Suçluluk ile İlgili Sosyal Hizmet Kuruluşları

Türk Ceza Kanununda “suç eylemi”nden psikolojik, fiziksel vs. açıdan zarar gören 18 yaşından küçük kişiler için kullanılan kavram "Suç mağduru çocuk"tur. Örneğin, cinsel istismara maruz kalmış çocuk suç mağdurudur.

Suça sürüklenmiş çocuk, Türk Ceza Kanununda yer alan suç eylemlerini işlemiş olan 18 yaşından küçük olan kişidir.

Kişileri belli haklardan yoksun bırakma, eşya ve kazançlarına el koyma, sınırdışı edilme gibi tedbirleri kapsayan tedbir çeşidi, güvenlik tedbiridir. 

Çocuk suçluluğunun sosyal çevreden kaynaklanan nedenleri;

• Parçalanmış aile faktörü,
• Medya Etkisi,
• Ataerkil aile yapısı ve ailenin çocuktan beklentileri,
• Ergenlik,
• Yoksulluk,
• Akran İlişkileri olabilir.

"Madde kullanan bir çocuğun adam öldürmesi" çocuk ve ergen suçluluğu kategorilerinden "Nörotik suçlular kategorisi"ne verilebilecek bir örnektir. Bu grubun sınırlarını kesin olarak çizmek zordur.

Çocuk suçluluğu içinde en az anlaşılanı ve tedaviye en çok karşı koyanı psikopatik suçlulardır. Önceleri ahlaki düşüklük veya ahlaki zayıflık olarak nitelendirilen ve uzmanlarca tartışmalı olan bu gruba, anti- sosyal kişilikler, kleptomaniler (hırsızlık hastalığı) girmektedir.

14 Aralık 1990 tarihinde kabul edilen, yasal düzenlemeler ve çocuk ceza adalet sisteminde hükümeti sorumlu tutan ilkeler "Çocuk Suçluluğunun Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Yönlendirici İlkeleri: Riyad İlkeleri"dir.

Özgürlüklerinden yoksun bırakılan çocukların tutulacakları yere giriş sınıflandırma ve yerleştirme, fiziksel çevre ve kalma yerleri, eğitim, mesleki öğrenim ve çalışma, eğlenme, din, sağlık bakımı, hastalığın, kazanın ve ölümün bildirilmesi, dış dünya ile ilişkiler, fiziksel kısıtlamanın ve zor kullanmanın sınırları, disiplin usulleri, toplum içine dönüş konularını içeren uluslararası düzenleme "Havana Kuralları (Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Kuralları)"dır.

Yasa tarafından belirlenen deneme süresinde, kişinin cezasının sosyal hayat içerisinde infazına olanak sağlayan ceza hukuku kurumu "Denetimli serbestlik"tir.

Kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fizikî engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları kapalı tutulan, ancak mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temasın olanaklı bulunduğu, yeterli düzeyde güvenlik sağlanmış ve hükümlünün gereksinimine göre bireysel, grup hâlinde veya toplu olarak iyileştirme yöntemlerinin uygulanabileceği tesislerdir.

Çocuk tutukluların ya da çocuk eğitim evlerinden disiplin veya diğer nedenlerle kapalı ceza infaz kurumlarına nakillerine karar verilen çocukların barındırıldıkları ve firara karşı engelleri olan iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, eğitim ve öğretime dayalı kurumlar "Çocuk kapalı ceza infaz kurumları"dır.

Çocuk hükümlüler hakkında verilen cezaların, hükümlülerin eğitilmeleri, meslek edinmeleri ve yeniden toplumla bütünleştirilmeleri amaçları güdülerek yerine getirildiği tesisler "Çocuk Eğitimevleri"dir.

Türkiye’de suçlu çocukların yeniden eğitilmelerine yönelik ilk girişim 1932’de İstanbul’da gerçekleşmiştir. Galata’daki İskoç Mektebi, ‘Çocukları Kurtarma Yurdu” adıyla altmış kadar kimsesiz ve suçlu çocuğu barındırmaya başlamıştır.

Türkiye'de ilk Islahevi Edirne’de 1938’de kurulmuş, suçlu çocukların yeniden eğitilmelerini ve cezalandırılmalarını amaçlamıştır.

Cezanın infazına başlandığı tarihte on sekiz yaşını bitirmiş olup da yirmi bir yaşını doldurmamış genç hükümlülerin cezalarını çektikleri, eğitim ve öğretim esasına dayalı, firara karşı engelleri olan, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan kurumlar "Gençlik kapalı ceza infaz kurumları"dır.

Çocuk mahkemelerinde refah yaklaşımı ilk kez 1933’te çıkarılan Çocuk ve Genç Bireyler Yasasında açık bir biçimde ifade edilmiştir. Bugün de geçerliğini koruyan ve çocuklar hakkında verilen karalarda rehber olan bu refah ilkesi yasada şöyle dile getirilmiştir: "Çocuk ya da genç bireylerle ilgilenen her mahkeme, karşısına getirilen çocuk veya genç birey ister suçlu olsun isterse başka bir nedenle gelmiş olsun, çocuğun ve genç bireyin refahını dikkate alacaktır “.

Çocuk mahkemelerinin tarihçesine baktığımızda bu mahkemenin ilk olarak Amerika’nın Chicago kentinde kurulduğunu görülmektedir. Çocuk mahkemeleri ABD sonrasında Avrupa’da İngiltere’de kurulmuş, sonrasında diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır.

Türkiye'de ilk çocuk mahkemesi 1987 yılında Ankara’da kurulmuştur

Çocuk mahkemelerinde çalışan personele bakıldığında; 1 tane hâkim, yazı işleri müdürü, mübaşir ve kâtiplerden görev almaktadır. Ayrıca her çocuk mahkemesinde bir pedagog, bir sosyal çalışmacı, bir psikolog bulunması gerekmekte, fakat her çocuk mahkemesinde bu sayı mümkün olamamaktadır.

Türk Ceza Kanunu’na göre cezai müeyyide yaşı 12'dir. 12 yaşın altındaki çocuklara ilişkin herhangi bir cezai işlem uygulanmamaktadır.

Suç mağduru çocukların ifadelerinin alınması sürecinde, çocukların bu süreçte örselenmemesi amacıyla ‘suç öyküsünün’ tek bir defada alınmasını sağlayan kuruluş "Çocuk İzlem Merkezi"dir.

Çocuk izlem merkezleri Sağlık Bakanlığı bünyesinde kurulmaktadır.