SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI - Deneme Sınavı - 11

Osmanlılarda ilk imaret 1336 yılında Orhan Gazi tarafından kuruldu. Osman Gazi yoksullara eliyle yemek dağıtırdı. Osmanlıların son zamanlarına kadar devam eden bu kurumların yerine sonradan aşevleri kuruldu.

Kuruluş ile kurum çoğu zaman birbirine karıştırılırlar. Bunlar birbirinden farklı kavramlardır. Önce bir tanımlarına bakalım: Uzmanlık sözlüklerine göre kuruluş (İngilizce’de “establishment”, Almanca’da “Einrichtung”), “Önceden belirlenmiş amaçlara uygun olarak düzenlenerek oluşturulmuş, bina, gereçler, insangücü gibi maddi ögeleri olan, hizmet üreten örgütlü birlik”tir. Doğru cevap B'dir.

Rehabilitasyon İngilizce’den aktarma bir kavramdır. İngilizce yazılışı “rehabilitation”dur. İngilizce “habil” becerikli demektir. “Habilitation”un tam Türkçe karşılığı “beceriklileştirme”dir. Sözcüklerin başına getirilen “re” öneki yeniden demektir. Demek ki rehabilitation yeniden beceriklileştirme demektir. Almanca’da da “die Rehabilitation” olarak kullanılır. Almanca karşılığı “die Wiederherstellung”dur. Yeniden düzene koymak, yeniden hazırlamak, düzeltmek anlamlarındadır. Bir hastalığın tedavisinden ya da hastalığın giderilmesinden sonra ortada kalan eksikliği, yetersizliği, güçsüzlüğü gidermek için yapılan çalışmalardır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de sosyal hizmet kuruluşlarının tarihine çok kısa göz atacak olursak bu süreci dört tarihsel evreye ayırabiliriz: • Osmanlı öncesi dönem (<< - 1299) • Osmanlı İmparatorluğu dönemi (1299 - 1923) • Cumhuriyetin kurulmasıyla başlayan dönem (1923 - 2011) • Türkiye Cumhuriyeti tarihsel sürecinde sosyal hizmetlerle ilgili ilk bakanlığın kurulmasından bugüne (2011 - >>). Doğru cevap E'dir.

Dârüşşifalar (şifahane; hastane), bimarhaneler (ruh ve akıl sağlığı için kurumlar), ıslahhaneler (cezai boyutta iyileştirme evleri; bugünkü adıyla eğitimevleri), darüleytamlar (Dar-ül Eytam; yetimler kapısı, yetimler yurdu), tabhaneler (nekahet evleri, dinlenme yurtları), çeşmeler, hanlar, hamamlar gibi sosyal hizmet kuruluşları Osmanlı İmparatorluğu döneminde vakıflar ve devlet tarafından kurulan sosyal hizmet kuruluşlarındandır. Ulusal Çocuk Evi Topluluğu ise, 1883’te Chicago’da Amerikan Eğitim Topluluğu olarak kurulan ve çocuklara sosyal hizmet veren bir kurumdur.

Ahîlik Selçuklular’dan gelen bir gelenektir. 13. yüzyıla tarihlenir. Osmanlı Devleti’nin
kuruluşunda ve Osmanlı insanının yetişmesi ve eğitiminde büyük rol oynamış sosyal
bir meslek örgütüdür. Ahî, Arapça “kardeşim” anlamındadır. Türkçe “cömert, eli açık”
anlamına geldiği de söylenir. Ahîlik Anadolu’da yaşayan Türklerin, toplumdaki esnaf ve
sanatkârların birliğinin sağlandığı, çalışma yöntemleri sağlam temellere bağlanmış, katı
kuralları olan çalışma örgütü idi. Doğru cevap C'dir.

1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğunda var olan sosyal
hizmet kuruluşlarını hem kurum hem de kültürel miras olarak devraldı. Bunların başında vakıflar gelir. Osmanlı’dan kalma vakıflara bugünkü yasalarımızda "mülhak vakıflar" adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmet kuruluşları “Doğrudan sosyal hizmet vermek için kurulmuş kuruluşlar”
ve “Başka bir temelde hizmet vermek için kurulmuş, ancak içinde kaçınılmaz olarak, hizmet gereği sosyal hizmet büroları da olan kuruluşlar” şeklinde ikiye ayrılır:
• Doğrudan sosyal hizmet vermek için kurulmuş kuruluşlar: Çocuk yuvaları, kreşler,
çocuk bakımevleri, çocuk ve gençlik merkezleri, gençlik merkezleri, kadın sığınmaevleri, kadın konukevleri, huzurevleri, sosyal bakım merkezleri, toplum merkezleri, sosyal danışma merkezleri vb. bu kapsam içindedir.
• Başka bir temelde hizmet vermek için kurulmuş, ancak içinde kaçınılmaz olarak,
hizmet gereği sosyal hizmet büroları da (sosyal servis) olan kuruluşlar: Bunlara örnek olarak hastaneleri, okulları, üniversiteleri, adliyeyi, cezaevlerini, psikiyatri kliniklerini vb. sayabiliriz. Doğru cevap E'dir.

Sosyal hizmet kuruluşları;
-Sosyal hizmet veren kuruluşlardır.
-Belirli nüfus gruplarına, belirli gereksinim gruplarına hizmet verirler.
-Hizmetlerini seçilmiş amaçlara göre yürütürler.
-Verilen hizmetin gerektirdiği işlevlerle donanırlar.
-Hizmetlerini kesintisiz verirler.
-Hizmetlerini yürütmeye yetecek kadar oda, döşeme (mobilya) ve maddi donanımları (bilgisayar, belgegeçer, telefon ve personel) bulunur.

-Çalışma modellerine göre yatılı ve gündüzlü olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde çocuklara ve gençlere yönelik sosyal hizmetler, kamu sektöründeki kurumlar, yerel yönetimler, özel kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ve üniversitelerce yürütülmektedir. Doğru cevap E'dir.

Öncelikle çocuğun aile içinde yetiştirilmesi ve desteklenmesi amacıyla aileyi eğitim, danışmanlık ve sosyal yardımlarla güçlendirmek; korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç çocukların tespiti, korunması, bakımı, yerleştirilmesi ve rehabilitasyonlarını sağlamak üzere gerekli hizmetleri yürütmek, bu hizmetler için gündüzlü ve yatılı sosyal hizmet kuruluşlarının açılması ve işletilmesi görevi 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına verilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan;

Koruyucu ve Önleyici Hizmetler Daire Başkanlığı, Aile Yanında Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Eğitim ve Toplumsal Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı, Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı, Sosyal Rehabilitasyon Hizmetleri Daire Başkanlığı ve Çocuk Hakları Daire Başkanlığı aracılığı ile çocuklara yönelik sosyal hizmetler yürütülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Koruyucu ve Önleyici Hizmetler Daire Başkanlığı: Koruyucu hizmetler, önleyici hiz- metler, risk alanları belirleme ve önleme, özel kuruluşlar birimlerinden oluşmaktadır. Görevleri;

Aile ve çocuk arasındaki ilişkiyi güçlendirme amacıyla gerekli müdahale yöntemlerini geliştirmek,

Çocuklara yönelik koruyucu ve önleyici planların hazırlanmasına yönelik çalışmaları yürütmek ve koordine etmek,

Acil müdahale ekiplerinin oluşturulması ve hizmetlerin yürütülmesine ilişkin esas ve usulleri belirlemektir.

Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de sosyal hizmet kuruluşları genel olarak dört ayrı kategoriye bağlı olarak kurulur ve çalıştırılırlar. Bunlara bir anlamda sosyal sektörler de denebilir.
• Kamu kurumlarına,
• Yerel yönetimlere,
• Sivil toplum örgütlerine bağlı olarak ya da
• Özel sektör eliyle kurulur ve çalıştırılırlar.

Doğru cevap B'dir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında denetim Hizmetleri Başkanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Personel Dairesi Başkanlığı, Destek
Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği ve
Özel Kalem Müdürlüğü gibi klasik birimlerin dışında, kapsama alınan altı hizmet birimi
sosyal hizmetle ilgilidir. Bunlar;
a. Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
b. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
c. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
d. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü,
e. Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü,
f. Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü’dür. Doğru cevap E'dir.

Zastrow’a (1990) göre, modern endüstri toplumlarında aileler toplumun sürekliliğini ve istikrarını sağlayan aşağıdaki önemli işlevleri görürler:
Neslin devamı

Çocukların bakımı

Yeni üyelerin sosyalleşmesi

Cinsel aktivitenin düzenlenmesi

Duygusal ihtiyaçlar için kaynak

Psikolojik Şiddet
• Kadına bağırmak,
• Hakaret etmek,
• Aşağılamak,
• Başka kadınlarla kıyaslamak,
• Korkutmak,
• Kıskanmak,
• Kadının nasıl giyineceğine, nereye gideceğine, kimlerle görüşeceğine karar vermek,
• Kadını veya çocukları, zarar vermekle yada öldürmekle tehdit etmek,
• Diğer insanlarla ilişkilerini sınırlamak,
• Kişinin kendini geliştirmesine engel olmak,
• Kişiyi maruz kaldığı şiddetin sorumlusu olarak görmek,
• Kişinin kültürel farklılıklarını reddetmek, bastırmaya çalışmak veya bu gerekçeyle kötü muamelede bulunmak.

Toplumsal cinsiyeti, yani kadınlık ve erkeklik rollerini, çocukluktan başlayarak sosyalleşme içinde öğrenir ve benimseriz. Çünkü çocukluktan başlayarak bir grup içinde yaşarız. Ailemiz başta olmak üzere etrafımızdaki insanların bizi nasıl gördüğü, nasıl düşündüğü ve nasıl davranmamızı beklediği, davranışlarımızı şekillendirir. Örneğin, kız çocuklarına, yumuşaklığın sembolü olan pembe yakıştırılır, oyuncak olarak bebek verilir ve anne rolü benimsetilirken erkek çocuklarına güven ve gücün sembolü olan mavi ve iktidarı imleyen diğer koyu renkler yakıştırılır, futbol oynamak gibi birkaç çocuğun birden oynayacağı ve birilerinin diğerlerine galip geleceği oyunlar öğretilir.

Türkiye’de aile ve kadın alanında hizmet veren sosyal hizmet kuruluşları dört başlık
hâlinde sıralanabilir:
• Kamu kurum ve kuruluşları
• Yerel yönetimlere ait kuruluşlar
• Özel girişime ait kuruluşlar
• Sivil toplum örgütlerine ait kuruluşlar