SOSYAL HİZMET KURAM VE YAKLAŞIMLARI - Deneme Sınavı - 2

Bireyin yaşamında var olan gelişimsel geçişlere veya durumsal tehlikelere ve güçlüklere tepki olarak ortaya çıkan, ruh sağlığı bozukluklarına neden olabilecek potansiyel dönüm noktaları olan, nispeten kısa psikolojik dengesizlik dönemlerine kriz denir.

Aşağıdaki ifadeler kriz durumunun ayırt edici özellikleridir. 

B seçeneğinde verilen "Genellikle uzun süreli bir dönemi kapsaması" kriz durumunun ayırt edici özelliği değildir. Kriz durumları genellikle kısa sürelidir.

Doğru cevap D seçeneğinde verilmiştir. Soruda verilen örnek travmatik yaşam deneyimlerinden kaynaklanan krizlere girer. Travmatik yaşam deneyimlerinden kaynaklanan krizler: Kontrol edilemeyen ve duygusal olarak üstesinden gelinemeyen, acı veren, ani beklenmedik olaylara bağlı durumlardır. Ani ölümler, ani iş kaybı, cinsel saldırıya uğrama burada sayılabilir.

E seçeneğinde verilen "işsizlik" durumsal krize girer. Diğer seçeneklerde verilenler ise gelişimsel krize girer.

E seçeneğinde verilen "çocuk sahibi olmak" gelişimsel krizlere girer. Diğer seçeneklerde verilenler ise durumsal krize girer.

Kriz durumunun ardından gerçekleştirilen kısa süreli bir müdahale olan kriz müdahalesi 1-6 hafta arasında sürer.

Görev merkezli yaklaşım, 8-12 oturumu kapsar, kısa süreli olması insan kaynağı açısından daha ekonomik olmasına neden olur ve bu sayede daha çok sayıda müracaatçıya ulaşılabilir. Farklı sorunlara uygulanabilir. Sadece birey düzeyinde bir uygulama değildir. Ailelere ve gruplara da uygulanır.

Görev merkezli uygulamanın adımları aşağıda doğru sıralamada b seçeneğinde verilmiştir: 

III- Problemin belirlenmesi 

IV- Amaçları ve zaman sınırını belirleme

I- Planlama ve görevleri belirleme 

II- Çalışmanın sonlandırılması

Görüşme sürecinde görüşmecinin yansıtıcı ifadeler kullanması motivasyonel görüşmenin temel ilkelerinden empatiyi ifade etmek ile ilişkilidir. Motivasyonel görüşmedeki temel ilkelerden biri empatiyi ifade etmektir. Empatiyi ifade edecek şekilde yansıtıcı ifadelerin kullanımı motivasyonel görüşmede ortaya çıkabilecek olası direnci azaltır, müracaatçının motivasyonel ifadelerini destekler ve değişim fikrini onaylar.

Motivasyonel görüşme sürecinde müracaatçının katılım becerileri açık uçlu sorular sorma, yansıtma, doğrulama ve özetlemedir. Kapalı uçlu sorular yerine açık uçlu sorular tercih edilmelidir. Açık Uçlu Sorular: Motivasyonel görüşmede sosyal hizmet uzmanı her şeyi ya da müracaatçıdan daha fazla şeyi bildiğini ima eden ve orantısız güç ilişkisinin altını çizen “uzman” rolünden kaçınır. Bu nedenle bilgi alma süreci müracaatçıyı pasif bir rolde bırakan uzun, kapalı uçlu ve kısa cevaplı soruların tersine, müracaatçıya verecekleri cevap ve süreçle ilgili özgürlük alanı tanıyan açık uçlu sorular üzerine kurulur. Kapalı uçlu sorular genellikle hızlı, kısa ve kapalı diyalogların oluşmasına ve müracaatçıdan alınabilecek bilginin kısıtlanmasına neden olur. Burada dikkat edilmesi gereken konu, açık uçlu sorular için bile arka arkaya üç soru sormamak ve müracaatçıyı yönlendirmemektir.

Özgürleştirici yaklaşımlar, hem modern hem de postmodern teorilerden izler taşır. Fakat uygulamanın nihai amacı yönünden toplumsal tabana ve eleştirel temele oturan özellikleri vardır. Sosyal hizmette özgürleştirici yaklaşımlar denildiğinde akla önce gelenler; eleştirel, feminist ve baskı karşıtı uygulamalardır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir. Çözüm odaklı terapi ve anlatı terapisi postmodern yaklaşımlara girer. Birey merkezli uygulama ve bilişsel davranışçı uygulamalar ise modern yaklaşımlara girer.

A, B, C ve D seçeneklerinde verilen özellikler eleştirel uygulamayı ayırt edici kılan özelliklerdir.  E seçeneği bu özelliklerden biri değildir. Kişinin bireysel kimliğine ve gelişiminin desteklenmesi tüm yaklaşımlarda genel olarak önemlidir. Özgürleştirici eleştirel yaklaşımlardan önce gelişen ve sosyal hizmet uzmanları tarafından sıklıkla kullanılan diğer (modernist) yaklaşımlarda öne çıkan bir özellik hiç şüphesiz pozitif değişimin öznesinin bireyin ta kendisi olarak gösterilmesidir. Kişinin bireysel kimliğine ve gelişimine anlamlı bir vurgu yapılmasıdır. Kişinin kendilik değerini, atılganlık kapasitesini artırmak suretiyle karşı karşıya olduğu sorunları çözme yönünde daha aktif çabalar sergilemesine yardımcı olunmaktadır.

Eleştirel müdahale sürecinin her aşamasında eşitsizlikleri azaltmaya yönelik tüm girişimlerde
insan haklarına ve sosyal adalete vurgu yapılması gerekir.

Aşağıda verilenler eleştirel uygulamanın 3 formudur. 
I- Sosyal düzenin insanların genel yasam kalitesine olan etkisini degistir.
II- Sosyal düzenin toplumsal kimlikler üzerindeki (baskıcı) etkisini ortadan kaldır.

III- Elestirel sosyo-politik analiz uygulaması gelistir.

Aşağıda verilen ise eleştirel uygulamanın formu değildir. 

IV- Danışana ne yapacağını söyler veya gösterir. 

Danışana ne yapacağını söyleyen veya gösteren bir dil veya tarz diğer birçok sosyal hizmet müdahale teorisinde vurgulandığı gibi eleştirel uygulamada da uygun değildir. Bunun yerine insanları harekete geçirme yönünde olabildiğince çok seçenek sunulmalıdır.

Doğru seçenek I, II ve III. ifadeyi içeren D seçeneğidir.

Özgürleştirici yaklaşımlar, hem modern hem de postmodern teorilerden izler taşır. Fakat uygulamanın nihai amacı yönünden toplumsal tabana ve eleştirel temele oturan özellikleri vardır. Sosyal hizmette özgürleştirici yaklaşımlar denildiğinde akla önce gelenler; eleştirel, feminist ve baskı karşıtı uygulamalardır. Doğru cevap "A" seçeneğinde verilen eleştirel yaklaşımdır. Diğer seçeneklerde verilen yaklaşımlar modern yaklaşımlar altında yer alır.

Sosyal hizmet yaklaşımlarından eleştirel yaklaşım "baskıcı ve sınırlayıcı sosyal yapılardan bağımsızlaşmak için kolektif hareketler geliştirmek ve insanların güçlenmesinde ve toplumda başarılı biçimde yer almalarının teşvik edilmesinde kolaylaştırıcı olmak"tır.  Doğru cevap D seçeneğinde verilen eleştirel yaklaşımdır.

İnsanların maruz kaldığı sosyal sorunları, “bireylerin kusurları ve yetersizlikleri değil, sosyal ve politik sistemlerdeki aksaklıklar” olarak okuyan sosyal hizmet uygulaması "E" seçeneğinde verilen baskı karşıtı uygulamadır.

Baskı karşıtı uygulama, toplumdaki “güç farklılıklarının” asgari düzeye indirilmesiyle ilgilenir; ve eşitlik, içerme, güçlendirme değer ve yaklaşımlarını içeren niteliği ile sosyal adaleti temel referans alır. Baskı karşıtı uygulama özgürleştirici uygulamalardan birisidir. Doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.  Özgürleştirici uygulamalar toplumlarda yaygın olarak görülen yapısal eşitsizliklere, gücün yarattığı her türlü baskıya karşın eleştirel bir farkındalık oluşturmak amacıyla oluşturulmuştur.

Baskı karşıtı uygulamalar maksimum düzey yerine asgari düzeyde müdahale içermelidir. Diğer ifadeler baskı karşıtı uygulamaların temel ilkeleri ile ilgili doğru ifadelerdir. Bu nedenle doğru seçenek "D"dir.

Baskı karşıtı uygulamanın ilkeleri aşağıda verilmiştir: 
I- İnsanları güçlendiren nitelikte bir yaklaşım olmalı.
II- İnsanlarla ‘ortaklığa’ dayalı yapılandırılmalı.
III- Asgari düzeyde ‘müdahale’ içermeli.
IV- Sorunun yapısal bağlamını doğru biçimde kavramalıdır.

Feminizm hareketleri 4 dalga olarak ele alınabilir. Feminizm hareketlerinden 4. dalga olan ve postfeminizm olarak adlandırılan harekette  kadının veya erkeğin toplumsal olarak inşa edilmiş bir kategori olduğu ve kendilerine verilen rollerin biyolojik cinsiyetlerinden bağımsız olarak şekillendiği temel varsayım olarak kabul edilir. V. dalga henüz başlamamıştır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir.