SOSYAL HİZMET KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 3

Sosyal Hizmetin Müdahale Odakları

Sosyal hizmetin müdahalelerinde aldığı odaklar 8 tanedir ve mikro ile makro uygulama alanları başlıkları altında toplanırlar. Mikro uygulamalar doğrudan, makro uygulamalar ise dolaylı sosyal hizmet uygulamalarına karşılık gelmektedir.

Sosyal Hizmet Mesleğinin Uygulama Alanları ve Müdahalelerinde Odak Aldığı Çalışma Grupları

Doğrudan Uygulama Alanları 

Birey
Aile
Grup

Dolaylı Uygulama Alanları

Kurumlar

Politika

Araştırma

Yönetim

Toplumla sosyal hizmetin kullandığı bazı uygulama yöntemleri vardır. Bunlar; mahalle ve toplum örgütlenmesi, sosyal ve ekonomik kalkınma, sosyal planlama, program geliştirme ve toplum liyezonu, eş yönetim (koalisyon) oluşturma ve politik ve sosyal aksiyondur.

Toplum ve mahalle örgütlenmesi sosyal sorunları çözümlemek ve sosyal iyilik hâlini güçlendirmek amacıyla ortak sorunları olan bireylere, gruplara ve topluluk- lara ya da belli coğrafyada yaşayan insanlara yardım etmek amacıyla kullanılan bir müdahale sürecidir (Barker 1999).

Sosyal ve Ekonomik Kalkınma (Yerel Gelişim Modeli)

Sosyal ve ekonomik kalkınma modelinin amacı düşük gelirli ve baskı altındaki toplumlarda yaşam kalitesini geliştirmek ve ekonomik fırsatlar yaratmaktır.

Makro sosyal hizmet uzmanlarının bireylerin yaşamlarının kalitesini; onları sivil hayata daha fazla katarak artırmasına “Hayırseverlik Terapisi” denilmektedir (Konwerski ve Nashman, 2008).

İnsanların ve insan gruplarının davranışlarının ve tutum- larının nedenlerini anlamaya yönelik olarak gerçekleştirilen araştırmalar nitel araştırma yöntemini kullanmaktadır (Karasar, 2005).

Tek Birimlik Araştırma: Tek birimlik değerlendirme yaklaşımının temel stratejisi farklı koşullar altında bir birey hakkında zaman sürecinde tekrarlanan veri toplama sürecidir.

Müracaatçının müdahale sürecindeki değişimini ölçebilmek için sosyal hizmet uzmanının hangi yaklaşımı kullanabileceğini be- lirlemesi için aşağıdaki etken ve sorunları göz önünde bulundurması gerekir:

• Geçerlik: Prosedür gerçekten beklenen veya inanılanı mı ölçüyor?
• Güvenirlik: Prosedür aynı koşullar altında tekrarlandığında aynı sonuçları verebiliyor mu?
• Uygulama Kolaylığı: Prosedür yeterince kısa, kolay kullanılabilecek ve profesyonel olmayanların da anlayabileceği nitelikte mi?
• Hassasiyet: Prosedür göreceli olsa da küçük değişimleri ve farkları saptayabilecek mi?

• Tepkisizlik: Prosedür değişiklikleri durumu etkilemeden ya da değiştirmeden belirleyebilir mi? (Sheafor ve Horesji, 2014).

Özetleyici değerlendirmede çıktılara ve etkililiğe odaklanılır.

Doğrudan uygulama değerlendirmesi: Müracaatçı sisteminin (birey, aile, grup) ve müdahalelerin değerlendirilmesini kapsamaktadır.

Değerlendirme süreçleri, müracaatçı odaklı, güç odaklı ve bireyselleştirilmiş değerlendirmeler olarak ele alınabilir.

Müracaatçı odaklı değerlendirme: Hem sosyal hizmet uzmanının hem de müraca- atçıların amaçların, görevlerin ve değerlendirme planının belirlenmesi sürecine dâhil olmasını ifade etmektedir.

Güç odaklı değerlendirme: Sosyal hizmet uzmanının müracaatçıların güçlerini ve başarılarını vurgulayarak yaptığı değerlendirmelerdir. Müracaatçının sınırlılıkları da dürüstçe gözden geçirilmelidir fakat mümkün olduğunca pozitif bir şekilde yeniden çerçe- velenmelidir.

Aydınlatılmış onam: hem yasal hem de etik uygulama çerçevesinde müracaatçıdan aydınlatılmış onam alınması veri elde etmekten daha önemlidir. Müracaatçı son değerlendirme sürecine aktif olarak katılma ihtiyacı hisseder, bu nedenle sosyal hizmet uzmanının müracaatçıyı hangi bilgilerin toplanacağı ve bu bilgilerin nasıl kullanılacağına ilişkin bilgilendirmesi gerekmektedir.

Gereksinim değerlendirmesi: Uygulama yapılan kurumun yeni bir hizmet programına ihtiyacının olup olmadığının ve bu ihtiyacın hangi düzeyde olduğunun belirlenmesi; karşılanmamış ve tamamlanmamış gereksinimlerin açığa çıkarılması amacıyla yapılır.

Program izleme: Bir kurumun yapılan uygulamaların her boyutu ile ilgili veri toplamak amacıyla yapılan, süreklilik gösteren aktivitedir. Kurum verdiği hizmetlerin çeşitli yönlerinin nasıl işlediğini belirlemek amacıyla bilgi yönetim sistemleri geliştirebilir (Du- yan, 2010).

Program değerlendirme dört amaca hizmet etmektedir. Bunlar;

     • Dış fon kaynakları ve paydaşların onayının sağlanması,

     • Müracaatçı sisteminin memnuniyeti için bir gösterge oluşturması;

Yeni uygulamalar için alan bilgisi ve uzmanın yeterliliği hakkında bilgi sağlaması;

İhtiyaç duyulan yeni hizmetler, hizmet sağlayıcılarının etkililiği, fon kaynakları ve kamunun ihtiyacını belgelendirmesidir (Johnson ve Yanca, 2010)

Giriş: Mikro düzeyde değerlendirme, müdahale ile ulaşılmak istenen amaca ulaşılıp ulaşılamadığına; sunulan hizmetlerin müracaatçının memnuniyetini sağlayıp sağlamadığına odaklanır. Mezzo düzeyde değerlendirme de, tedavi ya da eğitim grubunun amaçlarına ulaşma düzeyi; her grup üyesinin kendisi için hedeflediği amaçlara ulaşıp ulaşamadığı incelenir. Makro düzeyde değerlendirme de, program ile tüm amaçlara erişilip erişemediği belirlenir.

Sosyal Hizmet Uzmanının Görevleri: Kaynakların etkili şekilde kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi; sosyal hizmet uzmanının ve müracaatçının üzerinde anlaştığı amaçların gerçekleşip gerçekleşmediğinin ortaya konması ve kullanılan yöntemin başarısını değerlendirme açısından son değerlendirme oldukça önemlidir.

Sosyal hizmet uzmanı yaptığı çalışmanın olumlu çıktılarını ele alırken değerlendirmenin önündeki engelleri de göz önüne almalıdır. Bu engeller:

• Önceden tahmin edilemeyen sonuçlar olmak üzere yedi başlıkta ele alınabilir

Son Değerlendirme Türleri: Ölçekler müracaatçının değişkenlere verdiği tanımlar üzerinden yürüdüğü için geçerliliği yüksektir ve müracaatçının süreçteki tecrübeleri için iyi birer belirteç olabilir. Kişiselleştirilmiş derecelendirme ölçekleri hazırlanırken izlenebilecek adımlar:

Nelerin ölçüleceği dikkatli şekilde belirlenmeli