SOSYAL HİZMET ETİĞİ

Genel hatlarıyla baktığımız zaman altı temel etik kural profesyonellerle ilişkilerimizi biçimlendiriyor. Bunlar sırasıyla: saygı, gizlilik, iş birliği, duygusal ve cinsel sınırlar, etik çerçeveyi koruyucu girişimler ve meslektaşları savunmadır.

Bir uzman veya hizmet alan arasında güç farklılığının hizmet alanın aleyhine kullanılmaması için herhangi bir duygusal veya cinsel ilişki yasaklanmıştır. Bu etik kural aynı mantıkla süpervizyon veya eğitim amaçlı rol üstlenen bir meslek mensubu ile bu süreçten yararlanan kişiler arasında da geçerlidir.

Etik kurallar belgesinde açıkça ifade edildiği gibi, sosyal hizmet uzmanları meslektaşları mesleki yükümlülüklerini yerine getirmediğinde veya profesyonel davranışları mesleki etik kurallarını çeşitli yönlerden ihlal ettiğinde müdahale etme sorumluluğu taşırlar.  Öncesinde elbette meslektaşımız ile konuşmalıyız. Bunu da doğrudan yüz yüze iletişim kurarak yapmalıyız. Onunla, içinde bulunduğu durumu, mesleki hayatının nasıl etkilendiğini, mevcut koşullar altında çalışmaya devam ederse oluşması muhtemel riskleri konuşmalıyız. Yardım alması için onu yüreklendirmeli ve yol gösterici olmalıyız. Hiç şüphesiz bu tip problemler çalışma performansını somut olarak etkilemiyorsa meslektaşımızla konuşmalı ve ona yardım kanallarına ulaşması için destek olmalıyız.

Sosyal hizmet uzmanları ancak yeterli ölçüde bilgili oldukları ve yetkinliklerini kanıtladıkları alanlarda süpervizyon vermelidir. Örneğin, aile danışma merkezinde yönetsel konumda çalışacak olan bir sosyal hizmet uzmanı, aile hukukunu, ailenin işlevselliğini etkileyen psikososyal bileşenleri ve girişimleri içeren kuramsal yaklaşımları ve kültüre duyarlı olarak aile kurumunun güncel sorunlarını bilmek zorundadır.

Toplumsal veya doğal yaşam konusunda insanların paylaştığı genel inançlar, kanılar veya açıklamalara sağduyu denilmektedir. Aristo’da ise, beş duyu organından gelen verileri nesneye ilişkin bütünsel bir kavrayışta birleştirme yetisidir.

İdarecilerin ve eğitsel yöneticilerin sorumlu olduğu bir konu çalışanların yeterli düzeyde eğitim almasının sağlanmasıdır. Özellikle işe yeni başlayan profesyonellerin, eğitimde desteklenerek kendilerine verilen çalışma konularına hazır olmalarının sağlanması beklenir. Süreklilik gösteren hizmet içi eğitim programları örgütün güncel gelişmelere tüm çalışanlarıyla birlikte adapte olmasını sağlayacak biçimde yapılandırılmış olmalıdır. Bu güncel bilgiler, yapılan işlerin etik uygunluğunun daha iyi biçimde gözden geçirilmesini mümkün kılacaktır.

lisansüstü programlara öğrenci alırken özellikle öğrencinin toplumsal cinsiyeti, engel durumunun varlığı, sosyoekonomik statüsü ve akademik ortalaması gibi verilerden ziyade sosyal hizmet mesleğinin bilgi, beceri ve değerleri ile uyumunu öncelemek gereklidir.

Çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle görevini yerine getirememesi hâlinde, çocuğun resmî veya özel bakım yurdu ya da koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine yönelik tedbire bakım tedbiri denilmektedir. Ebeveynleri tarafından bakılamayan çocuklar için bakım tedbiri uygulamasını hayata geçirmenin koşulu, danışanın gerçekten bu hizmete ihtiyaç duyup duymadığının mesleki bilgiye ve etiğe başvurarak kararlaştırılmasından geçer.

Meslekî etik kurallarının toplumsal bağlamı, etik kurallar belgesinin son bölümünde açıkça; sosyal refah, halk katılımı, kriz durumlarında çalışma ve sosyal aksiyon başlıkları altında olmak üzere dört kategoride verilmektedir.

Sosyal refahın sağlanabilmesi için sosyal hizmet uzmanlarından beklenen davranışlar arasında ırk, etnik ve ulusal köken, renk, cinsiyet, yaş, cinsel yönelim, medeni durum, siyasal görüş, dinsel inanç farkı, ruhsal ya da bedensel engeli nedeniyle insanlara, gruplara ya da belirli bir sınıfa yönelik ayrımcılığa tarafsız kalma değil; aksine buna karşı çıkma, bunlara yönelik baskıları önleme ve ortadan kaldırma yer almaktadır.

Sağduyu: Toplumsal veya doğal yaşam konusunda insanların paylaştığı genel inançlar, kanılar veya açıklamalardır. Aristo’da ise, beş duyu organından gelen verileri nesneye ilişkin bütünsel bir kavrayışta birleştirme yetisidir. Doğru cevap A'dır.

Örgütsel bağlılık, danışan kayıtları, idari konular ve sendikal girişimler olmak üzere sosyal hizmet uzmanları ve örgüt yönetimi arasındaki 4 etik konu tartışılabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Dolaylı travmatizasyon, profesyonelin travmatik yaşam olaylarına maruz kalmış kişilerle
çalışması sonucunda kendisine ve dünyaya ilişkin bakışında zamanla oluşan köklü değişimlerdir. Doğru cevap C'dir.

Mesleğimizin etik kurallar belgesi, meslektaşlar ve diğer profesyonel kişilerle olan ilişkilerimizin nasıl olması gerektiğini gösteren net tanımlamalar yapmıştır. Danışanlara psikososyal hizmetler sunma sürecinde birlikte çalıştığımız çatı altında bizim gibi bulunan herkes profesyoneldir. Diğer ifadeyle yalnızca örgütteki sosyal hizmet uzmanları değil aynı zamanda diğer mesleklerin mensupları ve yardımcı personel de etik yükümlülüklerimizin adres gösterdiği kişileri oluşturur. Genel hatlarıyla baktığımız zaman altı temel etik kural profesyonellerle ilişkilerimizi biçimlendiriyor. Bunlar sırasıyla: saygı, gizlilik, işbirliği, duygusal ve cinsel sınırlar, etik çerçeveyi koruyucu girişimler ve meslektaşları savunmadır. Doğru cevap A'dır.

Yalnızca danışanlarımız tarafından değil, meslektaşlarımız tarafından da bize aktarılan
gizlilik özelliği taşıyan bilgileri saklamak zorunda olduğumuza şüphe yoktur. Bununla
birlikte meslektaşımızın sahip olduğu bilgiyi bir başka meslektaşıyla paylaşmasının sınırını da yine danışan belirlemektedir. Hangi bilgi ne ölçüde kiminle paylaşılabilir? Bu soruların yanıtını ancak danışan verir. Bu ilke, "gizlilik" ilkesini açıklamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yetkinlik: Sosyal hizmet uzmanları ancak yeterli ölçüde bilgili oldukları ve yetkinliklerini kanıtladıkları alanlarda süpervizyon vermelidir. Örneğin, aile danışma merkezinde yönetsel konumda çalışacak olan bir sosyal hizmet uzmanı, aile hukukunu, ailenin işlevselliğini etkileyen psikososyal bileşenleri ve girişimleri içeren kuramsal yaklaşımları ve kültüre duyarlı olarak aile kurumunun güncel sorunlarını bilmek zorundadır. Doğru cevap D'dir.

Bakım tedbiri: Çocuğun bakımından sorumlu olan kimsenin herhangi bir nedenle
görevini yerine getirememesi hâlinde, çocuğun resmî veya özel bakım yurdu ya da
koruyucu aile hizmetlerinden yararlandırılması veya bu kurumlara yerleştirilmesine
yönelik tedbirdir. Doğru cevap B'dir.

Etik kuralların toplumla çalışma ile ilgili ilk başlığı sosyal refahtır. Burada sosyal hizmet
uzmanlarının görevi ve etik sorumluluğu açıkça tanımlanmıştır. Buna göre sosyal hizmet
uzmanı: “Bölgesel düzeyden başlayıp daha küresel düzeye doğru olmak üzere toplumun genel refah düzeyini artırmalı; bireylerin, toplumun ve çevrenin gelişimini sağlamalıdır. Sosyal hizmet uzmanları temel insan haklarının karşılanması için gerekli yaşam koşullarının sağlanması konusunda savunuculuk yapmalı; sosyal adaletin gerçekleştirilmesini destekleyen sosyal, ekonomik, siyasal, kültürel değerler ve kurumların geliştirilmesine katkı vermelidir.” Doğru cevap E'dir.

Kriz: Topluluk psikolojisinde, iki temel kriz türünden birisi. Aile üyelerinden birisinin ölümü, hastalık, kaza, ameliyat, işini kaybetme veya değiştirme, ailevi geçimsizlik gibi stresli ve bir anlamda önceden tahmin edilemeyen bir yaşam deneyimiyle ortaya çıkan
akut bir davranış veya duygu düzensizliğidir. Doğru cevap C'dir.

Tükenmişlik, “yardım edici mesleklerdeki insanların çalışma koşullarının bir sonucu
olarak idealizm, enerji ve deneyimlerindeki amaçlarının azalması süreci” olarak
tanımlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.