SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 19

Sosyal hizmet uzmanının yerine getirmesi gereken toplamda belirlenen on rolü vardır. Bunlar: Bağlantı kurucu olarak sosyal hizmet uzmanı, savunucu olarak sosyal hizmet uzmanı, öğretici/eğitici olarak sosyal hizmet uzmanı, danışman olarak sosyal hizmet uzmanı, vaka yöneticisi olarak sosyal hizmet uzmanı, iş yükü yöneticisi olarak sosyal hizmet uzmanı, personel geliştirici olarak sosyal hizmet uzmanı, yönetici olarak sosyal hizmet uzmanı, sosyal değişme ajanı olarak sosyal hizmet uzmanı, araştırmacı olarak sosyal hizmet uzmanı, meslek elemanı olarak sosyal hizmet uzmanıdır. Doğru cevap C'dir.

Süpervizör/personel geliştirici olarak sosyal hizmet uzmanı; müracaatçıların ihtiyaçlarını karşılayabilmek, uzman personelin performansını arttırmak için kurum personeli ve gönüllüler için çalışmaktadır. Sosyal hizmet uzmanı bu görevi orta düzey yönetici kimliğiyle gerçekleştirmektedir. Danışmanlık ve süpervizyon vererek profesyonel olarak çalışan personelin etkililiğini maksimize etmeye çabalamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmetin olgusal bilgi temelinde yer alan, güncel ve araştırma bilgisini bünyesinde barındıran beş önemli alan; hukuk/mevzuat, sosyal politika, kurum politikası,
işlemler ve sistemler belirli insan grupları ile ilgili bilgi ve belirli bireysel ve toplumsal sorunlar olarak ifade edilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Müzakere, karşılıklı olarak kabul edilebilir kararlara ulaşabilmek için en az iki kişinin, yüz yüze etkileşimle gerçekleştirdiği bir süreçtir. Müzakere, insanların anlaşamadıkları ya da birbirleriyle çatışma yaşadıkları herhangi bir konuda yapılabilir. Müzakarede her iki tarafın çıkarları ve gereksinimleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bu anlamda sosyal hizmet uzmanı müzakereyi iyi yönetebilmelidir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmetin bilgi temeli, sosyal hizmetin doğasından kaynaklanan geniş bir kapsama sahiptir. Bu anlamda sosyal hizmetin eklektik bir bilgi temelinin olduğu söylenebilir. Sosyal hizmetin eklektik bilgi temeli diğer tüm disiplinlerden beslenerek sosyal hizmetin kendi sistematik bilgi temelini oluşturduğu gibi tüm güncel değişim, değişiklik ve gelişmeler de bu sistematik bilgi temelini geliştirmektedir.

Pawson ve diğ. (2003), sosyal hizmetin bilgi çerçevesinin beş kaynaktan beslendiğini ifade etmektedir (akt. Adams, Dominelli ve Payne, 2015). Bunlar:
• Örgütsel bilgi- hükümet ve politikalarla ilgili bilgiler,
• Uygulayıcı bilgisi- kişisel, içerik odaklı, çoğunlukla sözsüz tepkilerle ilgili bilgiler,
• Kullanıcı bilgisi- ilk elden deneyimler ve çoğunlukla konuşulmamış ve az değer
biçilmiş bilgiler,
• Araştırma bilgisi- araştırmalar sonucu elde edilmiş bilgidir fakat derinlemesine
araştırmanın devam ettiği geniş bir araştırmayı kapsayan bilgiler,
• Politika toplumu- toplumsal ve politik etmenlerle ilgili bilgilerdir.

Kuramsal bilgi; kavramların, inançların, değerlerin, önerilerin, varsayımların, hipotezlerin
ve prensiplerin bütününden oluşmaktadır. Kuramsal bilgi veya kuram;
• İnsanları, durumları ve olaylara ilişkin anlayışımızı açıklayan kuramlar,
• Sosyal hizmetin rolü, görevi ve amacını açıklayan kuramlar,
• Uygulamayla doğrudan ilişkisi olan kuramlar, uygulama yaklaşımları ve bakış açıları gibi birbiriyle örtüşen üç alan olarak kategorize edilebilmektedir

Kuramsal çerçeve; kişinin insanları anlamasına, insanların işlevine ve nasıl değiştiklerini
kavramasına yardım eden fikirlerdir.

Sosyal hizmet uzmanları, sosyal refah ve adaleti geliştirecek politikaları analiz eder, formüle eder ve savunur.

Sosyal hizmet uygulamasının amaçları; sorun çözme sürecini etkinleştirmek, insanların gelişimsel kapasitelerini arttırmak, sorunlarla baş etmesini sağlamak, insanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek, insanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini özendirmek, sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek, insan ve toplum refahını özendirmek olarak ifade edilebilir (Zastrow, 2014).

Sosyal hizmet uygulama becerileri;
• Müracaatçı ile ilişkilerin nasıl biçimlendirileceğini,
• müracaatçılara bilgileri sosyal hizmet uzmanı ile nasıl paylaşacağı konusunda yardımcı olmayı,
• Eylem için sayısız seçeneklerden hangisinin seçileceğini belirlemeyi ve değerlenDirmeyi,
• Duruma özgü plan yapmayı,
• Yapılan planı uygulamayı,
• Gelişmeyi değerlendirmeyi,
• Müracaatçı-uzman ilişkisini sonlandırmayı ve
• Belirli bir müdahalenin artık gerekli olup olmadığını belirlemek için izleme aşamasını
kapsamaktadır (Kirst-Ashman ve Hull, 1999).

Bireysel ve toplumsal sorunlar ile kurum politikasına ilişkin bilgi olgusal bilginin kapsamında yer alır. Doğru yanıt E'dir.

Sosyal adaletin atemel çıktılarından biri, ağırlıklı olarak dezavantajlı toplulukları içeren bir toplumsal yapıda eşit gelir dağılımının sağlanmasıdır. Toplumdaki tüm çalışan bireylerin eşit ücret almasının sağlanması, sosyal adaletin temel çıktılarından biri değildir. Doğru yanıt C'dir.

Risk altındaki gruplar; kadınlar, gey ve lezbiyenler, yaşlılar, yoksulluğu yaşayan bireyler, madde bağımlısı olan bireyler, engelli bireyler, göçmen ve sığınmacılar, kriz (doğal afet gibi) durumunu yaşayanlar, çocuklar ve gençler vb. olarak sayılabilir. Ayrıca risk gruplarına yaş, etnik köken, kültür, sınıf, dinsel inanç ve düşünce paylaşımı nedeniyle ayrışan özellikleri olanlar da dahil edilebilmektedir. Bu örnek olayda şiddete maruz kalan Zehra (kadın) ve kızı (engelli ve çocuk), sosyal hizmet müdahalesinin gerçekleştirileceği dezavantajlı gruplardır.

Sosyal Politikaları Geliştirmek ve İyileştirmek; bu düzeyde sosyal hizmet uzmanları
planlayıcı ve politika geliştirici rolleri üstlenmektedir. Bu rolleri üstlenen sosyal hizmet
uzmanları yeni konum ve politikaları düzenleme yollarını araştırır, geliştirir ve uygun olmayan ya da etkili olmayan politikaların düzenlenmesini ya da değiştirilmesini sağlar,
bunlara öncülük eder. Bu süreçte sosyal hizmet uzmanı aktivisttir ve savunuculuk rolünü
üstlenmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal hizmet araştırmasının içeriği;

Hizmetlerin müracaatçılara nasıl sağlandığı
Birey olarak müracaatçıların davranışları ve aileleri ve küçük gruplar gibi onlara yakın olanlarla etkileşimleri
Toplum ve sosyal politikaların incelenmesi
Sosyal hizmet uzmanlarının tutumları, eğitimsel geçmişleri ve organizasyonlar
Amaçlarını yerine getirmede nasıl başarılı olduğu
Müracaatçılara verilen hizmetlerin spesifik olarak ne ile ilgilendiğidir. Soruda verilen araştırmada sosyal hizmet uzmanlarının tutumları belirlenmeye çalışılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Sosyal hizmet uzmanının sahip olması gereken yetkinlikle üç ana başlıkta toplanabilmektedir. Sosyal hizmet uzmanının bu üç alanda yetkin olması beklenmektedir.
• İnsanlar ve sosyal kurumlar arasındaki ilişkilerde başlatılması, geliştirilmesi, yeniden düzenlenmesi, korunması, dönüştürülmesi ve sonlandırılması gereken durumları belirlemek ve değerlendirmektir.
• Sorunları değerlendirme, ulaşılabilir amaçlar oluşturma ve olası uygun koşulları temel alarak insanların iyilik hâlini geliştirmek için bir plan hazırlamak ve bu planı uygulamaktır.
• İnsanların sorun çözme, baş etme ve gelişimsel kapasitelerini güçlendirmek; insanları onlara kaynak, hizmet ve fırsat sağlayacak sistemlerle bağlantılandırmak, incinebilir ve ayrımcılığa uğrayan nüfusun yararına etkili müdahalede bulunmaktır.

Sosyal hizmet uzmanı:
• demokratik toplumda, insanın ve toplumun gelişmesine yardımcı olan,
• haklar perspektifi doğrultusunda bireylerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesini sağlayan,
• toplumsal etkileşim mekanizmalarını bilimsel ve mesleki olarak harekete geçirerek bilimsel yaklaşım, bilimsel yöntem ve tekniklerle yardımcı olan,
• insanın ve toplumun kendi yaşamı ve kaynakları üzerinde demokrasi ilkeleri doğrultusunda ve mesleki etiğe dayalı olarak denetim sahibi olmasını ve karar vermesini destekleyen,
• insanın ve toplumun üretkenliğini ve yaratıcılığını harekete geçirerek yaşam koşullarının gelişmesini sağlayan,
• üniversite düzeyinde uygulamalı bir bilim olan sosyal hizmet alanında dört yıllık lisans eğitimi görerek, bilimsel ve mesleki yeterlilik ve yetkinlik kazanarak yetişen,
• mesleki ve bilimsel etik ilke ve sorumluluklara göre uygulamalar gerçekleştiren nitelikli elemandır (Cılga, 2009).

Sosyal hizmet becerileri şunlarıdır: Karşılama/Selamlama, İlişki kurma, empati,Kendilik bilgisi ve sezgi, Açık uçlu soruları kullanma, Kapalı uçlu soruları kullanma, “Ne”sorularını kullanma, Yorumlama, Açığa kavuşturma, Özetleme, Geri bildirim verme ve alma, Bakım verme, Teşvik etme, İnceleme, Sessizliğe izin verme ve kullanma, Kendini açığa vurma, Mizahı kullanma, Mülakatı sonlandırma Vakayı kapatma ve ilişkiyi sonlandırma, Tavsiye verme Bilgi verme, Açıklama yapma Destekleme ve onaylama, Güvence verme İkna etme ve yönlendirme, Pratik ve maddi yardım verme Destek verme, Yeniden şekillendirme, Yorumlama, Uyum sağlama, Danışmanlık yapma, Kaygıyı denetim altına, alma, Güçlendirme ve muktedir kılma, Müzakere yapma, Sözleşme yapma, Savunuculuk, Girişkenlik, Meydan okuma ve yüzleştirme, Süpervizyonu yaratıcı olarak kullanma, Koruma ve kontrol, Mesleki sınırları koruma, Kayıt tutma Yansımacı ve etkili uygulama yapma, Model olma Düşmanlık, saldırganlık ve şiddeti ele alma, Odağı koruma, Mülakat için plan ve hazırlık yapma

Sosyal hizmette iletişim kurulacak kişiler Şekil 3.1'deki gibidir.