SOSYAL HİZMET KURAMLARI II

Bir ilişkinin sona ermesinin açıga çıkaracagı en kuvvetli his “kayıp’’ olabilir ya da sonlanma tecrübe ve hayat dersi ile bir “kazanç’’ olarak degerlendirilebilir.

Sonlandırma, müracaatçıların kazanımlarını sağlamlaştırmalarını sağlayacak
anahtar bir adımdır. Sonlandırma, sosyal hizmet uzmanı ile müracaatçılar
arasındaki ilişkinin sonudur. Sonlandırma; planlanmış, beklenmedik, başarılı
veya başarısız olabilir.

Profesyonel statü ve etik kodlara bağlı olmalarına rağmen sosyal hizmet
uzmanları da insandır. Bu nedenle sosyal hizmet uzmanının biten çalışma ilşkisi nedeniyle güçlü hisler deneyimlemesi, kendini suçlu, yetersiz, gururlu, tatmin olmuş, üzgün, kızgın, kararsız, rahatlamış ya da sevgi dolu hissetmesi tamamıyla anlaşılabilir bir şeydir.

Ledwth’ in (2011) sonlandırma üzerine yaptığı nitel çalışmada katılımcılardan sonlandırmaya ilişkin tüm deneyimlerini tanımlamalarını istemiştir ve 46 katılımcının verdiği yanıt sonrası bazı olumlu ve olumsuz duygular belirlenmiştir. Olumlu duygular arasında en çok rahatlama, gurur, umut ve memnuniyet yer almaktayken olumsuz duygular arasında üzüntü başta olmak üzere, yas/kayıp ve kaygı ifade edilmiştir.

Izleme genelde ihmal edilen fakat sosyal hizmet uzmanının uygulamada elde ettiği kazanımlarını güçlendiren ve deneyimlerin tekrar değerlendirildiği önemli bir süreçtir.

Sonlandırma süreci grubun türü, yapısı, gelişim aşaması, süresi ve amaçlarına göre farklılık gösterebilmektedir.

Grup üyeler için erken sonlanma nedenleri olarak;
• Dışsal faktörler,
• Grup ayrılığı (grup üyesinin uygun grupta olmaması),
• İçtenlik sorunları,
• Duygusal çöküntü,
• Grup liderini paylaşamama,
• Aynı anda devam eden bireysel psikolojik danışma ve grup süreci,
• Kışkırtıcılar,
• Yetersiz uyum,
• Gruplaşmalardan doğan karmaşa.

Başarısız bir grubun sonlandırılması: Başarısız grup, grup üyelerinin amaçlarının
büyük ölçüde karşılanmadığı gruplardır.

Grubun sonlanma aşaması “grubun ölüm aşaması’’ olarak kavramlaştırılabilir. Grup üyeler sona yaklaşırken kendilerine, grup üyelerine ve lidere karşı bazı sorular sorar ve cevaplar ararlar:
• Gruptan öğrendiklerimi kendi yaşantımda kullanabilecek miyim?
• Gruptan yeterince yararlanabildim mi?
• Hâlâ gruba ihtiyaç duyuyor muyum?
• Grup sonuçlandığında gruptaki diğer üyelere ne olacak?
• Gruptaki kişiler gibi anlayışlı ve güçlü kişileri grup dışında da bulabilecek miyim?
• Grup bittikten sonra diğer üyelerle görüşmeye devam edebilecek miyim?
• Gruptaki üyeler hâlâ birbirine ihtiyaç duyuyor mu?
• Grup lideri bizim gibi başka gruplarla çalışacak mı?
• Bu gerçekten grubun sonu mu?
• Bu grubu ve paylaştığımız anıları hatırlayacak mıyız?

Yoksulluk, yoksunluk, istismar, şiddet, baskı ve eşitsizlik gibi sorunları
çözebilmek için sosyal hizmet uzmanı sosyal değişim süreçlerinde toplumun değişik kesimleriyle bağlantı kurmalıdır.

Sosyal hizmet alanlarında sonlandırma müracaatçı ile uzmanın profesyonel ilişki sona yaklaşırken sürece ilişkin düşüncelerini ve hislerini planlı ve aktif bir şekilde ele almasını içermektedir

Sosyal hizmet uzmanı müracaatçıların tepkilerini analiz etmesine yardımcı olmalı ve varsa hatalı varsayımları ortaya çıkarmalıdır.

Bireyin başka bir profesyonele ve kuruma havale edilmesi sürecinde: Bireyin buna hazır olması, havaleye istekli olması; diğer kurumların hizmet politikası ile bireyin ihtiyaçları için uygun kaynaklar hakkında bilgilendirilmesi; bireyin havaleye hazırlanması; havale edilen kurumdaki uzman hakkında bilgi verilmesi ve sosyal hizmet uzmanıyla iletişim kurulması için yardımcı olunması gerekmektedir.

Mesleki çalışma, müracaatçıların problemlerinin çözüme kavuşturulması, gereksinim duydukları kaynaklara ve hizmetlere erişmesi, duygu, düşünce ve davranışlarında olumlu değişmelerin gerçekleşmesi, kendine güven duygusunun gelişmesi ve sorunlarını tek başına çözebilecek düzeye gelmesi durumunda sona erdirilir

Sonlandırma süreci özellikle bağlılık, bağlanma ve ayrılık gibi deneyimleri daha yoğun yaşayan müracaatçılar için daha güç olabilmektedir.

Ledwith’ in (2011) sonlandırma üzerine yaptığı nitel çalışmada katılımcılardan sonladırmaya ilişkin tüm deneyimlerini tanımlamalarını istemiştir ve 46 katılımcının verdiği yanıt sonrası bazı olumlu ve olumsuz duygular belirlenmiştir.

İzleme genelde ihmal edilen fakat sosyal hizmet uzmanının uygulamada elde ettiği kaza- nımlarını güçlendiren ve deneyimlerin tekrar değerlendirildiği önemli bir süreçtir.

İzlemenin temel amacı müracaatçının kazanımlarının ve oturumların etkisinin pekişmesinin sağlanmasıdır

Zastrow’a göre (2010),’ a gruplar çeşitli nedenlerle sonlanabilir. Sosyal hizmet uzmanları,

1. Başarılı bir grubun sonlandırılması,
2. Başarısız bir grubun sonlandırılması,
3. Bir üyenin ayrılması,

4. Bir üyenin havale edilmesi ve
5. Sosyal hizmet uzmanının ayrılması gibi nedenlerle grubun sonlanması konularında bilgi sahibi olmalıdır.

Etkili bir sonlandırma, kazanılan içgörünün devamını sağlamaktadır.