SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI

Güvenlik tedbiri, kişileri belli haklardan yoksun bırakma, eşya ve kazançlarına el koyma, sınırdışı edilme gibi tedbirleri kapsamaktadır.

Ataerkil aile yapısı ve ailenin çocuktan beklentileri: Bir diğer konuda göç eden ailenin çocuktan çalışma beklentisidir. Kırsal kesimde yaşamış aile, tarıma dayanan geçim kaynağında çocuğunun üretime katılmasına alışıktır. Bu nedenle kırdan kente göç eden ailenin, çocuğuna ilişkin ekonomik beklentileri devam edebilmektedir. Genç yaşta aileye ekonomik destek sağlamak için sokak yaşamına yönelen çocuk hem suç mağduru hem de faili olabilmektedir. Kent yaşamı norm kaybının ve norm zedelenmesinin en yoğun yaşandığı alan olarak kabul edilmektedir. Çünkü kentteki gibi bir yaşam sürmemiş olanların kent yaşamına uymaları güçtür. Farklı sosyalizasyon süreçlerinden kaynaklanan problemler suça etki edebilmekte, kente gelen ailenin, çocuğu üzerindeki sosyal denetim eksikliğinin azalması ve ailenin işlevselliğinin azalması da çocuk üzerindeki yönlendirmenin yetersiz hâle gelmesine ve risk durumunun oluşmasına yol açabilmektedir.

Ergenlik, aile dışında çeşitli sosyalleşme unsurlarının da yer aldığı en önemli gelişimsel dönemdir. Ergendeki en temel değişim aile dışındaki kişilerle de etkileşimin ve aileden arkadaş çevresine doğru yönelimin artışıdır. Bu dönemde ergenlerin içinde bulun- dukları arkadaş çevresi çok önemlidir. Özellikle madde kullanmaya başlama ve sonrasında madde edinmek için satışını yapmada (madde alabilmek için geçim kaynağı edinme yolu) arkadaş çevresinin etkisi çok elzemdir. Ergenin bu dönemde aileye gereksinimi -ergen her ne kadar aile üyelerine hissettirmese de- oldukça fazladır. Bunun yanı sıra ergenin sokakta satış yapması, evden ayrılıp sokakta yaşaması da ayrıca risk teşkil etmektedir.

Psikopatik suçlar: Çocuk suçluluğu içinde en az anlaşılanı ve tedaviye en çok karşı koyanı psikopatik suçlulardır. Önceleri ahlaki düşüklük veya ahlaki zayıflık olarak nitelendirilen ve uzmanlarca tartışmalı olan bu gruba, anti-sosyal kişilikler, kleptomaniler (hırsızlık hastalığı) girmektedir.

Psikoloji araştırmaları, sosyal ve sosyolojik araştırmalar zayıf akıllılık ya da gelişimdeki gerilik nedeniyle görülen suçluluğun suçluluk vakalarının büyük bir yüzdesini oluşturduğunu ortaya koymuştur. Zeka geriliği olan çocukların bir suçun mağduru olma riski diğer çccuklara göre daha fazladır. Özellikle cinsel istismar gibi suçlarda mental retardasyonu olan çocuk kendisine yapılan eylemin ne olduğunu ve mahiyetini kavrayamamakta ve mağdur olabilmektedir. Bu tip suçlarda kandırılma oldukça önemli bir unsurdur. Bu çocuklar bir suç eylemini işlemekten ziyade çoğunlukla kendilerine karşı işlenen suçların mağduru olmaktadır.

Nörotik suçlular grubunun sınırlarını kesin olarak çizmek zordur. Madde kulla- nan çocuğun adam öldürmesi bu kategoride ele alınabilir.

Havana Kuralları (Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Kuralları): Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 14 Aralık 1990 tarihinde kabul edilmiştir. Havana Kuralları özgürlüklerinden yoksun bırakılan çocukların tutulacakları yere giriş sınıflandırma ve yerleştirme, fiziksel çevre ve kalma yerleri, eğitim, mesleki öğrenim ve çalışma, eğlenme, din, sağlık bakımı, hastalığın, kazanın ve ölümün bildirilmesi, dış dün- ya ile ilişkiler, fiziksel kısıtlamanın ve zor kullanmanın sınırları, disiplin usulleri, toplum içine dönüş konularını içermektedir.

Denetim serbestlik Türkiye’de 20 Temmuz 2005’te ceza infaz sisteminde yer almasına rağmen yurt dışı örneklerine bakıldığında bu sistemin bir yüzyıldır kullanıldığı görülmektedir. Denetimli serbestlik Amerika Birleşik Devletle- rinde yüz elli yıldır kullanılmakta olup, İngiltere’de yüzyıldır ve diğer Avrupa ülkelerinde ise uzun süredir kullanılmaktadır.

Özgürlüğü bağlayıcı bir ceza almış olan hükümlü çocuklar eğitim görmeleri, meslek edinmeleri ve yeniden toplumla bütenleştirilmeleri amaçlarının yerine getirildiği çocuk eğitim evlerinde barındırılmaktadır. Ankara, İzmir ve Elazığ illerinde olmak üzere üç çocuk eğitimevi mevcuttur. Hükümlü kız çocukları da İzmir Çocuk Eğitimevine sevk edilmektedir. Bu kurumlarda firara karşı engel bulunmaz. Kurum güvenliği, iç güvenlik görevlilerinin gözetim ve sorumluluğunda sağlanır. Çocuklara eğitim ve öğretim verilmesinin temel ilke olduğu ceza infaz kurumlarında eğitim ve iyileştirme faaliyetleri yürütülmektedir

Çocuk İzlem Merkezi Türkiye’de oldukça yeni bir yapılanma olmakla beraber, suç mağduru çocukların ifadelerinin alınması sürecinde, çocukların bu süreçte örselenmemesi amacıyla ‘suç öyküsünün’ tek bir defada alınmasını sağlayan kuruluştur. Türkiye’de pilot bir uygulama olarak Ankara Yenimahalle Devlet Hastanesi bünyesinde kurulmuştur. Bundan sonraki süreçte çeşitli illerde yaygınlaştırılması planlanmakta ve hizmet içi eğitim programları ile kuruluşta görev alan ve alacak personeller eğitilmektedir.

Suça sürüklenmiş çocuk: Suça sürüklenmiş çocuk, Türk Ceza Kanununda yer alan suç eylemlerini işlemiş olan 18 yaşından küçük olan kişidir. Doğru cevap B'dir.

Yoksulluk: Glueck’ların 2000 suçlu çocuk üzerinde yaptığı araştırmada
çocukların ailelerinin %76’sının ekonomik olarak yardıma muhtaç olduğu belirlenmiştir. Burt da İngiltere’de yaptığı çalışmada suçlu çocukların %19’unun çok yoksul olarak nitelendirilen sosyal sınıflardan geldiğini, suçluların %37’sinin ise orta derecede yoksul sınıflardan geldiğini ortaya koymuştur. Doğru cevap D'dir.

Rol model eksikliği: Aile sistematiğinde mevcut olan bazı sorunlar nedeniyle çocuğa birtakım yanlış sosyal davranış örnekleri aşılanabilmektedir. Çocuk, aile ve yakın çevresinin birtakım davranış örneklerini benimsemektedir, çocuk diğer davranış biçimlerini öğrenerek edindiği gibi suçluluğu da öğrenebilir. Doğru cevap B'dir.

Ceza infaz kurumlarında bulunan çocuklardan tutuklu olanlar ya da çocuk eğitim evlerinden disiplin cezası nedeniyle nakillerine karar veren çocuklar, çocuk kapalı ceza infaz kurumlarında barındırılmaktadırlar. Doğru cevap A'dır.

Maddeyi bırakma ve tedaviye başlama konusunda kişiyi ikna edebilmek, denetimli serbestlik ve yardım hizmetlerinde çalışan sosyal hizmet uzmanlarının rol ve görevlerinden biridir. Doğru cevap A'dır.

Koruma Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri 2828 adlı yasada yer aldığı anlamı ile suça yöneldikleri tespit edilen çocukların davranış bozukluklarını gidermek amacıyla rehabilitasyon süreci tamamlanıncaya kadar geçici süre bakım ve korunmalarının sağlandığı bu süre içerisinde aile, yakın çevre ve toplum ile ilişkilerinin düzenlenmesine yönelik çalışmaların yürütüldüğü, 7-18 yaş kız ve erkek çocuklara yönelik ayrı ayrı yapılandırılan yatılı sosyal hizmet kuruluşlarıdır.

Çocuk İzlem Merkezi Türkiye’de oldukça yeni bir yapılanma olmakla beraber, suç mağduru çocukların ifadelerinin alınması sürecinde, çocukların bu süreçte örselenmemesi amacıyla ‘suç öyküsünün’ tek bir defada alınmasını sağlayan kuruluştur. Doğru cevap C'dir.

Disiplinler ve kurumlar arası eş güdümü sağlamak, Çocuk Koruma Araştırma ve Uygulama Merkezlerinde çalışan sosyal hizmet uzmanlarının görevlerinden biridir. Doğru cevap D'dir.

Aileleri bilinçlendirmeye yönelik eğitim programlarını yaygınlaştırmak, Çocuk Koruma Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde görev yapan sosyal hizmet uzmanlarının rol ve görevleri arasındadır. Doğru cevap E'dir.

Türkiye’deki gelişimine baktığımızda ise 1979 yılında Türkiye’de Çocuk Mahkemeleri yasası çıkarılmış, ilk çocuk mahkemesi ise 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur (Uluğtekin, 1994). Doğru cevap C'dir.