SOSYAL HİZMET MEVZUATI

Mevzuat Türkçeye Arapçadan girmiş bir sözcüktür ve hukukun temel terimlerinden biridir. Mevzuat “mevzu” sözcüğünün çoğuludur. Arapçada “-at” eki sonuna geldiği sözcüğü çoğul yapar. Yani Türkçedeki “–ler, -lar” eklerinin aynı işlevini görür. O zaman bu konuda ilk öğrenmemiz gereken şudur: Mevzuat “mevzular” demektir. “Mevzu” sözcüğü de Türkçedeki “konu” sözcüğüne karşılık gelir.

Demokratik düzenlerde seçim yoluyla iktidara gelmiş hükûmetlerin hazırladığı yasa tasarıları yine seçim yoluyla gelen milletvekillerinden oluşan parlamentoya getirilir. Burada iktidarın isteği doğrultusunda görüşülür, tartışılır, oylanır ve çoğunluk tarafından kabul edilirse parlamentoda kabul edilmiş olur. Kabul edilen metin Cumhurbaşkanına yollanır. Cumhurbaşkanının onayı ve T.C. Resmi Gazete’de yayınlanmasından sonra yürürlüğe girer yani uygulanmaya başlanır.

Tüm dünyada hukuk normları oluşturulurken üç toplumsal temele dayanılır. Bunlar adalet duygusu, o toplumda yerleşik gelenekler ve vicdandır. Hukuksal kurallar ve yaptırımlar oluşturulurken bu üç temele dayanılarak oluşturulur ki o kuralların genele kabulü, haklılığı ve sürekliliği sağlansın.

Müktesebat kazanımlar demektir. Örneğin, AB müktesebatı (AB – hukuksal - kazanımları) üye ülkelerin parlamentoları tarafından kabul edilmeleri halinde o ülke mevzuatına yasa olarak alınmış olur.

Üst makamlardan alt makamdakilere yönelik olarak belirlenmiş herhangi bir konuda tutulacak yolu ve uyulacak kuralları belirten yazılı belgelere yönerge adı verilmektedir.

Demokratik düzenlerde seçim yoluyla iktidara gelmiş hükûmetlerin hazırladığı yasa tasarıları yine seçim yoluyla gelen milletvekillerinden oluşan parlamentoya getirilir. Burada iktidarın isteği doğrultusunda görüşülür, tartışılır, oylanır ve çoğunluk tarafından
kabul edilirse parlamentoda kabul edilmiş olur. Kabul edilen metin Cumhurbaşkanına
yollanır. Cumhurbaşkanının onayı ve T.C. Resmi Gazete’de yayınlanmasından sonra yürürlüğe girer yani uygulanmaya başlanır.

Türkiye Cumhuriyeti mevzuatının en üstünde, en tepede Anayasa yer alır.

Hukuk, toplumun ortak iyiliğini ve çıkarlarını gözetme kaygısıyla
• toplum yaşamının ve
• devlet aygıtının olduğu kadar
• birey-birey, birey-toplum, birey-devlet, toplum-toplum, devlet-toplum ve devletdevlet
ilişkilerinin
• sağlıklı, sorunsuz, etkin
• ancak adalet ve eşitlik içinde sürdürülmesi ve
• işletilmesi için
• örgütlenme, ilişkiler ve işletim düzeninin nasıl olması ya da olmaması gerektiği
konularında
• yetkili organlar tarafından önceden konulmuş yöntemlerle eşitlik, adalet, vicdan,
gelenek ve toplumsal normlar çerçevesinde gerekli kuralların koyulduğu ve
• bu kuralların kamu gücüyle desteklendiği
• bir toplumsal kurum, bilim dalı ve kurallar bütünüdür.

1982 yılında kabul edilen 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında 16 Nisan 2017
tarihinde yapılan halk oylamasıyla (referandum) kabul edilen yeni anayasa değişikliklerinde parlamentonun KHK çıkarma yetkisi kaldırılmıştır (mülga).

Gerek görüldüğü zaman bu benzer içtihatlar ortak yorumlarla birleştirilerek tek karar olarak yazılır. Bu işleme içtihadı birleştirme kararı denir. Bu içtihatlar bağlayıcıdır. Resmi Gazate’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olurlar.

Tüzük, yasaların bazı maddelerini ya da hükümlerini daha ayrıntılı olarak belirtmek amacıyla bir yasanın bir maddesine ya da diğer ilgili maddelerine bağlı olarak düzenlenen ve uygulamaya dönük konularda yasaya girmesinin gerekli görülmediği ya da zaman içinde değiştirilebilir olan ayrıntı kuralların yer aldığı bir hukuk belgesidir.

Üst makamlardan alt makamdakilere yönelik olarak belirlenmiş herhangi bir konuda
tutulacak yolu ve uyulacak kuralları belirten yazılı belgedir.

Özelge (Mukteza):Belirli bir konudaki doğru görüşü ya da olması gereken uygulamayı bildirmek amacıyla
başvuran bir hedef kitle ya da makama yazılan yazı, yazılı olarak açıklanan görüştür.

KHK’lerin yeri Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle, tüzüklerin
yeri yönetmeliklerle doldurulmaktadır.

Türkiye bu Bildirgeyi 6 Nisan 1949 tarih ve 9119 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile kabul etti (İnsan hakları… 1949).

Tarihte ortaya çıkan üç toplumsal düzen kuralından sonra en son ve en gelişmiş toplumsal düzen kuralları yazılı hukuk kurallarıdır. Buna sadece hukuk demememizin nedeni din ve töre kurallarının da insanlarla ilgili hak ve yükümlülükleri düzenlemesi ve onların da hukuk kuralı olarak anılabilmeleri ile ilgilidir.

Uluslararası hukuk kuralları yasa olarak adlandırılamaz. Bunlar uluslararası antlaşma, sözleşme, protokol, yönerge (direktif ya da talimat) gibi adlarla anılırlar.

Anayasalar büyük çoğunluğuyla yazılı ve halk oylamasına sunularak kabul edilmiş metinlerdir. İstisna olarak İngiltere yazılı bir anayasaya sahip değildir. Yüzyıllardan beri gelen geleneklerine, toplumsal normlarına bağlı olarak ülke düzeyinde örgütlenme ve işleyişlerini düzenlerler. Bu nedenle İngiltere’ye yazılı olmayan anayasaya sahip ülke denir.

İçtihatlar yargıçlarca oluşturulur ancak hukukçular tarafında tartışılarak görüş geliştirilir. O içtihat kararı ilerde bir yasa ile düzenlenene kadar benzer olaylarda kullanılabilir. Yani tek karar olarak kalamaz, süreklilik taşır

Tüzükler, yasadan sonra onun bir altında yer alan yazılı hukuk kuralları demetidir. Örneğin İş Kanunu, bir maddesinde işveren tarafından çocuk sahibi kadın işçilerin çocuklarının beslenmesi ve bakımını için sorumlu tutulmuştur.