SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 10

Risk altındaki gruplar; kadınlar, gey ve lezbiyenler, yaşlılar, yoksulluğu yaşayan bireyler, madde bağımlısı olan bireyler, engelli bireyler, göçmen ve sığınmacılar, kriz (doğal afet gibi) durumunu yaşayanlar, çocuklar ve gençler vb. olarak sayılabilir. 

Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmet uygulamasının amaçları; sorun çözme sürecini etkinleştirmek, insanların gelişimsel kapasitelerini arttırmak, sorunlarla baş etmesini sağlamak, insanları kendilerine kaynak, hizmet ve fırsat sağlayan sistemlerle ilişkilendirmek, insanlara kaynak ve hizmet sağlayan sistemlerin insancıl çalışmaları ve etkinliğini özendirmek, sosyal politikaları geliştirmek ve iyileştirmek, insan ve toplum refahını özendirmek olarak ifade edilebilir.

Doğru cevap A'dır.

Sosyal hizmet uygulama becerileri;
• Müracaatçı ile ilişkilerin nasıl biçimlendirileceğini,
• müracaatçılara bilgileri sosyal hizmet uzmanı ile nasıl paylaşacağı konusunda yardımcı olmayı,
• Eylem için sayısız seçeneklerden hangisinin seçileceğini belirlemeyi ve değerlendirmeyi,
• Duruma özgü plan yapmayı,
• Yapılan planı uygulamayı,
• Gelişmeyi değerlendirmeyi,
• Müracaatçı-uzman ilişkisini sonlandırmayı ve
• Belirli bir müdahalenin artık gerekli olup olmadığını belirlemek için izleme aşamasını kapsamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Sosyal hizmet araştırmalarında etik ihlali açısından ortaya çıkabilecek
bazı sorunlar aşağıdaki gibidir:
• Veri kaynaklarına verilebilecek zararlar,
• Veri kaynaklarının gönüllü katılımı,
• Veri kaynaklarını kandırmama,
• Anonimlik ve gizlilik ilkeleri,
• Verilerin çözümlenmesinde ve araştırma raporunun yazılmasında uyulacak kurallarla bağlantılı sorunlardır.

Doğru cevap D'dir.

Bireyin ruhsal olarak güçlü yönlerini ve sınırlılıklarını bilmek bireyin gereksinimlerini
gidermede yol göstermektedir. Ruhsal yönden güçlü olan müracaatçılar bilinç düzeyleri,
hayatlarının anlamı, kutsal ve ruhani olanla ilgili ifadeler, idealizm düşünceleri ve dünya
ile bağları hakkında konuşmaktadır. Bu müracaatçılar dindar olabilir veya olmayabilir.

Çeşitli coğrafi ve iklimsel özellikler toplumların farklı yerleşim özellikleri göstermesine,
farklı kültürlere sahip olmasına ve bu kültürler içinde yaşayan insanların farklı yaşam
tarzlarını benimsemesine neden olmuştur. Aynı zamanda insanların sosyal ilişkilerini, aile
yapılarını ve giyim-kuşam tarzlarını hatta dinî inanışlarını şekillendirmiştir. Bir bölgenin
coğrafi ve iklimsel koşullarından o bölgede yaşayan insanların nasıl bir psikolojide olduğu, davranış biçimlerinin ve sosyal ilişkilerinin nasıl olduğu ile ilgili değerlendirmeler
yapılabilmektedir. Çevresel faktörler hem insan davranışına ve insan psikolojisine hem de insanların yaşam biçimine etki etmekte ve şekillendirmektedir.

Suç, yoksulluk, tıbbi bakım konularında eksiklik, madde bağımlılığı, savaş, göç ve
birçok diğer davranış veya durumlar sosyal problemler olarak görülmektedir.

Duyan ve arkadaşları (2008), sosyal sorunların iki şekilde tanımlanabileceğini ifade etmektedir. Birincisi, insanların fiziksel, zihinsel, ekonomik refahı, tüm yeteneklerini geliştirmesi ve tüm olanaklarını kullanması ile ilgili sorunlardır. İkincisi ise insan doğumundan itibaren toplumsal yaşamda çeşitli kurumlar (aile, din, ekonomi, mesleki) içinde yer alır yani birçok sisteme bağlı olarak yaşar ve bu durum sosyal yapı sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. İnsanların fiziksel ve zihinsel durumlarına ilişkin sorunlarını, kişinin sağlığı ve bedensel gelişimi ile ilgili sorunlar ifade ederken, yaşam olanakları ile ilgili sorunlar iş yaşamı ve bununla ilgili hastalık, sakatlık, işsizlik, yaşlılık gibi sorunlardır.

Fizyolojik ve Biyolojik Gereksinimler; fizyolojik dürtüler olarak ele alınmaktadır.
Örneğin; açlık ve susuzluk çeken bir insan bu ihtiyacını gidermediği sürece başka bir şey düşünemez.

Güvenlik Gereksinimi; fizyolojik ve biyolojik ihtiyacını gideren insanın güvenlik gereksinimi ortaya çıkmaktadır. İnsanın kendini koruma, başkalarına ya da yönetenlere güven duyma, korku, kaygı unsuru olan her şeyden kaçınma gibi gereksinimler ortaya çıkmaktadır. Örneğin; iç karışıklık yaşanan bir toplumda açlık ve susuzluğunu gideren bir birey, karışıklık yaşanmayan daha güvenli bir bölgeye kaçma gereksinimi duyacaktır. Salgın hastalık yaşanan bir bölgede yaşayan insanlar sağlıkları tehdit altında olduğundan daha güvenli gördükleri bir başka bölgeye gidecek ya da bu hastalığa yakalanma riskini oluşturan tüm etmenleri ortadan kaldıracaktır. Kendini güvende hissetmeyen birey güvenlik tehdidi ortadan kalkmadığı sürece başka bir şey düşünememektedir.

İnsan Gelişiminde Bilişsel Boyut ve Bilişsel Gereksinimler
Bireyin bilişsel olarak güçlü yönlerini ve sınırlılıklarını bilmek bireyin gereksinimlerini gidermede yol göstermektedir. Bilişsel yönden güçlü olan bireyler olaylara ilişkin fiziksel ve duygusal tepkilerini açıklamak yerine geçmiş ve şimdiki zaman deneyimlerini ifade edip, analiz etmek ister. Bilişsel yönü güçlü müracaatçılar genellikle yaratıcı ve derin içsel düşünce dünyasına sahip, geniş bir bilişsel alana sahiptir. Bilişsel sınırlılığa sahip müracaatçılar ise anlama ve öğrenme güçlüğü yaşamaktadır. Sosyal hizmet uzmanı bilişsel yönden müracaatçının güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek müdahalede bulunmakta ve değerlendirmelerini yapmaktadır.

İnsan Gelişiminde Sosyal Boyut ve Sosyal Gereksinimler
Bireyin sosyal olarak güçlü yönlerini ve sınırlılıklarını bilmek bireyin gereksinimlerini gidermede yol göstermektedir. Sosyal yönden güçlü olan müracaatçılar hayatlarındaki kişilerarası ilişkileri vurgulama eğiliminde olup, sosyal güce sahiptir. Bu bireyler çok gelişmiş iletişim ve kendini gösterebilme becerilerine sahiptir. Bu becerilerini kendilerinin ve diğerler insanların iyi taraflarını en üst düzeye kadar geliştirmede her zaman kullanamayabilir.
Sosyal yönden zayıf olan müracaatçılar ise içine kapanık ve diğerleri ile iletişime geçmeyen bir özellik göstermektedir. Sosyal hizmet uzmanı, müracaatçının sosyal yönden güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek müracaatçı için uygun müdahale gerçekleştirebilmektedir (Derezotes, 2000).

Kültürel faktörler: Kültürel faktörler, bireyin psiko-sosyal çevresinin niteliklerine yapılan yüklemeleri içerir. Psiko-sosyal çevre, bireylerin aile üyelerinin dışındaki ilişkide olduğu diğer grupların özelliklerini içermektedir. Bunlar, birincil grubun (sevgililer, arkadaşlar ve diğer ilişkiler), ikincil grubun (bireyin birlikte çalıştığı profesyoneller) üyeleri ile diğer resmi ve resmi olmayan destek ağını içermektedir.

Çevresel Faktörler
Çeşitli coğrafi ve iklimsel özellikler toplumların farklı yerleşim özellikleri göstermesine, farklı kültürlere sahip olmasına ve bu kültürler içinde yaşayan insanların farklı yaşam tarzlarını benimsemesine neden olmuştur. Aynı zamanda insanların sosyal ilişkilerini, aile yapılarını ve giyim-kuşam tarzlarını hatta dinî inanışlarını şekillendirmiştir. Bir bölgenin coğrafi ve iklimsel koşullarından o bölgede yaşayan insanların nasıl bir psikolojide olduğu, davranış biçimlerinin ve sosyal ilişkilerinin nasıl olduğu ile ilgili değerlendirmeler yapılabilmektedir. Çevresel faktörler hem insan davranışına ve insan psikolojisine hem de insanların yaşam biçimine etki etmekte ve şekillendirmektedir. Örneğin, Karadeniz ikliminin hâkim olduğu dağlık bölgelerde yaşayan insanlar daha çok birbirinden uzak, büyük bahçesi olan evlerde yaşamaktadırlar. Tarım yapabilmek ve coğrafi koşulların elverdiği şartlara uygun yerleşebilmek için bu şekilde düzen kurmuşlardır. Bu bölgedeki insanların iletişim tarzları, yaşam biçimleri ve mimari yapıları bir başka bölgeye göre farklıdır. Dolayısıyla burada yaşayan bir ailenin değerlendirilmesi söz konusu olduğunda bir başka bölgedeki aileden farklı olarak ele alınacaktır

Kaynaklar ve fırsatlar: Kaynaklar ve fırsatlar, bireyce elde edilebilir olan güvenlik, özgürlük, kabul, zenginlik, güç, hizmetler ve tüketim mallarını içerir. Bu kaynak ve fırsatlar, genellikle, yerel ve ulusal liderliğin hoşgörü, istikrar, politikalar, etkililik ve çatışma çözüm metodolojisiyle ilgilidir.

Yoksulluk
Yoksulluk sorunu, dünyanın en önemli sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkeler arasında yaşanan gelir eşitsizliği, aynı zamanda aynı ülke içinde farklı toplumsal kesimler arasında yaşanan gelir eşitsizliği giderek artmaktadır. Bu anlamda yoksulluğu sadece ekonomik bir yoksunluk olarak ele almak doğru görülmemektedir. Yoksulluğun çok boyutlu etkilerinden bahsetmek mümkündür. Ekonomik ve sosyal değişkenler, kültürel etmenler ve bireysel etmenlerin rol aldığı yoksulluk sorunu bireyden topluma her kademeyi etkilemekte ve sonuçları itibari ile yeni sorunların da başlangıcı olmaktadır.

Sosyal politikanın beş temel alanlarından düzenli gelir alanı, her bireyin hayatını idame ettirecek kadar temel bir gelire sahip olmasını sağlamak anlamına gelmektedir. Kendi kendine yetemeyen bireyler için devletin bir güvenlik sistemini kurması gerekmektedir. Bu sosyal ve refah devletinin bir gereğidir. Sosyal hizmet için yoksulluk kavramı önemlidir. Yoksulluk ile mücadele eden sosyal hizmet disiplini düzenli gelir ile yoksulluğu ortadan kaldırmayı ve engellemeyi sağlamaktadır.

Bireyin bilişsel olarak güçlü yönlerini ve sınırlılıklarını bilmek bireyin gereksinimlerini gidermede yol göstermektedir. Bilişsel yönden güçlü olan bireyler olaylara ilişkin fiziksel
ve duygusal tepkilerini açıklamak yerine geçmiş ve şimdiki zaman deneyimlerini ifade edip, analiz etmek ister. Bilişsel yönü güçlü müracaatçılar genellikle yaratıcı ve derin içsel
düşünce dünyasına sahip, geniş bir bilişsel alana sahiptir. Bilişsel sınırlılığa sahip müracaatçılar ise anlama ve öğrenme güçlüğü yaşamaktadır. Sosyal hizmet uzmanı bilişsel yönden müracaatçının güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek müdahalede bulunmakta ve değerlendirmelerini yapmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Sosyal bakım; muhtaç insanların yiyecek, barınma, korunma vb. temel gereksinimlerini; aidiyet, kabul görme ve kötü zamanlarda kendini iyi hissetme gibi psikolojik gereksinimlerini karşılayacak olanakları sağlamak için eylem ve çabaların düzenlenmesini içermektedir (Duyan, 2010). Sosyal bakım, korunma gereksinimi olan çocuklara, yaşlılara, evsizlere, özürlü bireylere, kronik fiziksel ya da ruhsal rahatsızlığı olan bireylere bakımı kapsamaktadır. Sosyal bakımda odak, müracaatçıya gereken kaynakları sağlamak ve/veya yakın gelecekte değiştirilmesi veya iyileştirilmesi mümkün olmayan zor bir durumda kendisini mümkün oldukça iyi hissetmesini sağlamaktır.

Kaynaklar ve fırsatlar, bireyce elde edilebilir olan güvenlik, özgürlük, kabul, zenginlik, güç, hizmetler ve tüketim mallarını içerir. Bu kaynak ve fırsatlar, genellikle, yerel ve ulusal liderliğin hoşgörü, istikrar, politikalar, etkililik ve çatışma çözüm metodolojisiyle ilgilidir.