SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 6

Sosyal işlevsellik, bireyin sosyal ve ekonomik çevresi içerisindeki kapasitesinin ve eylemlerinin, talepler, beklentiler, kaynaklar ve fırsatlar ile eşleşme ya da uyumuna odaklanmaktadır. Sosyal işlevsellik, sosyal hizmeti anlamak ve sosyal hizmeti diğer mesleklerden ayırmak için anahtar kavramdır. Sosyal işlevsellik, bireyin toplum içerisinde başlıca rolleri olan aile ferdi olmak, ebeveynlik, çalışan olmak, vatandaş olmak gibi rollerini gerçekleştirebilmesi ve beslenme, barınma, sağlık, kabul görme ve sosyal destek gibi kendi temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için gerekli olan görev ve aktiviteleri başarabilme yeteneğidir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal tedavi; bir bireyin ve ailenin, problemli ya da sıkıntılı düşünce, his, davranış ve alışkanlıklarını değiştirmek veya düzeltmek için tasarlanmış eylemleri kapsamaktadır. Sosyal tedavide odak; bireylerin, ailelerin değişimini sağlamak bu değişimi eğitim, danışmanlık ya da farklı terapiler aracılığıyla sağlamaktır. Sosyal geliştirmede; sosyal hizmet uzmanı müracaatçının tespit edilen bir soruna ihtiyacı olmadan mevcut işleyişinden bir öte taşımak ve geliştirmeyi sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Kendini Gerçekleştirme; tüm gereksinimleri karşılanan birey kendini gerçekleştirmek için çaba sarf etmektedir. Maslow’a göre kişinin kendini gerçekleştirme gereksinimi hiç bir zaman doyuma ulaşmamaktadır. Kendini gerçekleştirebilen bireyin özellikleri kişiden kişiye değişiklik gösterebilmekle birlikte bazı özellikler şöyledir: Birey gerçeği olduğu gibi algılayabilmekte, bir başka deyişle, birey ön yargıların etkisi altında olmadan nesne, insan ve olayları olduğu gibi kavrayabilmekte ve anlayabilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. E şıkkı dışındaki tüm şıklar bireyi etkileyen faktörlerdendir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. C şıkkı Maslow'un ihtiyaçlar hiyerarşisinde belirtilen gereksinimler arasında yer almamaktadır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Fizyolojik ve biyolojik gereksinimler, hiyerarşinin tabanını oluşturmaktadır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Soruda ayrımcılık kavramının tanımı yapılmaktadır.

Soruda bireyi etkileyen faktörlerden olan öz bakım kalıplarından bahsedilmektedir. Bu nedenle sorunun doğru D şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. B şıkkında yer alan kelimeler cümleyi en uygun şekilde tamamlamaktadır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Soruda sosyal işlevsellik kavramından bahsedilmektedir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Soruda sosyal bakım kavramından bahsedilmektedir.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır. Soruda sosyal tedavi kavramından bahsedilmektedir.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Soruyu en doğru biçimde A şıkkındakiler tamamlamaktadır.

Pawson ve diğ. (2003), sosyal hizmetin bilgi çerçevesinin beş kaynaktan beslendiğini

ifade etmektedir (akt. Adams, Dominelli ve Payne, 2015). Bunlar:

Örgütsel bilgi- hükümet ve politikalarla ilgili bilgiler,

Uygulayıcı bilgisi- kişisel, içerik odaklı, çoğunlukla sözsüz tepkilerle ilgili bilgiler,

Kullanıcı bilgisi- ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer

biçilmiş bilgiler,

Araştırma bilgisi- araştırmalar sonucu elde edilmiş bilgidir fakat derinlemesine

araştırmanın devam ettiği geniş bir araştırmayı kapsayan bilgiler,

Politika toplumu- toplumsal ve politik etmenlerle ilgili bilgilerdir.

Genel olarak sosyal hizmetin bilgisi birbiriyle örtüşen aynı zamanda birbiriyle birleşen kuramsal bilgi, olgusal bilgi ve uygulama bilgisi olmak üzere üç başlık altında kategorize edilmektedir.

Sosyal hizmet uzmanı uygulamadan elde ettiği bilgiyi sistematik bir şekilde çizdiği yol ve yöntem ile ortaya koymaktadır. Bu yolu sosyal hizmet uzmanı belli temel sorulara cevap arayarak çizmektedir. Bazı örnek sorular şunlar olabilir: "Nasıl bir müracaatçı? Hangi durumda? Ne tür bir sorun? Hangi koşullar altında?"

Sosyal adalet, toplumun tüm üyelerinin aynı temel haklara, korunmaya, fırsatlara, gerekliliklere ve sosyal çıkarlara sahip olduğu ideal bir durumdur. Ekonomik adaleti ayrıca tanımlamak gerekir ise; toplumun tüm üyelerinin maddi varlıkları, geliri ve refahı elde etme fırsatlarına sahip olduğu ideal bir durumdur. 

Self determination- öz yeterlilik ise,  bireyin kendi kaderini kendinin tayin etme hakkının olması anlamına gelmektedir.

İnsan hakları temelinde insan olmanın anlamına uygun, toplumun insan onuruna yakışır bir yaşam sürmelerinin ön koşullarını çizen en önemli meslek sosyal hizmettir. İnsan haklarının iki temel kavramlarından özgürlük ve eşitlik kavramları sosyal hizmet literatüründe “self determinasyon ve sosyal adalet” olarak kendini göstermektedir. Bu an- lamda geleceklerine ilişkin kararları kendileri alan insanlar özgür olarak nitelendirilebil- mektedir. İnsanların özgürce karar verebilmeleri ancak çok temel insan ihtiyaçlarından yararlanabilmesi ve seçeneklerinin olması ile gerçekleşebilmektedir. Bu durum ise sosyal adaleti gerektirmektir

Sosyal hizmetin en önemli odaklarından biri “çevresi içinde birey” kavramıdır. Bu kavram bağlamında sosyal hizmet uygulamasının odağı “insan” olmaktadır. Bu odak doğrultusunda sosyal hizmet uzmanı kolaylaştırıcı görevi görmektedir. Bu uzma- nın müracaatçılarına yani kendi sorunlarını tek başına çözmekte güçlük çekenlere ve kendi gereksinimlerini karşılayamayanlara destek hizmet sağlaması anlamına gelmektedir.

Risk altındaki gruplar; kadınlar, gey ve lezbiyenler, yaşlılar, yoksulluğu yaşayan bireyler, madde bağımlısı olan bireyler, engelli bireyler, göçmen ve sığınmacılar, kriz (doğal afet gibi) durumunu yaşayanlar, çocuklar ve gençler vb. olarak sayılabilir (Zastrow, 2014). Ayrıca risk gruplarına yaş, etnik köken, kültür, sınıf, dinsel inanç ve düşünce paylaşımı nedeniyle ayrışan özellikleri olanlar da dahil edilebilmektedir. Ek olarak mevcut ve emekli askerler ile ailelerine kriz ve destek hizmetleri şeklinde verilebilecek fiziksel ve davranışsal sağlık hizmetlerini kapsayan askeri hizmetler verildiği için asker de bu kapsama girmektedir.

Ancak her ne kadar sosyal hizmet uzmanlarının da kimi zaman sosyal hizmete ihtiyaç duyabileceği bilinse de, kuramsal olarak böyle bir bilgi alanyazında bulunmamaktadır.