SOSYAL HİZMET KURAMLARI II - Deneme Sınavı - 9

Sosyal hizmette sorun çözme süreci ise sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçının birlikte birtakım kararlar aldıkları bir süreçtir. Bu kararda esas; üzerinde durulması gereken sorunun ne olduğu, bu çalışma ile ne amaçlandığı, durumu değiştirmek için hangi usul ve kurallara başvurulacağı, bu usul ve kuralların uygulanması için hangi faaliyetlerin yapılacağı ve faaliyetlerin nasıl gerçekleştirileceği üzerinedir (Duyan, 2001).

Etkili bir çözüm, sorun çözme amacına ulaştıran (durumu daha iyiye doğru değiştirme ya da ürettiği duygusal baskıyı azaltma) aynı zamanda diğer olumlu sonuçları en üst düzeye çıkaran ve olumsuz sonuçları en aza indiren çözümdür. Uygun sonuçlar, kişisel ve sosyal çıktılar, uzun erimli olduğu kadar kısa erimli olabilir. Kişiler arası soruna ilişkin olarak etkili bir çözüme ilgili tüm taraflarca kabul edilebilir ya da memnuniyet verici çıktı sağlamak suretiyle çatışmanın ya da anlaşmazlığın çözümü örnek olarak verilebilir (Duyan, 2008).

Zastrow (2010), sosyal hizmet uzmanlarının, bireylerle, ailelerle, gruplarla, örgütlerle çalışırken sorun çözme yaklaşımını kullandığını belirtmektedir. Sorun çözme sürecindeki aşamaları şu şekilde sıralamaktadır. •Sorunu veya sorunları olabildiğince kesin tanımlamak, •Olası alternatif çözümleri üretmek, •Alternatif çözümleri değerlendirmek, •Kullanılacak çözüm veya çözümleri seçmek ve hedefler oluşturmak, •Çözümleri uygulamak, •Çözümlerin nasıl işlev gördüğünü değerlendirmek için izlemek.

Sosyal hizmet uygulaması esas olarak bir sorun çözme işlemidir. Bu uygulama gelişimsel bir süreç izler. Müracaatçı-sosyal hizmet uzmanı, varlığı onaylanmış, kabul edilmiş ve üstlenilmiş bir sorun üzerinde çalışır. Bu sorunu değerlendirir, analiz eder ve amaçları belirler. Amaca ulaşmak için motivasyon durumunu ve çeşitli çözümleri göz önüne alır. Çözüm odaklı aktiviteler gerçekleştirir ve elde edilen sonuçları değerlendirir. Tüm süreci ve ilgili etmenleri inceler ve amacın gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ve başarma düzeyini göz önünde bulundurur (Compton, Galaway ve Cournoyer, 2005).

Sorun çözme sürecinin ilk aşamasını sorunu belirleme ve tanımlama aşaması oluşturmaktadır. Analiz ve tanımlaması iyi bir şekilde yapılmayan sorunlar çoğunlukla halledilemez ve devam eder. Böyle bir durumda müracaatçı birey veya aile/grup/toplum üyelerinde başvuran müracaatçılar, süreç içinde hem zaman ve enerji kaybına hem de hayal kırıklığına uğrarlar (Turan, 2012). Sorunu belirleme ve tanımlama sürecinin eksiksiz yerine getirilmesi için sorunun farklı sistemlere göre ne anlama geldiği belirlenmelidir. Sorunu belirlemede, öncelikle müracaatçı sistemine göre sorunun ne olduğu belirlenmelidir. Ayrıca müracaatçı sisteminin etkileşimde bulunduğu sistemlere göre sorunun (aile, okul, yakın çevre vb.) belirlenmesi gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanı, aynı zamanda var olan sorun veya sorunların kendisi için ne anlama geldiğini de sorgulaması, sürecin eksiksiz tamamlanması açısından uygun olacaktır. Sorunu ortaklaşa belirleme ve tanımlama sürecinde, sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı birlikte çalışmalı ve çözümler üretmelidir.

Toplumla sosyal hizmet uygulamasında sosyal hizmet uzmanları bir veya daha fazla sorunun çözülmesi için vatandaşların örgütlenmesini teşvik etmek ve onları harekete geçirmek, sorunun doğasını tanımlamak ve belirlemek gibi roller üstlenmektedir (Zastrow, 1999). Sosyal hizmet uzmanları toplumla sosyal hizmet uygulaması yapılacak toplumdaki sosyal sorunları belirlemelidir. •Sosyal hizmet uzmanları toplumda hedef nüfusu etkileyen en önemli sosyal sorunları; •Bu sorunları yaşayan hedef nüfusun alt gruplarının olup olmadığını, •Belirlenen sosyal sorunlarla ilgili var olan verileri, •Var olan verilerin toplumda nasıl kullanıldığını, •Bu verileri kimin topladığını, •Verilerin sürekli olarak toplanıp toplanmadığını ortaya koymalıdır (Duyan, 2010).

Sosyal hizmet uzmanları, birey ve aile ile çalışırken sorun çözme sürecinin bu aşamasını tamamlamak için hedefleri müracaatçıları ile birlikte belirlemeleri gerekmektedir. Sosyal hizmet uygulamasında grupla yapılan çalışmalarda, grubu neden oluşturdukları ve grubun belirlenen amacına en iyi uyan hedeflerin neler olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Grubun amaç ifadesi, grubun oluşturulmasının nedenlerini, grup sürecini ve grubun içerebileceği bireysel hedefleri yansıtmalıdır. Toplumla sosyal hizmet uygulamasında, oluşturulan programın tanımı ve amaçları belirlendikten sonra, önerilen programın hedefi veya amaçları betimlenmeli, açık hedefler belirlenmelidir (Duyan, 2010).

Sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçı ile açık ve gerçekçi bir anlaşma (sözleşme) yapması gereklidir. Müracaatçı, süreç içinde, müdahale için bir seçenek seçtiğinde, yerine getirilmesi gereken görevleri ve amaçları bilmeli ve bu görevlerin nasıl yapılacağını açık bir şekilde anlamalıdır. Ön anlaşma, karşılıklı olarak görüşülüp kabul edildiği zaman, ortak amacı oluşturmaya yardımcı olur. Karşılıklı anlayış çerçevesinde hazırlanan anlaşma ile müracaatçı ve sosyal hizmet uzmanlarının uç sorunlarda karşı taraflar olma olasılığı azalır ve mülakatların verimliliği korunabilir. Müracaatçıların ve sosyal hizmet uzmanlarının amaçları ya da hangi görevleri kimin yerine getireceğine ilişkin beklentileri farklı ise sözleşmenin müzakere edilmesi, her iki tarafı farklılıkları tartışmaya ve çözmeye zorlayacaktır (Zastrow, 1999).

“Uygun hizmet türünün kararlaştırılması, Değişme çabalarının odağının oluşturulması, Mümkün olan hedefin düşünülmesi ve saptanması” Eylem planının formüle edilmesi aşaması ve “Sosyal hizmet uzmanı, tanımlanan sorunların müracaatçı sisteminin ihtiyaçları ile alakalı olup olmadığını belirlemelidir” Ön belirleme aşaması ile ilgilidir.

Toplumla sosyal hizmet uygulamasındaki temel amaç sosyal sorunların çözülmesini sağlamaktır. Bu sosyal sorunların çözülmesine yönelik birçok yaklaşım geliştirilmiştir. Toplumla sosyal hizmet uygulamasının, mahalle ve toplum örgütlenmesi, işlevsel toplumların örgütlenmesi, sosyal ve ekonomik kalkınma, sosyal planlama, program geliştirme ve toplum liyezonu, eş yönetim (koalisyon) oluşturma, politik ve sosyal eylem ve toplumsal hareketler olmak üzere birbirini karşılıklı olarak dışlamayan ve toplumla çalışmanın odağını ortaya koyan sekiz modeli bulunmaktadır (Zastrow, 2010). Sosyal hizmet uzmanları, sosyal sorunların çözümü sürecinde uygulama aşamasında bu yaklaşımları kullanarak sorunların çözümünü sağlayabilir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Soruda eylem planının formüle edilmesinden bahsedilmektedir.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Soruda yer alan çalışmalar planın uygulaması aşamasında yapılacaklardan bahsetmektedir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Grup üyeleri arasındaki ortak yönlerin farkına varılması gruplarla sosyal hizmet uygulamasında yapılacaklar arasındadır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Soruda sorunu belirleme ve tanımlama aşamasında müracaatçılarla birlikte yapılacaklardan bahsedilmektedir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır.

İnsanların yaşam amaçlarını, stres ile baş etmelerini, özlem ve değerlerini gerçekleştirme becerilerini etkileyen insan ve çevresi arasındaki etkileşimle ilgilidir. Bu yüzden sosyal hizmetin amacı;

• İnsanların sorun çözme ve baş etme kapasitelerini geliştirmek,

• İnsanlara kaynak, hizmet ve şanslar tanıyan sistemler ile insanlar arasında bağlantı kurmak,

• Bu sistemlerin etkili ve insancıl çalışmasını geliştirmek,

• Sosyal politikanın geliştirilmesine ve ilerletilmesine katkı vermek olarak ifade edilebilir.