SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI

Türkiye’de sosyal hizmet kuruluşlarının yapısı geleneksel bağlamın dışına çıkmayı başarabilmiş değildir. Hâlbuki gereksinim grupları her geçen gün çeşitlenmeyi sürdürmektedir. Aile ve kadınlar, çocuk ve gençler, yaşlılar ve engelliler gibi genel hedef gruplarına dönük hizmet sunan veya sağlık ve suçluluk alanlarında faaliyet yürüten sosyal hizmet kurum ve kuruşları, kimi özel gereksinim grupları söz konusu olduğunda yetersiz kalabilmektedir. Özel gereksinim gruplarına dönük Türkiye’de uygulaması bulunmayan sosyal hizmet kuruluşlarını bu bölümde dört ana başlık etrafında tartışacağız. Bunlar: •Çokkültürcü sosyal hizmet kuruluşları, • LGBTİ–Lezbiyen, gay, biseksüel ve transeksüellere dönük hizmet veren sosyal hizmet kuruluşları, • Dini sosyal hizmet kuruluşları, • Okullar.

Çokkültürlülük özellikle geride bıraktığımız yüzyılın ikinci yarısına damgasına vurmuş; küreselleşme ile birlikte dünyamızın yeni gerçekliğini ifade eder hâle gelmiş sosyolojik bir olgudur. Ekonomik, toplumsal ve siyasal gelişmelerin sonucunda yerlerinden olan veya yerlerini bırakan milyonlarca insan doğdukları yerden başka bir yerde yaşamlarını sürdürmekte, böylece farklı kültürler bir arada yaşamaya mecbur olmaktadır. Feodalite ise ortaçağdaki yönetim biçimlerinden biridir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Homofobi, eşcinsellere yönelik aşırı bir öfke ve korku tepkisidir. LGBT bireylere dönük sosyal hizmet faaliyetleri toplumlarda yaygın bir biçimde karşımıza çıkan homofobi sorunuyla ilişkilidir.

Geylere yönelik pozitif tutumları olanların tersine negatif tutumları olanlar; (1) Toplumsal cinsiyet rolleri hakkında katı ve geleneksel tutumlar sergilemeye daha yatkın, (2) Negatif tutumlar sergileyen akranlarına daha yakın, (3) Geylerle ya da lezbiyenlerle kişisel ilişkiler kurmaya daha az yatkın, (4) Muhtemelen yaşlı ve az eğitimli, (5) İnancı güçlü ve geleneksel dini bir ideolojiyi onaylamaya daha yatkındır. Özelliklerin dördüncüsü bu tür kişilerin yaşlı ve az eğitimli olduğunu ifade etmektedir. Bu nedenle doğru yanıt 'D' şıkkıdır.

İstanbul Himaye-i Etfal Cemiyeti çalışmalarını yürütürken, 30 Haziran 1921 tarihinde, Büyük Millet Meclisi’nin bazı üyelerinin de girişimiyle Ankara’da yeni bir Himaye-i Etfal Cemiyeti kurulur.

Yönetişimciliğin dört temel ilkesi; tasarruf, piyasa güçleri, adem-i merkeziyetçilik ve hesap verilebilirlik olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle yanıt ilkeler arasında yer almayan 'Finanse edilebilirlik' olan D şıkkıdır.

Mark Freedman’a göre homofobi, eşcinsellere yönelik aşırı bir öfke ve korku tepkisidir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

Sistem yaklaşımı, örgütün tümünün çevresiyle ve kendi içsel parçaları veya alt sistemleriyle ilişkilerini bir araya getirmekte ve bunların bütünleştirilmesi için temel oluşturmaktadır. Bu nedenle doru yanıt C şıkkıdır.

Arslan’a (2001:179) göre bir örgütün kültürü başlıcaunsurları şunlardır: •Sosyal ve fiziki çevre •Şakalar, metaforlar, hikâyeler, mitler ve efsaneler şeklinde oluşan örgüte özgü dil •Çeşitli törenler ve ritüeller şeklinde ortaya çıkan davranış tarzları •Davranış kuralları (adap, erkân) • Kahramanlar • Semboller ve sembolik eylemler • İnançlar, değerler, tutumlar •Temel varsayımlar •Örgüt tarihi

Himaye-i Etfal Cemiyet-i Umumiyesi Nizamname-i Esasisi’nde, kurumun faaliyet alanları şunlardır: •Çocuklara eziyet edilmemesi, • Anne ve babaları dâhil, hiç kimse tarafından, çocukların bedeni ve ruhsal durumlarını tehlikeye düşürecek hizmetlerin gördürülmemesi, •Fakir, hasta çocukların tedavilerinin sağlanması, •Çocukların tütün ve bağımlılık yaratacak maddelerden korunması, •Okulların tatil zamanlarında fakir çocukların kırlara ve yazlıklara gönderilmesinin sağlanması, •Hizmetçi, besleme ve evlatlıklara kötü muamele edilmemesi, •Himaye-i Etfal’e ilişkin kütüphane kurulması, •Anne ve babaları tarafından terbiye edilemeyen veya mahkûm olan çocuklar için ıslahhaneler kurulması, •Çocukların sağlıklı bir şekilde yetiştiritmeleri için oyun alanlarının kurulması, •Himaye-i Etfal ile uğraşan uluslararası kuruluşlarla bağlantı kurulması. Cemiyetin görevleri arasında kadın ve gençlere yönelik mesleki eğitim yer almamaktadır. Bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

Sosyal uyum, toplumdaki bireylerin hukuka, bir diğerinin insan haklarına ve değerlerine saygı göstermesi ve toplumsal düzenin devamı konusunda kendini sorumlu hissetmesi olarak tanımlanmaktadır (Jansen, Chioncel ve Deckers, 2006).

Sosyal sermaye kavramı ise son 15 yıldır çok büyük bir itibar görmektedir. Bourdieu (1986) üç tür sermaye tanımlarken (ekonomik, sosyal, kültürel), Coleman (1988) insani sermaye üzerine odaklanarak, ilişki ağları üzerinden yürüyen üç sosyal sermaye biçimi tanımlamıştır. Metinin tamamına bakıldığında alan çalışmalarının Bourdieu tarafından yapıldığı görülmektedir. Bu nedenle doğru yanıt B şıkkıdır.

Yönetişimciliğin dört temel ilkesi; tasarruf, piyasa güçleri, adem-i merkeziyetçilik ve hesap verilebilirlik olarak tanımlanmıştır. Bu nedenle yanıt ilkeler arasında yer almayan 'Karma ekonomi' olan C şıkkıdır.

Geylere yönelik pozitif tutumları olanların tersine negatif tutumları olanlar; (1)Toplumsal cinsiyet rolleri hakkında katı ve geleneksel tutumlar sergilemeye daha yatkın, (2)Negatif tutumlar sergileyen akranlarına daha yakın, (3)Geylerle ya da lezbiyenlerle kişisel iliskiler kurmaya daha az yatkın, (4)Muhtemelen yaşlı ve az eğitimli, (5)İnancı güçlü ve geleneksel dini birideolojiyi onaylamaya daha yatkındır(Çelik, 2010). Eşcinsel kişilik özelliklerini merak etmeye yatkın olma seçeneği bu özellikler arasında değildir. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Bir örgütün örgüt olarak değerlendirilebilmesi için beş esasa dayanması gerekmektedir: 1. Bir örgütte her zaman bireyler vardır. 2. Bu bireylerin çeşitli konularda birbirleriyle ilişkileri olur. Yani bunlar karşılıklı davranış hâlindedirler. 3. Bu karşılıklı davranışlar her zaman bir tür yapı içinde düzenlenebilir ve tanımlanabilir. 4. Örgütte bulunan her bireyin bireysel amaçları vardır. Bu amaçlardan bazıları bireyin davranışlarının sebeplerini oluşturur. Örgüte katılmakla birey kendi amaçları- na ulaşmak için yardım göreceğini ümit eder. 5. Bu karşılıklı davranışlar bireylerin kendi amaçlarından farklı fakat bu amaçlar ve birbirine uygun bileşik amaçların sağlanmasın yardımcı olurlar. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Çokkültürcülük, modernist akımın sonuçlarından biri olan tekkültürcü yaklaşımlara karşı geliştirilen ve son dönemde “farklılıkların tanınması” olarak ele alınan politik bir duruştur. Postmodernizmin etkisiyle güçlenen bu duruş, ekonomiden siyasete, eğitimden sanata kadar birçok alanı derinden etkilemeye devam etmektedir. Psikoloji ve sosyal hizmet gibi yardım mesleklerinde de çokkültürcülük akımının etkisiyle “kültürel yetkinlik” ve “kültürel duyarlılık” gibi kavramların kullanılmaya başlandığı görmekteyiz. Postmodernizmin etkisinden dolayı bu meslek grupları söz konusu olduğunda her iki akımın da kullanılmaya başlandığını görürüz. Bu nedenle yanıt A seçeneğidir.

1950’lerde, dikte edilen yoğunluk kazanmış toplumsal cinsiyet kalıpları, “erkeklik” ve “kadınlık” kavramlarının üzerine yapılan vurgu ve eşcinselliğe karşı yoğun bir baskı, kavramın çıkışı için zemin hazırlamıştır ve 1960ların başında bu kavram duyulmaya başlanmıştır.

Okul ortamında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının yürüttükleri görev ve çalışmalar farklı biçimlerde sınıflandırılabilir : • Öğrencinin gereksinimlerini değerlendirme • Program planlama ve değerlendirme • Direkt hizmet etme • Savunuculuk • Konsültasyon / liyezon • Koordinasyon ve iş birliği • Yönetim / organizasyon Okul ortamında yürütülen görev ve çalışmaların başarılı olabilmesi için ifade edilen kavramların uygulamalarına ihtiyaç bulunmaktadır. Bunlar okullarda uygulanan sosyal hizmet uzmanlarının gerçekleştirdiği çalışmalardır. Bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

D şıkkı anlatılan bilgi çerçevesinde olmayıp daha çok örgütün işleri arasındadır.

A ve B şıkkında yer alan kurumlar spesifik bir sosyal hizmet kurumu değildir. Sorudaki tanım bizlere kapsamlı bir şekilde Sosyal Hizmet Kuruluşları'nın genel özelliğinden bahsetmektedir. Bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır.