SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI - Deneme Sınavı - 15

Sorunun doğru yanıtı kurumdur. Burada en güçlü çeldirici seçenek kuruluştur. Oysa kuruluş, önceden belirlenmiş amaçlara uygun olarak düzenlenerek oluşturulmuş, somut ve soyut varlıkları olan, hizmet üreten örgütlü birliktir. Oysa kurumlar, daha merkezi, daha geniş bir alandan sorumlu ve ağırlıkla yönetim boyutunda hizmet sunarlar. Kendilerine bağlı kuruluşları da olabilir.

Doğru kavram rehabilitasyondur. Türkçe karşılığı yeniden beceriklileştirme ya da "esenliğe çıkartma" dır. Ancak toplumumuzda yaygın olarak kullanılan terim rehabilitasyondur.

Özürlülük, kişide doğuştan gelen bedensel ya da yetisel bozuklukları anlatır; engellilik ise kişinin yaşamı sırasında, sonradan ortaya çıkmış bedensel ve yetisel eksikliklerdir.

Doğru cevap kömür madenciliğidir. Çıkarılan bu yasalara göre Zonguldak ve Ereğli'deki taş kömürü havzasında bulunan kömür tozlarının satılarak sağlanacak gelirin madende çalışan işçilerin yararı için kullanılması ve sonra madende çalışan işçilerin sağlıkları ve çalışma koşullarının düzeltilmesi öngörülmüştür.

Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet'e geçen çeşitli sosyal yardım vakıflarının yanı sıra çok önemli iki sosyal hizmet kuruluşu vardır. Bunlardan biri Hilal-i Ahmer Cemiyeti, yani bugünkü Kızılay; diğeri Himaye-i Etfal Cemiyeti'dir.

Sosyal hizmet kuruluşları, tüzel olarak sınıflandırıldığında birbirinden ayrı 4 grup ortaya çıkar: ;Kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, özel sektöre ait kuruluşlar, yerel yönetimlere ait kuruluşlar. Bu ayrıma göre sosyal hizmet kuruluşlarının denetleme mercileri farklılaşır. Kadın Sığınma Merkezi ise, "gereksinim grubu" ile "verilen hizmetin işlevleri birleştirilerek oluşturulmuş kategoriye örnektir. Bu kategorideki sosyal hizmet kuruluşlarının kimlere hangi hizmeti verdiği kolayca anlaşılır, hizmetler ona göre daha kolay düzenlenir. Kadın sığınma merkezleri dışında, çocuk bakım merkezleri, yaşlı danışma merkezleri, özürlü rehabilitasyon merkezleri bu gruba örnek olarak verilebilir.

Engelliler Daire Başkanlığı çatısı altında "özel bakım merkezleri" vardır. Buralarda bedensel-ortopedik, zihinsel, ve ruhsal engellilerin yataklı bakımı yapılır.

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü, T. C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na bağlı, vizyonu Ülkemizi; hayallerini gerçeğe, mutluluğunu yüzüne, sesini kürsüye taşıyabilen çocukları olan, rol model bir ülke haline getirmek." olan bir birimdir.

Bakanlığa bağlı sosyal hizmetlerle ilgili birimler arasında Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü bulunur. Bunun dışında Aile ve Toplum Hizmetleri, Çocuk Hizmetleri, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri, Kadının Statüsü, Sosyal Yardımlar birimleri de mevcuttur.

Zastrow’a (1990) göre, modern endüstri toplumlarında aileler toplumun sürekliliğini ve istikrarını sağlayan aşağıdaki önemli işlevleri görürler:

• Neslin devamı

• Çocukların bakımı

• Yeni üyelerin sosyalleşmesi

• Cinsel aktivitenin düzenlenmesi

• Duygusal ihtiyaçlar için kaynak

Şiddet, kişi ya da bir grubun kendisine ya da bir başkasına yönelik olarak uyguladığı, bedensel ve ruhsal açıdan zarar verici her türlü baskı, suiistimal edici ve saldırgan davranış ve istismardır.

Şiddet sadece fiziksel şiddet yani dayak veya vurma değildir. Aşağılamak, küfretmek, eve kilitlemek, cinsel ilişkiye zorlamak da şiddettir. Kadın Dayanışma Vakfının (2008) ortaya koyduğu üzere, şiddetin dört türü vardır. 

1. Psikolojik şiddet

2. Cinsel şiddet

3. Ekonomik şiddet

4. Fiziksel şiddet

Toplum veya Aile Danışma Merkezleri, 2013 yılında çıkarılan Sosyal Hizmet Merkezleri Yönetmeliği ile kapatılmış, verdiği hizmetler Sosyal Hizmet Merkezlerine aktarılmıştır.

Çocuk doğurmaya zorlamak kadına yönelik cinsel şiddet davranışı, istemediği işte zorla çalıştırmak ekonomik şiddet davranışı, sağlık hizmetlerinden yararlanmasına engel olmak suretiyle bedensel zarara uğratmak fiziksel şiddet davranışıdır.

Hâlihazırda, örneğin Türkiye’de aile mahkemelerine atanan uzmanların görevleri şu şekilde sıralanmıştır (Ceylan, 2012):
• Davanın esasına girilmeden önce veya davanın görülmesi sırasında, mahkemece
istenen konular hakkında taraflar arasındaki uyuşmazlık nedenlerine ilişkin araştırma ve inceleme yapmak ve sonucunu bildirmek,
• Mahkemenin gerekli gördüğü hâllerde duruşmada hazır bulunmak, istenilen konularla ilgili çalışmalar yapmak ve görüş bildirmek,
• Mahkemece verilecek diğer görevleri yapmak

Aile mahkemelerinde görülen davalar (boşanma, velayet, vesayet, çocuk malları, şahsi münasebet, çocuklar açısından koruma kararı alma, evlat edinme) sırasında mahkeme gerek gördüğü hallerde dava dosyasını uzmanlara yönlendirerek davanın esasına göre psiko-sosyal çalışma talebinde bulunabilir (Ceylan, 2012).

Aile hekimliğinin amaçları şu alt başlıklarda özetlenebilir (http:\\www.ailehekimligi.gov.tr):
• Erken tanı ve tedaviyi sağlamak,
• Sağlık ile ilgili tüm konularda ilk değerlendirmeyi yapmak,
• Sorumluluğu altındaki kişilerle sürekli ilişki halinde olarak onları izlemek,
• Birinci basamakta verilmesi gereken, bireye ve topluma yönelik koruyucu sağlık hizmetlerini sunmak,
• Kronik hastalıklarda sürekli bakım ve tedaviyi sağlamak, bu tür hastalığı olan kişileri izlemek,
• Bireylerin yaşam kalitelerini ve sağlık düzeylerini geliştirmeye çalışarak toplumun gelişmesine katkı sağlamak.

Sivil toplum örgütlerinin sosyal hizmet alanlarındaki varlığı Anglo-Sakson ve Kıta Avrupası gelenekleri için artık kanıksanmıştır ve hatta sivil toplum örgütleri bu alanların başat aktörlerinden biri hâline gelmiştir.

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan;
Koruyucu ve Önleyici Hizmetler Daire Başkanlığı, Aile Yanında Destek Hizmetleri
Daire Başkanlığı, Eğitim ve Toplumsal Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı, Sosyal Rehabilitasyon Hizmetleri Daire Başkanlığı ve Çocuk
Hakları Daire Başkanlığı aracılığı ile çocuklara yönelik sosyal hizmetler yürütülmektedir.
Koruyucu ve Önleyici Hizmetler Daire Başkanlığı: Koruyucu hizmetler, önleyici hizmetler, risk alanları belirleme ve önleme, özel kuruluşlar birimlerinden oluşmaktadır.
Görevleri;
• Aile ve çocuk arasındaki ilişkiyi güçlendirme amacıyla gerekli müdahale yöntemlerini geliştirmek,
• Çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici planların hazırlanmasına yönelik çalışmaları yürütmek ve koordine etmek,
• Acil müdahale ekiplerinin oluşturulması ve hizmetlerin yürütülmesine ilişkin esas
ve usulleri belirlemek,
• Risk oluşmadan çocukların aile ortamında desteklenmelerine yönelik erken tanı ve
uyarı sistemini kurmak, geliştirmek ve uygulanmasını ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde sağlamak,
• Risk altındaki aile ve çocukların erken dönemde tespit edilebileceği ve önlemlerin
alınabileceği mekanizmaları ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde
oluşturmak,
• Kısa süreliğine aile yanından uzaklaşması gereken çocuklar ve bu çocukların ailelerine ilişkin çalışmaları düzenlemek,
• Çocuklarına hertürlü zararlı alışkanlıkların tehlikeleri hakkında bilinçlendirici çalışmalar planlamak ve planların uygulanmasını sağlamak,
• Çocukların duygusal, cinsel ve ekonomik istismarını önlemek ve şiddete karşı korunmalarını sağlamak amacıyla yapılacak hizmetlerin düzenlenmesi, geliştirilmesi, etkinliğinin ve verimliliğinin arttırılması ile ilgili planlamaları yapmak, çalışmaları yürütmek,
• Kamu tarafından ve özel kişilerce verilen kreş hizmetinin esaslarını belirlemek,
• Özel ve diğer kamu kuruluşları, paydaş kurum ve kuruluş temsilcilerine verilecek
dış eğitimleri belirlemek, eğitim içeriklerini oluşturmaktır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığının görevleri;
• Sosyal ve ekonomik yoksunluk içinde olan kişi ve ailelerin çocuklarının ailesi ya
da yakınları tarafından bakılıp eğitimlerinin sağlanmasına yönelik sosyal ve ekonomik destek hizmetleri vermek, hizmet standartları ve programlarını geliştirmek
ve programların uygulanmasını sağlamak,
• Çocukların aileleri yanında bakımlarına yönelik sosyal ve ekonomik destek hizmetleri vermek, hizmet standartları ve programları geliştirmek ve programların
uygulanmasını sağlamak,
• Çocukların aileleri yanında bakımlarına yönelik sosyal ve ekonomik destekle ilgili
esasları çocuk hizmetleri politikası ve hedeflerine uygun olarak belirlemek, çalışma plan ve programlarını hazırlamak, programların uygulanmasını sağlamak,
• Sosyal ve ekonomik destek hizmetlerinin etkinliliği ve verimliliğini arttırmak ve
hizmete ilişkin kaynakların verimli kullanılması açısından, ilgili kamu kurum ve
kuruluşları, yerel yönetimler ve gönüllü kuruluşlarla işbirliği yapmak ve eşgüdümü
sağlamak,
• Çocuk odaklı sosyal ve ekonomik destek hizmetlerinde kullanılacak ödeneğin illere dağıtılmasına yönelik planlamayı yapmak, ilgili birimlere iletilmesini sağlamak,
• Evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetlerinin uygulanması, geliştirilip yaygınlaştırılması için politikaları belirlemek, bu doğrultuda plan ve programları hazırlamak, uygulanmasını sağlamak,
• Evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetlerinin uygulanması ve engelleyici olumsuz koşulların ortadan kaldırılması için gerekli önlemleri almak, ilgili mevzuatı
geliştirici çalışmalarda bulunmak,
• Evlat edindirme konusunda toplumu bilinçlendirici çalışmalar yapmak,
• Koruyucu aile hizmetlerinin tanıtımı, yaygınlaştırılması ve hizmetlerin kalitesinin
artırılmasına yönelik çalışmalarda bulunmak,
• Evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetlerinde hizmette standardın yükseltilmesi
amacıyla bu alanda görev yapan meslek elemanlarına yönelik gerekli eğitimlerin
verilmesi için girişimlerde bulunulması, bu yolla aile eğitimlerinin yaygınlaştırılması ve standardizasyonun sağlanması çalışmalarını yapmak,
• Evlat edinen aileleri ve koruyucu ailelerin yanına çocuk yerleştirme işleminden
önce çocuk ile aile arasında sağlıklı iletişim kurulması; koruyucu aile yanındaki
çocukların öz aileleri ile görüşmeleri için mesleki çalışmalar ve görüşme planlarının hazırlanması yönünde düzenlemeler yapmak,
• Evlat edindirme ve koruyucu aile hizmetleri konusunda ortaya çıkan sorunların
çözümlenmesi amacıyla, ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliğinde bulunmak,
• Yurt dışında bulunan korunmaya muhtaç çocukların ülkemizde evlat edinilmesi
ile ilgili yurt dışı ve yurt içi tüm evlat edinme işlemlerini onaylanan uluslararası
antlaşma, sözleşme ve mevcut mevzuata uygun olarak yürütmek,
• Koruyucu aile yanında bakımı sürdürülen çocuklar için ödenen koruyucu aile
ücretlerinin zamanında ödenmesini sağlamak ve günün koşulları doğrultusunda
ücretlerin iyileştirilmesi yönünde gerekli düzenlemeleri yapmak, bu doğrultuda il
müdürlüklerinden gelen talepleri ilgili mevzuat doğrultusunda değerlendirmek,
• Evlat edindirme ve koruyucu aile uygulamalarına yönelik geri bildirimleri almak,
bu doğrultuda düzenlemeler yapmak, hizmete yönelik istatistiki verileri toplamak
ve hizmetin gereği olan bilgi ve belgelerin mevzuatla belirlenen gizlilik prensibine
uygun olarak kayıt altına alınması, korunması ve uygulanmasını sağlamaktır.

Doğru cevap E şıkkıdır.