SOSYAL HİZMET KURAMLARI I

Sosyal hizmetin bilgi temelinin zenginliği birçok disiplinden besleniyor olmasından
kaynaklandığı gibi sosyal hizmetin bilgi gövdesinin karmaşıklığı ise yine sosyal hizmetin
uygulama alanının geniş olması ve birçok disiplinin de ortak alanı olmasından kaynaklanmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

sosyal hizmetin bilgi çerçevesinin beş kaynaktan beslendiği ifade edilmektedir. Bunlar:

• Örgütsel bilgi- hükümet ve politikalarla ilgili bilgiler,
• Uygulayıcı bilgisi- kişisel, içerik odaklı, çoğunlukla sözsüz tepkilerle ilgili bilgiler,
• Kullanıcı bilgisi- ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer
biçilmiş bilgiler,
• Araştırma bilgisi- araştırmalar sonucu elde edilmiş bilgidir fakat derinlemesine
araştırmanın devam ettiği geniş bir araştırmayı kapsayan bilgiler,
• Politika toplumu- toplumsal ve politik etmenlerle ilgili bilgilerdir. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal hizmet uzmanı bilgi çerçevesindeki tüm bilgi türlerini pratik bir şekilde gözden geçirerek uygulama yapmaktadır. Aksi halde bilgi temelinin göz ardı edilerek ele
alınması durumunda uygulamada aşağıdaki sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır:

• Eylemler, mevzuat veya politika ile uyumlu olmayabilir,
• Durumun bazı yönlerini anlayamamaktan kaynaklı uygunsuz eylemler ortaya çıkabilir,
• Uygun ve yararlı eylemler ortaya koyacak fırsatlar, bunların önemine dair farkındalığın         eksik olmasından dolayı kaçırılabilir,
• Eylemler, istemsiz olarak ayrımcılığı ve baskıyı pekiştirebilir veya diğer etik ilkelere
   ters düşebilir,
• Öğrenme ve mesleki gelişim fırsatları kaçırılabilir,
• Başkalarının gözünde mesleğin itibarı ve kabulü zora girebilir,
• Mesleki doyuma erişme fırsatları kaçırılabilir. Doğru yanıt B'dir.

Sosyal hizmetin olgusal bilgi temelinde yer alan, güncel ve araştırma bilgisini bünyesinde barındıran beş önemli alan; hukuk/mevzuat, sosyal politika, kurum politikası,
işlemler ve sistemler belirli insan grupları ile ilgili bilgi ve belirli bireysel ve toplumsal sorunlar olarak ifade edilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Sosyal hizmet uzmanları bu anlamda aşağıda yer alan, önemliden bir öncekine göre
daha az önemli olarak sıralanmış bilgi ve kanıt sağlayan çalışmaları yararlı bulmaktadır.
Bunlar:
• Sosyal bir sorun ya da klinik değerlendirme,
• Sosyal hizmet uygulamasının etkililiği,
• Belli bir nüfus grubu,
• Sosyal hizmet etiği,
• Sosyal hizmet mesleği,
• Savunuculuk,
• Kuramsal bakış açıları,
• Eğitim,
• Araştırma metodolojisi,
• Sosyal hizmet araştırmasında epistomolojik sorunlardır. Doğru yanıt A'dır.

Sosyal hizmetin bilgi temeli, sosyal hizmetin doğasından kaynaklanan geniş bir kapsama sahiptir. Bu anlamda sosyal hizmetin eklektik bir bilgi temelinin olduğu söylenebilir. Sosyal hizmetin eklektik bilgi temeli diğer tüm disiplinlerden beslenerek sosyal hizmetin kendi sistematik bilgi temelini oluşturduğu gibi tüm güncel değişim, değişiklik ve gelişmeler de bu sistematik bilgi temelini geliştirmektedir.

Bilgi; olgu ve araştırma gibi geleneksel formlara ve geniş anlamda sezgiye ve kültürel
farkındalığa işaret etmektedir. Bilgi; olguları, tarihi, insan gelişimini, politikayı, araştırmayı ve uygulamayı kapsamaktadır.

Sosyal hizmetin ve sosyal hizmet uzmanlarının bilgi temeline ilişkin sahip olması gereken özellikler ve bilgi temeline ilişkin önemli noktalar aşağıda yer alan maddeler ile belirtilmiştir.

Pawson ve diğ. (2003), sosyal hizmetin bilgi çerçevesinin beş kaynaktan beslendiğini ifade etmektedir (akt. Adams, Dominelli ve Payne, 2015). Bunlar:
• Örgütsel bilgi- hükümet ve politikalarla ilgili bilgiler,
• Uygulayıcı bilgisi- kişisel, içerik odaklı, çoğunlukla sözsüz tepkilerle ilgili bilgiler,
• Kullanıcı bilgisi- ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer
biçilmiş bilgiler,
• Araştırma bilgisi- araştırmalar sonucu elde edilmiş bilgidir fakat derinlemesine
araştırmanın devam ettiği geniş bir araştırmayı kapsayan bilgiler,
• Politika toplumu- toplumsal ve politik etmenlerle ilgili bilgilerdir.

Kuramsal bilgi; kavramların, inançların, değerlerin, önerilerin, varsayımların, hipotezlerin
ve prensiplerin bütününden oluşmaktadır. Kuramsal bilgi veya kuram;
• İnsanları, durumları ve olaylara ilişkin anlayışımızı açıklayan kuramlar,
• Sosyal hizmetin rolü, görevi ve amacını açıklayan kuramlar,
• Uygulamayla doğrudan ilişkisi olan kuramlar, uygulama yaklaşımları ve bakış açıları gibi birbiriyle örtüşen üç alan olarak kategorize edilebilmektedir

Kuramsal çerçeve; kişinin insanları anlamasına, insanların işlevine ve nasıl değiştiklerini
kavramasına yardım eden fikirlerdir.

Sosyal hizmetin olgusal bilgi temelinde yer alan, güncel ve araştırma bilgisini bünyesinde barındıran beş önemli alan; hukuk/mevzuat, sosyal politika, kurum politikası, işlemler ve sistemler belirli insan grupları ile ilgili bilgi ve belirli bireysel ve toplumsal sorunlar olarak ifade edilmektedir.

Sosyal hizmet uzmanları, sosyal refah ve adaleti geliştirecek politikaları analiz eder, formüle eder ve savunur.

Sosyal hizmet uygulamasının amaçları; sorun çözme sürecini etkinleştirmek, insanların gelişimsel kapasitelerini arttırmak, sorunlarla baş etmesini sağlamak, insanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek, insanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini özendirmek, sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek, insan ve toplum refahını özendirmek olarak ifade edilebilir (Zastrow, 2014).

Sosyal hizmet uygulama becerileri;
• Müracaatçı ile ilişkilerin nasıl biçimlendirileceğini,
• müracaatçılara bilgileri sosyal hizmet uzmanı ile nasıl paylaşacağı konusunda yardımcı olmayı,
• Eylem için sayısız seçeneklerden hangisinin seçileceğini belirlemeyi ve değerlenDirmeyi,
• Duruma özgü plan yapmayı,
• Yapılan planı uygulamayı,
• Gelişmeyi değerlendirmeyi,
• Müracaatçı-uzman ilişkisini sonlandırmayı ve
• Belirli bir müdahalenin artık gerekli olup olmadığını belirlemek için izleme aşamasını
kapsamaktadır (Kirst-Ashman ve Hull, 1999).

Bireysel ve toplumsal sorunlar ile kurum politikasına ilişkin bilgi olgusal bilginin kapsamında yer alır. Doğru yanıt E'dir.

Sosyal adaletin atemel çıktılarından biri, ağırlıklı olarak dezavantajlı toplulukları içeren bir toplumsal yapıda eşit gelir dağılımının sağlanmasıdır. Toplumdaki tüm çalışan bireylerin eşit ücret almasının sağlanması, sosyal adaletin temel çıktılarından biri değildir. Doğru yanıt C'dir.

Risk altındaki gruplar; kadınlar, gey ve lezbiyenler, yaşlılar, yoksulluğu yaşayan bireyler, madde bağımlısı olan bireyler, engelli bireyler, göçmen ve sığınmacılar, kriz (doğal afet gibi) durumunu yaşayanlar, çocuklar ve gençler vb. olarak sayılabilir. Ayrıca risk gruplarına yaş, etnik köken, kültür, sınıf, dinsel inanç ve düşünce paylaşımı nedeniyle ayrışan özellikleri olanlar da dahil edilebilmektedir. Bu örnek olayda şiddete maruz kalan Zehra (kadın) ve kızı (engelli ve çocuk), sosyal hizmet müdahalesinin gerçekleştirileceği dezavantajlı gruplardır.

Sosyal Politikaları Geliştirmek ve İyileştirmek; bu düzeyde sosyal hizmet uzmanları
planlayıcı ve politika geliştirici rolleri üstlenmektedir. Bu rolleri üstlenen sosyal hizmet
uzmanları yeni konum ve politikaları düzenleme yollarını araştırır, geliştirir ve uygun olmayan ya da etkili olmayan politikaların düzenlenmesini ya da değiştirilmesini sağlar,
bunlara öncülük eder. Bu süreçte sosyal hizmet uzmanı aktivisttir ve savunuculuk rolünü
üstlenmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal hizmet araştırmasının içeriği;

Hizmetlerin müracaatçılara nasıl sağlandığı
Birey olarak müracaatçıların davranışları ve aileleri ve küçük gruplar gibi onlara yakın olanlarla etkileşimleri
Toplum ve sosyal politikaların incelenmesi
Sosyal hizmet uzmanlarının tutumları, eğitimsel geçmişleri ve organizasyonlar
Amaçlarını yerine getirmede nasıl başarılı olduğu
Müracaatçılara verilen hizmetlerin spesifik olarak ne ile ilgilendiğidir. Soruda verilen araştırmada sosyal hizmet uzmanlarının tutumları belirlenmeye çalışılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.