir, sadece birkaç örnekte bu rolü STK’lar üstlenir. Sosyal çalışmacı, salıverme hazırlıkları kapsamında, salıverildikten sonra çocuğun mümkün olan en iyi yaşam koşullarına (örgün ya da mesleki eğitimin devamı, iş bulma gibi) sahip olmasını sağlamak için çocukla birlikte çalışır. Ayrıca, aileyle de görüşerek ev ortamını çocuğun dönüşüne mümkün olduğunca uygun hâle getirmelidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Çocukların özel gelişimsel dönemleri ve sosyalleşmelerinden ötürü, özel bir yargılama sürecine dâhil edilmesi gerekliliği yukarıda ifade edilmiştir. Bu özel yargılama sürecini gerçekleştiren mahkeme, çocuk mahkemesidir. Çocuk mahkemeleri; Suç işleyen çocukların yargılandığı, yargıç ve savcısının özel eğitimden geçirildiği, sosyal çalışmacının çocuğun durumu üzerine rapor vererek yargılamayı yönlendirebildiği özel bir mahkemedir  Çocuk mahkemesinin felsefesi dört noktaya dayalıdır: • Ceza için tek yargı rehabilitasyon olmalıdır. • Çocuklar olgunlaşmadıkları için onlara yetişkin suçlu gibi davranılmamalıdır. • Suçlu olduğu kabul edilen çocuklar, genellikle ıslah edici bir kuruma yerleştirilmeleri yerine denetim altına alınmalıdır. • Çocuklar, onların problemlerini anlayacak bir mahkemeye gönderilmelidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

...Bununla birlikte bu çocuklar hakkında indirimli ceza öngörülmektedir. Bu yaş grubunda bulunan çocuklar hakkındaki indirimli ceza aşağıdaki kurallar çerçevesinde tespit edilecektir TCK. md.31/f. 2): Fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmuş olup da on sekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında suç, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on sekiz yıldan yirmi dört yıla; müebbet hapis cezasını gerektirdiği takdirde on iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Diğer cezaların üçte biri indirilir ve bu hâlde her fiil için verilecek hapis cezası on iki yıldan fazla olamaz. Doğru cevap E şıkkıdır.

Koruma kararı yetkili mahkemece alınır. CMK’nin 14. Maddesi gereğince bu mahkemenin çocuk mahkemesi olması gerekmektedir. En azından 15 yaşından küçükler için koruma kararlarının kesinlikle çocuk mahkemesinde alınması gerekir. 15 yaşını doldurmuş çocuklar için ise asliye hukuk mahkemesine veya aile mahkemesine başvurulması gerekecektir (SHÇEK, md.21). Doğru cevap C şıkkıdır.

Çocuklar için denetimli serbestlik hizmetleri şu şekildedir: Eğitim ve eğitime devam ettirme çalışmaları: Mahkemelerce, hakkında eğitimine devam tedbiri verilmiş olan çocukların eğitimi ile ilgili tüm çalışmaları kapsamaktadır. Psikososyal destek: Gerek denetimli serbestlik şubesine gelen; gerekse de ceza infaz kurumundan salıverilen çocukların topluma faydalı birer birey olarak yaşamlarını devam ettirmelerini sağlamak ve psikolojik durumlarını güçlendirmek için verilen her türlü destek çalışmalarıdır. İş ve meslek edindirme kurslarına yönlendirme: Milli Eğitim Bakanlığı ve Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliğine bağlı tüm kurum ve kuruluşların açmış olduğu ve projeler doğrultusunda açılacak kurslardır. Tedavi hizmetleri: Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 24.04.2006 tarih ve 8113 2006/49 sayılı genelgesi doğrultusunda sıralı hastaneler gözetilerek tedavilerinin yapılması sağlanacaktır. Kuruma başvurmasından başlayarak hakkında tedavi ve denetim kararı olan çocukların uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanmasının etki ve sonuçları hakkında çocuğu bilinçlendirmek, çocuğun sorumluluk bilincini geliştirmesi için yol göstermek, gelişim ve davranışlarını gözlemleyerek çocuğu gözetim ve kontrolde bulundurmak şube müdürlüğünün görevleri arasındadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Onarıcı adaletin, mevcut ceza adalet sistemine alternatif bir model sunduğu düşünüldüğünde komşular arasındaki ve uluslararası mevcut tartışma ve sorunlar benzer şekilde halledilebilir. Bu bağlamda fazla ayrıntıya kaçmamak koşuluyla onarıcı adaletin temel prensiplerini şu şekilde sıralamak mümkündür: • Hukuk ve adalet aynı anlama gelmemektedir, • Onarıcı adalet; suçlu, mağdur ve toplumun ihtiyaçlarına karşı dengeli bir yaklaşım gerektirir, birinin diğerine tercih edilmesi söz konusu değildir, • Onarıcı adalet için bir sahip söz konusu ise bu toplumdur, • Mağdursuz suç yoktur, her suçun en azından bir mağduru ve bir faili vardır, • Fail, mağdur ve tüm toplum, suçla verilen zararın giderilmesine yönelik duyulan ihtiyaçlar üzerinde bir konsensüse varmalıdır, • Suçlu ve mağdurun onarıcı adalet sürecine katılımı tamamen gönüllülük esasına dayanmalı ve verilen karar hür irade ürünü olmalıdır, • Onarıcı adalet kavramı kültürel olarak kabul edilmeli ve davranış kalıbı olarak sergilenmelidir (internalization), • Suçlu, mağdur ve toplumun suç sonrası gördüğü zararın giderilmesi 3 seviyede sağlanmalıdır: Fiziksel, psikolojik ve duygusal,• Başarı, suçlu ile mağdurun topluma tamamen re-entegre olmaları ile mümkündür, • Mağdur ve suçlu bir arada çalışarak ve birbirlerini anlayarak toplum tarafından kabul edilen değerlerden istifade edebilirler ve içlerindeki Tanrı/Allah fikrini bulup ortaya çıkarabilirler. Doğru cevap D şıkkıdır.

Genel olarak terapötik hukuk perspektifi ise yasanın bireyin duygusal yaşamı ve psikolojik iyi oluşu üzerindeki etkisinin geleneksel olarak dikkate alınmayan alanına bakar. Dikkate alınsa da alınmasa da hukukun psikolojik alanda sonuçları olan sosyal bir güç olduğunu kabul eder.

Hukuk bir ülke ya da toplum tarafından üyelerinin eylemlerini düzenlemek için tasarlanan bir kural ya da kurallar sistemi olarak tanımlanmaktadır.

Hukuk birey, toplum ve devletin hareketlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini; yetkili organlar tarafından usulüne uygun olarak çıkarılan, kamu gücüyle desteklenen, muhatabına genel olarak nasıl davranılması yahut nasıl davranılmaması gerektiğini gösteren ve bunun için ilgili bütün olasılıkları yürürlükte olan normlarla düzenleyen normatif bir bilimdir.

Sosyal hizmet uzmanları mesleki görevlerini gerçekleştirirken müracaatçıya sunduğu bakım standartlarının altına düşmesi hâlinde müracaatçıya zarar vermekten sorumlu olduklarından malpraktis (uygulama hataları, yasal çalışma çerçevesinde sorumluluklarını tanımlayan ) yasalarının da farkında olmalıdır.

Siegel, ceza adalet sisteminin; halkı korumak, düzeni sağlamak, yasaları uygulamak, suçluları tespit etmek, suçluları adalete teslim etmek ve suçluları rehabilite/tedavi etmek gibi aşamalarına dikkat çekmektedir.

Sistem teorisi ayrıca bir sistemde değişiklik yaratmanın başka sistemlerde de değişikliklere yol açacağını belirtir. Bu teorik çerçeveyi uygulayarak, 15 Temmuz 2005 tarihli Çocuk Koruma Yasası’nın yürürlüğe girmesi gibi ceza adaleti mevzuatındaki bir değişikliğin ceza adaleti sisteminin diğer bileşenlerinde
gözlenebilir değişikliklere yol açacağını tahmin ediyoruz.

Rehabilitasyon, sosyal hizmet mesleğini en çok ilgilendiren ceza adaleti perspektiflerinden biridir.

Hukuk birey, toplum ve devletin hareketlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini; yetkili organlar tarafından usulüne uygun olarak çıkarılan, kamu gücüyle desteklenen, muhatabına genel olarak nasıl davranılması yahut nasıl davranılmaması gerektiğini gösteren ve bunun için ilgili bütün olasılıkları yürürlükte olan normlarla düzenleyen normatif bir bilimdir.

İçtihat hukuku, mahkemeler tarafından kendilerine açılan davalar hakkında verilen
kararlardan geliştirilen ikinci yasa kaynağıdır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 40. Maddesinde yasaları ihlal eden her çocuğun “yeniden topluma kazandırılmasının ve toplumda yapıcı rol üstlenmesinin arzu edilir olduğu hususlar göz önünde bulundurularak” muamele görme hakkı bulunduğu belirtilmektedir.

Çocuk mahkemesinin felsefesi dört noktaya dayalıdır:
• Ceza için tek yargı rehabilitasyon olmalıdır.
• Çocuklar olgunlaşmadıkları için onlara yetişkin suçlu gibi davranılmamalıdır.
• Suçlu olduğu kabul edilen çocuklar, genellikle ıslah edici bir kuruma yerleştirilmeleri yerine denetim altına alınmalıdır.
• Çocuklar, onların problemlerini anlayacak bir mahkemeye gönderilmelidir

3.7.2005 tarihinde kabul edilen ve 15.7.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5395 numaralı Çocuk Koruma Kanunu, TCK’nin 56. maddesi tarafından emredilen “çocuklara özgü güvenlik tedbirleri” ile “korunma ihtiyacı olan çocuklar” ve “suça sürüklenen çocuklar” hakkında uygulanacak olan “koruyucu ve destekleyici tedbirleri” düzenlemiştir.

Bakım Tedbiri: Çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle
görevini yerine getirememesi hâlinde, çocuğun resmîi veya özel bakım yurdu ya da koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine, yönelik tedbirlerdir (ÇKK, md.5/1-c).