SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 17

Güçlendirme, insanların, örgütlerin veya toplumların kendi yaşamları üzerinde
kontrol sahibi olabilmeleri olarak tanımlanmaktadır.

Saleebey (1997) güçler perspektifinin beş temel özelliğini şu şekilde açıklamıştır:
• Her bireyin, ailenin, grubun ve toplumun güçleri vardır,
• Travma, hastalık ve diğer olumsuzluklar yıkıcı olabilir ancak bunlar aynı zamanda
mücadele ve fırsatların kaynağı da olabilir. Mağdur durumdaki müracaatçılar, aktif
ve gelişmekte olan bireyler olarak görülürler,
• Değişme ve gelişme kapasitesinin üst sınırlarını bilmediğinizi varsayın ve bireyin,
grubun ve toplumun isteklerini dikkate alın,
• Sosyal hizmet uzmanları müracaatçıya en iyi onlarla iş birliği yaparak yardımcı
olurlar,
• Tüm sosyal çevreler kaynaklarla doludur.

Kişisel güç, bireylerin kendilerini algılayış şekliyle ilgilidir. Bu kapsamda bireylerin
kendi yaşamları üzerinde kontrol duygusuna sahip olmaları ve kendilerini değerli bir birey olarak görmeleri önemlidir.

Radikal uygulama, yapısal ve köklü değişiklikler yapmayı hedefleyen uygulamalardır.

Sanayileşme sürecinde farklılaşmanın yol açtığı çatışma-kurumsallaşma-uzlaşma prosedürünü izah eden yaklaşımlardan en popüler olanı Dahrendorf ’un çatışmacı yaklaşımıdır.

Marx ve Dahrendorf ’un topluma dair bazı temel yaklaşımları şunlardır (Netting ve
diğerlerinden aktaran Gökçearslan Çifci, 2011):
1. Sosyal sistemler çatışma ortaya çıkarır ve bu nedenle çatışma toplumun geleceğini etkiler.
2. Çatışma toplumun sosyal yapısının kaçınılmaz bir parçası olan çatışan menfaatler sonucu ortaya çıkar.
3. Çatışan menfaatler, eşit dağılamayan sınırlı kaynaklar ve gruplar arası güç dengesizliklerinden ortaya çıkar.
4. Farklı menfaatler insanları çatışan iki uç grup hâline getirir.
5. Çatışma diyalektiktir ve bu nedenle bir çatışmanın çözümü farklı menfaatleri ortaya çıkarır ve farklı menfaatler de başka çatışmalara neden olur.

Rojek sosyal hizmetin Marksist bakış açısını ilerici, üretken ve çatışan pozisyon olarak üçe ayırmaktadır:
• İlerici pozisyon: Sosyal hizmet uzmanı aynı zamanda değişim ajanıdır ve toplumda değişim yaratmak ve bilinç yükseltmek gibi rolleri vardır.
• Üretken pozisyon: Sosyal hizmet bir sınıf kontrolü aracıdır.
• Çatışan pozisyon: Sosyal hizmet uzmanı hem bir toplum ajanı hem de çatışan sınıfa bilgi aktaran konumundadır (akt. Payne, 1997).

Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği de sosyal hizmet uygulamasının amaçlarını şu şekilde belirtmiştir:
1. Bireylerin sorun çözme ve baş etme becerilerini artırmak,
2. İnsanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek,
3. Sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek,
4. İnsanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini
özendirmek

Görüldüğü gibi Toplumsal yapıdaki değişim, dönüşüm ve gelişmeleri sağlamak sosyal hizmet uygulamasının amaçlarından biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Pozitif sosyal işlevsellik, bireyin toplumda sosyal rollerini gerçekleştirebilmesi için gerekli olan görev ve faaliyetleri başarabilme kabiliyetidir. Temel ihtiyaçlar; yiyecek, barınma, sağlık, sosyal kabul, hayatın anlamı ve amacı gibi ihtiyaçlardır. Sosyal roller ise toplum tarafından bireylere yüklenen, ebeveyn, çalışan, anne, baba olmak gibi rolleri içerir. Sosyal işlevsellik kavramı, bireyin sosyal çevresi içinde kapasite ve eylemleri, beklenti kaynak ve fırsatları arasında bireyi toplumla bütünleştirme gibi eylemlere odaklanır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Sosyal hizmet mesleği, mikro, mezzo ve makro düzeylerde bireylerin sosyal işlevselliklerinin ve iyilik hâllerinin artırılmasını, sorun çözme becerilerinin geliştirilmesini, ihtiyaç duydukları kaynaklara ve hizmetlere erişimlerinin sağlanmasını, stresin önlenmesini ve hafifletilmesini, risk faktörlerinin belirlenmesini ve önlenmesini sağlayan bir meslektir. Görüldüğü gibi öncüllerde verilen tüm bilgiler doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Sosyal hizmet uzmanları sistemlerin etkili ve insancıl olarak işlev görmesini sağlamak kapsamında çevresi içinde birey odağını korur ve sosyal hizmet uygulamasının odağı insanların etkileşimde bulunduğu sistemler üzerinedir. Bu düzeyde sosyal hizmet uzmanının üstleneceği rol, savunuculuk rolüdür. Bu role ilave olarak program geliştirici, süpervizör, koordinatör, danışman rollerini de üstlenir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Vaka yöneticiliği: Vaka yöneticisi olarak sosyal hizmet uzmanı müracaatçının gereksinimlerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi, planlanması, organize edilmesi ve müracaatçının desteklenmesi gibi işlevleri yerine getirir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Muktedir kılıcı rolü: Muktedir kılıcılık rolünde sosyal hizmet uzmanları, bireylerin var olan güçlerini ve potansiyellerini ortaya çıkarmalarına yardım ederek, sorunlarını belirleme, sorunlarla etkili bir şekilde başaçıkabilmelerini sağlamak amacıyla müracaatçıyı destekler. Sosyal hizmet uzmanları bu bağlamda mesleğin bilgi, beceri ve değerleri doğrultusunda müracaatçının amaçlarını gerçekleştirebilmesine, sosyal işlevselliklerini sağlamasına yardımcı olur. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Kaynak yönetimi işlevinde sosyal hizmet uzmanları müracaatçıların haberdar olmadıkları ve kullanmadıkları kaynaklara ulaşmalarını sağlar. Bunun yanı sıra müracaatçıların iyilik hâllerini sağlamak ve sosyal işlevselliklerini geliştirmek amacıyla ihtiyaç duydukları ve hâlihazırda var olmayan kaynakların geliştirilmesini sağlarlar. Bu işlevler şunlardır:

Araştırmacı rolü ise sosyal hizmetlerin eğitim işlevlerinde yer alan rollerden biridir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Havale: Havale, hizmetleri kullanılabilir yapan bir süreçtir. Havale, müracaatçı ve müracaatçının ihtiyaçları hakkında bilgiyi paylaşmak, yeni hizmetin doğasını müracaatçıya yorumlamak ve müracaatçının kaynakları kullanmasını sağlamaktır. Müracaatçıyla ilk görüşmeyi yapan sosyal hizmet uzmanı, yeni hizmetin müracaatçının ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığını takip etmelidir. Havale işlevinde sosyal hizmet uzmanı kaynağın müracaatçının ihtiyacını karşılamakta olduğundan emin olabilmek için bir takım aktiviteleri yerine getirir. Havale, sosyal hizmet uzmanı müracaatçıya bazı hizmetleri sağlamaya devam edecekse, iş birliğinin özel bir vakası olarak da düşünülebilir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Süpervizörün yerine getirmesi gereken birtakım görevler vardır. Bu görevlerden bazıları:

Konsültasyon ise bu görevler arasında yer almaz. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Psikiyatrik alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarının klinik düzeydeki rolleri:

Toplumsal düzey roller ise:

Sosyal hizmet mesleği değişen ve karmaşıklaşan toplum yapısına göre şekillenmektedir. Bu bağlamda her uzman, müracaatçı ve kuruluş içinde bulundukları toplum tarafından yapılandırılırlar. Doğru cevap B'dir.

Sosyal işlevsellik kavramı, sosyal hizmet mesleğinde son derece önemli ve sosyal hizmet mesleğini anlamaya yardımcı olan bir kavramdır. Sosyal hizmet alanı sosyal işlevsellik üzerinde odaklaşır ve insanlar ile çevreleri arasındaki etkileşimi geliştirmeyi hedefler. Sosyal işlevselliği tanımlamak ve anlamak için bireyin ego işlevlerine, gelişimsel özelliklerine, onu etkileyen biyofiziksel faktörlere, içinde bulunduğu kültürün özelliklerine ve çevresel etmenlere bakmak gerekir. Sosyal işlevsellik, bireylerin toplumdaki rollerini yerine getirmesinde gerekli olan eylemleri gerçekleştirebilmedeki yetenekleridir. Doğru cevap E'dir.

Sosyal hizmet mesleğinde odak dezavantajlı ve baskı altında olan bireylerin var olan güçlerinin ortaya çıkarılması ve güçlendirilmesidir. Doğru cevap C'dir.