SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 6

Bilişsel yaklaşım ise bir nevi tutum değiştirme modelidir. Bilişsel kuram, davranışçı kuramın bir parçasıdır ve genellikle sosyal öğrenme kuramına dayanır. Bilişsel kuram davranışın, çevreye ilişkin yorumlar ve algılar sonucunda ortaya çıktığını savunmaktadır. Bilişsel kuram, otomatik düşünceler, bilişsel yapılar, irrasyonel inançlar gibi bilinçli olunmayan süreçlerin olduğunu varsayar.
Bilişsel terapinin birincil odağı; fonksiyonel olmayan duygu, düşünce ve davranışları değiştirmektir.

Görev odaklı yaklaşım, müracaatçının yapması gerekenleri içeren prosedürler bütünüdür. Yaklaşımın kökenleri sosyal hizmet mesleğine dayanmaktadır. Bu yaklaşım sorunların nedenine değil sorunların yol açtığı sonuçlara odaklanmaktadır. Yaklaşımda belirlenen hedeflere müracaatçının gerçekleştireceği
eylemler sonucunda ulaşılmaktadır. Görev odaklı yaklaşım kökenlerini gelişim kuramlarından değil öğrenme kuramlarından alır.

Sistem yaklaşımı, psikodinamik yaklaşımın yetersizliği ile gündeme gelmiştir. Psikodinamik yaklaşım bireye vurgu yaparken, sistem yaklaşımı “sosyal’’ e vurgu yapmaktadır.

Genel sistemler teorisine göre, sistemler ve alt sistemler arasındaki karşılıklı ilişkilerden dolayı sistem içerisindeki değişim herkesi çeşitli şekillerde etkileyecektir. Normal olarak sistemler dengede bulunurlar. Bu dengeye homeostatis denir.

Bütüncüllük kavramı, sistemi meydana getiren ögelerin bütüncül katkısının her bir ögenin ayrı ayrı katkısından daha fazla olduğunu açıklayan bir kavramdır. Buna göre sistem parçaların birleşiminden daha fazlasını ifade eder.

Ekolojik yaklaşım, doğa bilimlerinden uyarlanarak insan davranışını açıklamaya çalışmaktadır. Ekolojik sistem yaklaşımı sistem yaklaşımını kabul eder ancak insanlar ve       etkileşimde bulunduğu sistemleri tanımlarken çevreyle ilgili perspektiften yararlanır. Bu yaklaşıma göre bireyler, içinde bulunduğu çevrenin değişen özelliklerine ayak uyduran yapılardır. Bireyler çevre tarafından etkilenir ve değiştirilirler ve çevreyi değiştirirler.

Çevre içindeki birey aile sistemi, eğitim sistemi, istihdam sistemi, sosyal hizmet sistemi, mal ve hizmetler sistemi, siyasal sistem, inanç sisteminden meydana gelir. Bu grubun dışında kalan sistem hukuk sistemi olduğundan doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmet uzmanlarının ekolojik değerlendirmede göz önünde bulundurması gereken düzeyler şu şekilde belirtilmektedir (Derezotes, 2000) Biogenetik faktörler, ailevi faktörler, kültürel faktörler, çevresel faktörler, kaynaklar ve fırsatlar, öz bakım kalıpları gelişim ve sağlığın güncel göstergeleridir.  Verilen tanım çevresel faktörleri ifade etmektedir.

Diğer seçenekleri her iki yaklaşım arasındaki benzerlikleri ifade etmektedir.  Ancak Ekolojik yaklaşım, yaşayan dinamik etkileşimlerle odaklanıp vurgu aktif katılım vurgusu yaparken. Sistem kuramı ise daha geniş bir perspektife sahiptir; cansız varlıkları da kapsar. Bu seçeneği benzerlik değil tam aksine aralarındaki temel farklardan biridir.

Güçlendirme, insanların, örgütlerin veya toplumların kendi yaşamları üzerinde kontrol sahibi olabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Güçlendirme yaklaşımı, toplumda sosyal destek sistemleri zarar görmüş bireylerle çalışmada kullanılan bir yaklaşımdır. Güçlendirme yaklaşımı, problemlerden ziyade bireyin güçlerine ve güçlü yönlerine odaklanmaktadır. Güçlendirme, bireylerin kendi yaşamları üzerinde karar verme ve harekete geçme gücünü kazanmaları için bireylere yardım etmeyi öngören bir yaklaşımdır.

Diğer seçenekler güçlendirme ilkelerini ifade ederken bu seçeneği bu ilkelerin dışındadır. Güçlendirme yaklaşımında müracaatçının sorunlarını çözmek amaçlanmamaktadır. Tam aksine temel yaklaşım bireylerin kendi çözümlerini bulmalarına yardımcı olmaktır.

Sanayileşme sürecinde farklılaşmanın yol açtığı çatışma-kurumsallaşma-uzlaşma prosedürünü izah eden yaklaşımlardan en popüler olanı Dahrendorf olmasına rağmen Çatışma fikri en genel anlamı ile ilk olarak Karl Marx’ta görülmektedir. Marx, toplumsal örgütlenmenin üretim ve mülkiyet ilişkilerine dayanmakta olduğunu ifade etmektedir. Üretim ilişkileri, mülkiyet dağılımı ve sermaye yapısının belirlediği bir toplumsal örgütlenmede sınıflar arası çatışma kaçınılmaz olmaktadır.

Van Bertalaniy 1950’lerde sistem teorisini ilk kez sosyal bilimlere uyarlamıştır.

Sistem yaklaşımının sosyal hizmet uygulamalarına yansımaları Pincus ve Minahan’ın 1970’lerdeki çalışmalarına dayanmaktadır.

Sistemler ilerledikçe ve geliştikçe dinamik bir dengeye gereksinim duyar.

Sistem yaklaşımının temel kavramları, bütüncüllük, ilişki ve dengedir. Bu kavramlar birbirleriyle ilişkilidir.

Yaşayan sistemler hedeflerine erişmek ve yaşamlarını sürdürebilmek için bilgi, enerji ve kaynakları işlemek zorundadır. Sosyal hizmet uzmanları sistemik işlemleri ele alırken girdi, akım, çıktı ve geri bildirimleri dikkate almalıdır.

Ekolojik yaklaşım, yaşayan dinamik etkileşimlerle ilgilidir; vurgu aktif katılımdadır. Bununla birlikte sistem kuramı ise daha geniş bir perspektife sahiptir; cansız varlıkları da kapsar.

Sosyal hizmet uzmanlarının ekolojik değerlendirmede göz önünde bulundurması gereken düzeyler; biogenetik faktörler, kültürel faktörler, çevresel faktörler, kaynaklar ve fırsatlar, öz bakım kalıpları, ailevi faktörler ve gelişim ve sağlığın güncel göstergeleri olarak sıralanabilir.

Güçlendirme, insanların, örgütlerin veya toplumların kendi yaşamları üzerinde kontrol sahibi olabilmeleri olarak tanımlanmaktadır. Güçlendirme yaklaşımı, toplumda sosyal destek sistemleri zarar görmüş bireylerle çalışmada kullanılan bir yaklaşımdır.