SOSYAL HİZMET KURAMLARI I

Genel olarak beceri ile ilgili algılanan kişiliğin bir parçası olduğu ve değişimin gerçekleşemeyeceği yönündedir. Aksine çoğu beceri öğrenilebilirdir ve zamanla edinilebilir.  Sabırlı olmak uygulama yapılarak zamanla deneyim kazanılarak ve teknikler kullanılarak geliştirilebilecek bir beceridir. Becerinin gelişimi için her insan aynı yerden yola çıkarak kendini geliştirmez. Her insanın başlangıç noktası farklıdır. Beceri ile ilgili bilinmesi gereken en önemli özellik sahip olunan ya da olunmayan bir şey değildir. Beceri zamanla gelişen, öğrenilebilen ve deneyimlerden beslenebilen bir şeydir.  Bu sebeple doğru cevap C'dir.

Sosyal hizmet uzmanı üç düzeyde sosyal hizmet uygulaması yapmayı da gerçekleştirme becerisine sahip olmalıdır. Sosyal hizmet uzmanı mikro, mezzo ve makro düzeyde uygulama yapabilmelidir.  Mikro düzeyde uygulama yapabilmek bireyler ile doğrudan etkileşimi (vaka çalışması) kapsamaktadır. Mezzo düzeydeki uygulama yapabilmek çeşitli düzeylerdeki gruplar ile düzenleme ve yürütme ile ilgili grup çalışmasını kapsamaktadır. Makro düzeyde uygulama yapabilmek topluluklara ve örgütlerle çalışmayı, toplum örgütlenmesini kapsamaktadır. 

Bununla birlikte sosyal hizmet becerileri zamanla deneyim kazanarak öğrenilebilmekle birlikte bu becerilerin kazanımı kişiye göre farklılaşabilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanının iletişim kuracağı hedef gruplar; müracaatçılar, bakım verenler, mevcut kaynak, olanak ve desteklerin en iyi şekilde kullanımını sağlamak için örgütlerde çalışan insanlar, multidisipliner ağı geliştirmek, güçlendirmek ve bu ağdan yararlanmak amacıyla kamu sektörüyle özel ve gönüllü sektör kuruluşlarındaki meslektaşlar ve toplumun diğer üyeleridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanları bireyler, gruplar, toplumlar ile ilgili sorun durumunu çözümlemelidir. Bu beceri, müracaatçı sistemine etki eden çeşitli faktörleri sıralamayı, onlar üzerinde düşünmeyi ve uygun müdahale yaklaşımını seçmeyi kapsamaktadır. Analiz becerisi, bağlantıların ve örüntülerin açığa çıkması için bir durum veya sorunun parçalarına ayrılmasını içermektedir. Buna göre doğru cevap B şıkkı, analiz becerisidir.

Dinleme becerisinin en önemli özellikleri dinlemenin doğruluğunu kontrol etmek ve  müracaatçının söylediklerini başka sözcüklerle tekrar müracaatçıya ifade etmektir.  Bir diğeri de, sosyal hizmet uzmanının müracaatçıyı anladığını belirtecek şekilde  temel duyguları ve mesajları yanıtlamasıdır. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Brammer ve MacDonald (1999), sosyal hizmet uzmanının hem kendini hem de müracaatçıları anlayabilmesi için ve müracaatçıların da sosyal hizmet uzmanını anlayabilmesi için kategorize ettiği yedi beceriden söz etmektedir. Bunlardan Liderlik Becerileri şu şekildedir

Özetleme pek çok fikir ve duyguyu bir tartışma bölümünün veya görüşmenin sonunda tek bir ifadeyle birleştirmeyi kapsamaktadır. Dolayısıyla esas mesajı başka sözcüklerle ifade etmekten daha geniştir. Aşağıdaki örnekte belirtildiği üzere müracaatçı yetersizliğine dair belirsiz duyguları tartışmasının ardından sosyal hizmet uzmanı müracaatçıya şöyle der:

“Sizin aileniz, okulunuz ve şimdiki yeni işiniz hakkında konuşmanızı değerlendirdiğimde genel olarak sizin kişisel bir başarısızlık duygusu yaşantılamış olduğunuz gözüküyor.”

Yukarıda verilen örnekte sosyal hizmet uzmanı müracaatçı ile görüşmesini özetleyerek müracaatçıya esas fikir, içerik ve duyguların genel temalarını ve önemli noktalarını göstermektedir. Sürece dair özetler yardım sürecinin nereye gittiğine ve şu anda nerede olduğuna dair ifadeleri içermektedir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanı uygulamada belli bir çalışma disiplinine sahip olmalıdır. Bu iş disiplini uzmanda öz yönetim becerilerinin gelişmiş olması ile sağlanabilmektedir. Sosyal hizmet uzmanının öz yönetim becerisinin gelişmiş olması demek girişkenlik, stres yönetimi, zaman yönetimi konularında yetkin olması demektir. Sosyal hizmet uzmanı girişkenlikte denge konusunda dikkatli olmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap A şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanı ile müracaatçı arasında yapılacak müdahalenin nasıl olacağı ve nasıl sonuçlar doğuracağı ile ilgili anlaşmaya varılması önemlidir. Müracaatçı ile sözleşme yapılması her düzeyde yapılacak uygulama için geçerlidir.  Birçok vakada müracaatçı ve sosyal hizmet uzmanı arasında yapılacak olan sözleşmenin sözlü olması bile yeterlidir. Fakat pek çok sosyal hizmet uzmanı resmî olarak müracaatçı ile sözleşme imzalamaktadır. Bu sözleşme sadece sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı arasında geçmektedir. Sözleşmenin işlevleri yanlış anlaşılması muhtemel durumların önüne geçilmesini sağlamak ve görevi kötüye kullanma olasılığını azaltmaktır. Mahkeme emri ile hazırlanmış sözleşmeler dışında diğer sözleşmelerin herhangi bir yasal geçerliliği yoktur. Fakat yasal geçerliliğin olmamasına rağmen karşılıklı yapılan bu anlaşmada yapılacak eylemlerin yerine getirilmesinde kullanılan tanımlamalar, ifadeler ve sözler iki tarafı da ilgilendirmektedir.  Sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçının sözleşme imzalamasının en önemli noktası ise, sorun çözme sürecinde iş birliğine ve müdahalede yapılacakların karar verme sürecindeki beraberliğe iki tarafın da gönülden istekli olmasıdır. Bu bilgiler ışığında doğru cevap B şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarla nasıl iletişim kurulacağı ve bu iletişimin nasıl etkili olacağı bilgisine ve becerisine sahip olmalıdır. Müracaatçıların özelliklerine, çevre ve koşullarına göre birçok etmenin etkisi ile iletişimin biçimi ve etkililiği konusunda yapılacaklar değişebilir. Genel anlamda sosyal hizmet uzmanı müdahalelerde etkili ve verimli iletişimi sağlayabilmeli ve bu beceriye hakim olmalıdır. İletişim bir bireyin başkasına bilinçli ya da bilinçsiz bilgi ilettiği süreçtir. Etkili iletişim ise konuları ve sorunları anlama ve kavrama ile ilgilidir. Etkili iletişim istek ve becerileri açık bir şekilde karşı tarafa aktarmaya olanak sağlamaktadır. İletişim özü itibariyle bir alıcı algısıdır. Göndericinin kelimelerle neyi söylediğinden ya da iletişim niyetinden bağımsız olarak, diğer kişinin kelime ve jestlerine anlam yükleyen alıcı olan kişidir.

Etkili iletişimin önemi tüm diğer becerilerin gelişmesi ve oluşmasında başrol oynamasıdır. Sosyal hizmet uzmanı bu beceriyi edinmesi ile birçok becerinin gelişimini ve oluşumunu sağlayacaktır. Sosyal hizmet uzmanı sadece kendi etkili iletişimine katkıda bulunmayacak müracaatçılara bu konuda yardımcı olacaktır. Etkili iletişim insanları motive etmek, sorumluluk vermek, düzenleme yapmak, sorun çözmek ve bilgi toplamak için vardır. Dolayısıyla sosyal hizmet uzmanı için etkili iletişim sosyal hizmet uygulamalarını gerçekleştirmek için önemli ve vazgeçilmezdir. 

Dolayısıyla doğru cevap E şıkkıdır.

Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır. Soruda sadece A şıkkındaki "yorumlama becerisi" sosyal hizmet becerilerinden biridir. Diğer şıklar sosyal hizmetin değer temeli ile ilgili kavramlardır.

Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır. Soruda danışman olarak sosyal hizmet uzmanının mesleki rolleri üstlenme becerisinden bahsedilmektedir.

Duyguları yönetme becerisi, sosyal hizmetin doğrudan uygulama becerilerinden biridir. Diğer şıklarda yer alan beceriler ise dolaylı sosyal hizmet uygulaması becerilerindendir.

Sorunun doğru cevabı E şıkkıdır. Şıklardan sadece "bütçe yapma becerisi" dolaylı sosyal hizmet uygulaması becerilerindendir.

Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır. Soruda mesleki ilişkiler kurabilme ve sürdürebilme becerisinden bahsedilmektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Soruda sosyal hizmetin yorumlama becerisinden bahsedilmektedir.

Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Sorudaki cümlede boş bırakılan yerleri D şıkkı doğru bir şekilde tamamlamaktadır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Sorudaki a-b-c-d şıkları sorun çözme sürecinin aşamalarıdır. E şıkkında yer alan fon oluşturma ise bir beceridir.