SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 18

Görev odaklı yaklaşım kısa süreli bir uygulamadır. Genellikle 6-12 görüşme ile sınırlıdır. Kısa süreli olmasının nedeni, kısa süreli müdahalelerin daha etkili olacağına dair düşüncelerdir.

Göndericiler arası rol çatışması durumunda bir bireyden iki veya daha fazla kişi tarafından çeşitli rolleri yapması konusunda baskı uygulanır ancak bu kişilerin beklentileri birbirlerinden farklıdır. Bu durumda rolleri uygulama yükümlülüğü olan bireyde rol çatışması durumu ortaya çıkar. Aile içinde eşlerin birbirlerinden yerine getirmelerini bekledikleri roller buna bir örnektir. Erkek, eşinden ev temizliği, yemek yapma gibi rolleri yerine getirmesini beklerken kadının bunları yerine getirmemesi veya aynı şekilde kadının eşinden evin geçimini sağlamasını beklerken erkeğin para kazanabileceği bir işte çalışmaması söz konusu çatışmalara neden olabilir.

Minahan (1987), sosyal hizmet uzmanlarının karşılaşmış olduğu etik ikilemleri yedi
ana başlıkta ele almaktadır:
1. Gizlilik ve bilginin gizliliği,
2. Doğruyu söyleme,
3. Biri tarafından kararların verilmesi veya kendi kaderini belirleme,
4. Yasalar, kurallar, düzenlemeler ve politikalar,
5. Bir meslektaşı üzerinde baskı kurma,
6. Sınırlı kaynakların dağıtımı,yer alırken bir kurumun üzerinde baskı krma bu başlıklar altında yer almaz.

Sosyal hizmet uzmanının öz yönetim becerisinin gelişmiş olması demek girişkenlik, stres yönetimi, zaman yönetimi konularında yetkin olması demektir. Sosyal hizmet uzmanı girişkenlikte denge konusunda dikkatli olmalıdır. Bu denge; saldırgan olma ve itaatkar olma arasındadır.

Ben ötesi yaklaşım, en üst seviyede mutluluk yönetimi ve kişiliğin gelişmemiş veya kaybolmuş karanlık kısımlarının bütünleşmesini kapsayan tinsel gelişim üzerine odaklanır. Doğru cevap B'dir.

Yönlendirmesiz Çalışma:  Uzman müracaatçıya karşı yönlendirici olmaz. Uzman müracaatçının sadece hedefleri değil müdahaleleri de belirtmesine olanak sağlar hatta onu destekler. Uzman müracaatçının ilk seanstaki ifadeleri doğrultusunda yol alır. Bu ifadeler her haftaki çalışmanın temelini oluşturur. Örneğin, danışma merkezinde uzmanı görmeye gelen bir müracaatçının ilk ifadesi “Özür dilerim geç kaldım, ofisten şehre hızla gelmem gerekti. Öğlen yemeği saatimden önce bu raporu bitirmem gerekiyordu” şeklindedir. Uzman “Öyle görünüyor ki yine gerçekten yoğunsun” (yansıtıcı dinleme). Müracaatçı ne kadar yoğun olduğundan bahsetmeye başlar. Daha sonra uzman “Bugün ne yapmamız en uygun olur?” şeklinde sorar. Doğru cevap A'dır.

Yapısal işlevselci yaklaşım temelde sosyoloji alanında kullanılan bir yaklaşımdır. Fakat sosyoloji dışında diğer disiplinlerin de yararlandığı bir yaklaşım olmuştur. Sosyal hizmet bu disiplinlerden birisi olarak nitelendirilebilir. Yapısal işlevselci yaklaşım toplum, toplumun işleyişi, toplumsal yapılar, toplumsal yapıların fonksiyonları ve toplumsal sistemlerle ilgili açıklamalar getirmektedir. Doğru cevap C'dir.

İşlevselcilik “toplumsal ve kültürel olguların toplumsal-kültürel sistem içerisinde yerine getirdiği işlevlerin çözümlenmesi” şeklinde tanımlanmaktadır. İşlevselcilikte, toplum, birbiri ile ilişkili kısımlardan oluşan bir sistem olarak ifade edilmektedir. Bu görüşe göre, sistemin herhangi bir bölümündeki değişim, bir bütün olarak sistemin yeniden düzenlenmesine yol açmaktadır. İşlevselcilik toplumsal yapının bütün özellikleri ve toplumsal kurumların genel doğası ile ilgilenmektedir. Sosyal bilimlerde, özellikle sosyoloji ve sosyokültürel antropoloji disiplinlerinde esas olarak bireysel biyolojik gereksinimleri yerine getirme temelinde ortak çareler arayarak tesis edilmiş olan toplumsal kurumları açıklamaya çalışan bir paradigmadır. Doğru cevap E'dir.

Talcott Parsons, Emile Durkheim ve Robert King Merton yapısal-işlevselci düşünceyi savunan ünlü düşünürlerdir. Doğru cevap D'dir.

Bowen bir psikiyatrdır ve şizofren tanısı konulmuş hasta ve aileleriyle yaptığı ilk çalışmasıyla tanınmıştır. Bu zaman zarfında şizofreniyi bir aile sistemler perspektifinden ele alıp araştırmıştır. Bulgularına dayanarak; bireysel olan hasta içinde şizofren anlayışını sonunda bütün aileyi kapsayacak biçimde değiştirmiştir. Yaptığı çeşitli çalışmalar sonucunda Bowen, ruhsal rahatsızlıkların zihinsel bir bozukluk olmaktan çok ilişkilerdeki bozukluklardan kaynaklandığına inanmıştır. Duygusal rahatsızlıklar teriminin kullanımını; aile ilişkileri içinde yaşananlar, bireysel aile üyelerinin duygusal bozulmalarının nedeni olabilir görüşüne çok iyi bir biçimde uyarlamış görünmektedir. Bowen, çalışmaları sırasında bu ailelerde yaşanan duygusal süreçlerin oldukça yoğun olduğunu gözlemlemiştir. Doğru cevap A'dır.

Bowen’in perspektifinden bakıldığında aile terapisinin amaçları; aile içindeki farklılaşma sürecini anlamak ve her üyeyi daha farklı hâle gelmesi için destekleme yollarını araştırmakla ilgilidir. Aile yansıtma süreci; duygusal üçgen ile oldukça yakından ilgilidir. Ebeveyne ait problemlerin çocuk üzerine nasıl yansıtıldığını açıklar. Doğru cevap C'dir.

Genogram, en az üç kuşak aile bireylerinin oluşturduğu ve aile ağacına benzetilen bir grafiktir. Genogramlar, aile terapistleri tarafından yaygın olarak kullanırlar. Aile sistemini değerlendirmenin ikinci önemli diyagramlı aracı olarak ilk defa Murray Bowen tarafından geliştirilmiştir. Zaman içinde aile sistemini göstermenin bir yolu olarak genogram; en az üç nesili yansıtır. Bu bakımdan bir aile ağacını da andırır. Doğru cevap E'dir.

Virginia Satir, insanın özünün sekiz boyuttan oluştuğunu belirtmektedir. Bunlar; beden, düşünce, duygu, duyum, bağlam, beslenme ve ruhtur. Doğru cevap B'dir.

Stratejik yaklaşım, şizofren ailelerin iletişim süreçlerini inceleyen araştırmacı gruplarından oluşan ilk sistem terapilerinin açıklanması sonucu ortaya çıkmıştır. Stratejik yaklaşım da yapısalcı yaklaşım gibi aile hiyerarşisiyle ilgilenir. Ancak stratejik yaklaşım ailede tekrarlanan iletişim örüntülerine daha fazla vurgu yapar. Doğru cevap C'dir.

İhtiyaçlara karşılık gelen hizmetlerin sorun odaklı uygulamalar ile yürütülmesi

I-II-III-IV

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. İnsan haklarının iki temel kavramlarından özgürlük ve eşitlik kavramları sosyal hizmet literatüründe “self determinasyon ve sosyal adalet” olarak kendini göstermektedir.

Sosyal hizmet uygulamalarındaki dört sistem;
• Değişim ajanı sistemi, sosyal hizmet uzmanlarının içinde bulunduğu sistemdir ve
sosyal hizmet uzmanlarının mesleki davranışlarını etkiler.
• Müracaatçı sistemi, hizmet arayan ya da hizmeti kabul eden bireylerdir.
• Hedef sistem, değiştirme ya da etkileme ihtiyacı bulunan sistemdir.
• Eylem sistemi, sosyal hizmet uzmanlarının birlikte eylemde bulundukları grup,
aile, komşu, yardım grupları veya disiplinlerarası ekiplerdir.

Sosyal hizmet uzmanlarının ekolojik değerlendirmede göz önünde bulundurması gereken düzeyler şu şekilde belirtilmektedir (Derezotes, 2000):

• Biogenetik faktörler: Bireyin kalıtsal ve diğer fiziksel özelliklerini içermektedir.
• Ailevi faktörler: Bireyin yakın ve geniş ailesinin özelliklerini içermektedir.
• Kültürel faktörler: Kültürel faktörler, bireylerin psiko-sosyal çevresini içerir. Psikososyal çevre bireylerin aile üyelerinin dışında, ilişkide olduğu diğerlerini içerir.
• Çevresel faktörler: Bireyin yaşam kalitesini etkileyen ve onun yaşam alanına karşılık gelen özellikleri içerir.
• Kaynaklar ve fırsatlar: Kaynaklar ve fırsatlar, güvenlik, özgürlük, kabul, zenginlik, güç ve hizmetleri içerir.
• Öz bakım kalıpları: Öz bakım kalıpları, bireylerin kişisel gelişimini geliştiren çabalardır. Bireyin içsel motivasyonu, enerji düzeyi ve bilinç düzeyi gibi içsel faktörlerle ilgilidir.
• Gelişim ve sağlığın güncel göstergeleri: Gelişim ve sağlığın güncel göstergeleri, bireylerin, ailelerin ve toplumun gelişimsel büyüme ve refah durumunun ölçülebilir
işaretlerini içermektedir

Sistem ve Ekolojik Sistem Yaklaşımı Arasındaki Benzerlikler

I-Sistem ve ekolojik sistem yaklaşımları sistemleri vurgular ve sistemler arasındaki
etkileşimlere odaklanır,
II-Girdi ve çıktı gibi birtakım terimleri benzerlik gösterir,
III-Her iki yaklaşım da sosyal hizmet uzmanlarının dünyaya bakışında onlara bakış
açısı sağlar,
IV-Her iki yaklaşım da insanlar ve diğer sistemler arasındaki etkileşimin gelişmesine yardımcı olurlar,
V-Genelci uygulama için yararlı bir çerçeve sağlar