SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI

Sosyal hizmetlerde amaç, geçici ya da sürekli olarak özel bir desteğe, yardıma gereksinim duyan bu insanlara ve yakınlarına (a) toplumda rahatça yaşayabilecekleri gücü ya da yeterliliği kazanmaları için gerekli müdahaleleri yapmak (Yani o durumdaki kişi ve yakınlarıyla çalışmak, onları çevreye uyumlu duruma getirmek), (b) toplumda rahatça yaşayabilecekleri ortamı ve koşulları sağlamaktır (Yani toplumu bu durumdaki insanların da rahatça yaşayabilecekleri bir konuma getirmek). Genel amaç, her bireyin toplumdan en üst düzeyde yararlanmasını ve yaşamdan doyum almasını sağlamaktır. Bu amaçlarla yapılan hizmetler sosyal hizmetlerdir.

Kuruluş, “Önceden belirlenmiş amaçlara uygun olarak düzenlenerek oluşturulmuş, bina, gereçler, insangücü gibi maddi ögeleri olan, hizmet üreten örgütlü birlik”tir.

Kurum, kendisine bağlı en az bir kuruluşuyla önceden belirlenmiş bir amaca yönelik hizmet vermek için, bu hizmete uygun maddi ögeleri ve personeliyle birlikte kurulmuş, gelişmeye açık düzenli örgütlenmelerdir.

Kurum kuruluşa göre daha üst düzeyde, daha boyutlu bir kavramdır. Kurum kamuda düzenlenmiş üst örgütlenmeleri anlatır. Kamu hizmetleri verilen daha geniş kapsamlı örgütlenmelerdir. Kurum kavramı kamu kurumu kavramında da geçer. Bunların da bir binası ve içinde her türlü hizmete uygun döşeme bulunur, ama kurumlar daha merkezî, daha geniş çaplı ve ağırlıkla yönetim boyutunda hizmet sunarlar. Muhatapları bire bir, doğrudan özel gereksinim grupları değildir. Geniş bir alandan sorumludurlar. Ulusal ya da bölgesel düzeyde güçleri vardır.

Sosyal ilişkilerinde herhangi bir nedenle aksamaya ve zorluğa yol açacak herhangi bir tıbbi, ruhsal ve sosyal özür ya da engeli bulunan ve bu nedenle sosyal hizmet kuruluşlarında, yatılı, yataklı ya da gündüzlü modellerde sosyal bakımları, sosyal tedavileri ve sosyal rehabilitasyonları yapılan, yapılması gerek duyulan ya da bu gereksinimi duyan kişilerin oluşturduğu gruba “özel gereksinim grupları” denir.

Dârüşşifalar (şifahane; hastane), bimarhaneler (ruh ve akıl sağlığı için kurumlar), ıslahhaneler (cezai boyutta iyileştirme evleri; bugünkü adıyla eğitimevleri), darüleytamlar (Dar-ül Eytam; yetimler kapısı, yetimler yurdu), tabhaneler (nekahet evleri, dinlenme yurtları), çeşmeler, hanlar, hamamlar gibi sosyal hizmet kuruluşları Osmanlı İmparatorluğu döneminde sadece vakıflar kapsamında değil devlet tarafından da kurulmuştur.

1980’de büyük bir ekonomik sıkıntı içine düşen Çocuk Esirgeme Kurumu 1980 yılında ekonomik ve yönetsel zorluklar yaşadı. Hizmetleri aksadı. Mali konularda olumsuz söylentiler yayıldı. Bu nedenle 5 Mayıs 1981’de dernek feshedildi, görevleri Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına devredildi.

Türkiye’de ilk kez 2011 yılında sosyal hizmetler bir bakanlık çatısı altında bütünleştirildi. Bu bakanlık Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığıdır.

Doğrudan sosyal hizmet vermek için kurulmuş kuruluşlar: Çocuk yuvaları, kreşler, çocuk bakımevleri, çocuk ve gençlik merkezleri, gençlik merkezleri, kadın sığınmaevleri, kadın konukevleri, huzurevleri, sosyal bakım merkezleri, toplum merkezleri, sosyal danışma merkezleri vb. bu kapsam içindedir.

Sosyal hizmet kuruluşları; • Sosyal hizmet veren kuruluşlardır. • Belirli nüfus gruplarına, belirli gereksinim gruplarına hizmet verirler. • Hizmetlerini seçilmiş amaçlara göre yürütürler. • Verilen hizmetin gerektirdiği işlevlerle donanırlar. • Hizmetlerini kesintisiz verirler. • Hizmetlerini yürütmeye yetecek kadar oda, döşeme (mobilya) ve maddi donanımları (bilgisayar, belgegeçer, telefon ve personel) bulunur.