SOSYAL HİZMET ETİĞİ

Bağlantı kurma

Rol çatışması

Ön değerlendirme

Müdahale

Bilgilendirilmiş onay

I ve III

Gizlilik

Bilgilendirilmiş onay

I, II ve III

Sınır koyma

Sosyal hizmet sürecinin ilk aşaması olan bağlantı kurma aşamasında sosyal hizmet uzmanlarının en çok önem verdiği konu, danışanlar ile pozitif bir ilişki kurabilmektedir. Bu aşamada öne çıkan dört temel kural; danışana bağlılık, çıkar çatışmaları, mahremiyet ve gizlilik ve hizmet ödemeleridir.

Danışana bağlılık etik kuralında ifadesini bulan yüksek yarar hiç şüphesiz mutlak bir ilke değildir. Kimi durumlarda danışanın yararı için onu kuşatan toplumun yararını daha çok gözeten kararlar ve uygulamalar hayata geçirmeniz gerekebilir. Kamu refahı danışanın istek ve beklentilerine göre daha öncelikli bir yerde durabilir. Örneğin danışan görüşmenin bir seansında size HIV/AIDS taşıyıcısı olduğunu açıklayabilir. Bunun aranızda bir sır olarak kalmasını da ısrarla isteyebilir, fakat ailesi ve içinde yer aldığı sosyal çevre risk altında olabileceği için ve de hukuk kuralları açık bir biçimde bu bulaşıcı tıbbi rahatsızlığın bildirimini zorunlu kıldığı için danışanınızın yararı toplumun yararının önüne geçemez.

Rol çatışması, örgüt çalışanının veya yöneticisinin hangi rolü yapacağını şaşırmasından ileri gelen bir kararsızlığı, giderek zorlanmayı ve gerilimi anlatan bir kavramdır.

Çıkar çatışması özetle; “çıkar çatışmalarına karşı duyarlı olmayı ve hizmetlerin mesleki anlayışla ve tarafsızca verilmesine engel olabilecek durumların ortaya çıkmasını önlemeyi içerir. Danışanınızın boşanmak için bir avukat aradığını düşünelim. Sizin eşinizin de boşanma davalarına bakan bir avukat olarak kendi hesabına çalıştığını farz edelim. Danışanınızı eşinize yönlendirmek bir çıkar çatışması doğuracaktır.

Prensip olarak sosyal hizmet uzmanları danışanlarından gelen hediyeleri nazikçe reddetmelidir. Yaptıkları işin resmî ve profesyonel görevleri olduğunu hatırlatmalıdır. Bununla birlikte eğer danışan tarafından verilen hediyenin görece düşük bir maddi değeri ve yüksek bir manevi değeri var ise bunu reddetmek danışanın kendisini reddetmek gibi bir anlam taşıyabileceği için hediyeyi kabul etmek daha doğru olabilir. Örneğin danışan tarafından sizin için örülmüş bir atkı, danışanın yararlandığı hizmetten duyduğu memnuniyetin yansıması olarak kabul edilebilir.

Birçok sosyal hizmet yazarına göre mesleki müdahale sürecinin en kritik aşamalarından birincisi sosyal hizmet değerlendirmesidir. Çünkü bu aşamada alınan kararlar, geliştirilen kanaatler sonraki aşamaların tümünü belirlemekte, sonraki aşamaların tümüne yön vermektedir. Metaforla ifade edecek olursak, bu aşama esasında tanı konulma aşamasıdır.

Bir sosyal hizmet uzmanının, değerlendirme sürecinde  gizliliği, yetkinliği  ve kültürel yetkinliği önem taşımaktadır.

Yetkinlik etik kuralı sosyal hizmet uzmanının yalnızca mesleki uygulamasında yetkin olmasına vurgu yapmamakta aynı zamanda sürekli olarak mesleği ile ilgili bilimsel bilgi ve becerisini geliştirmesi gerektiği üzerinde durmaktadır. Örneğin ülkemizde sosyal hizmet lisans programlarında 1999 yılına kadar yöntem odaklı eğitim verilmiş, ‘99 yılından itibaren ise genelci sosyal hizmet yaklaşımına geçilmiştir. Bu dönemin öncesinde eğitim almış ve mezun olmuş sosyal hizmet uzmanlarının yeni yaklaşımlar konusunda güncel bilgileri takip etme yükümlülüğü vardır.

Sosyal hizmet sürecinin bu aşamasında hizmetlerin kesintiye uğramasına yol açabilecek şu durumlar yaşanabilmektedir:
• Acil durumda danışana ne yapacağını bildirmeden sosyal hizmet uzmanının tatile
gitmesi veya kurumdan ayrılması.
• Danışanının ihtiyaçlarını karşılamadan ve uygun yönlendirmeler yapmadan kendi
kaderiyle baş başa bırakması.
• İhtiyaç duyan bir danışanın telefon çağrılarına ve diğer haberleşme çabalarına yanıt vermeme.

“Uygun davranışın ve rollerin kişiler arasında ne olduğuna ilişkin belirlenmiş olan açık veya kapalı kurallar” sınırları ifade etmektedir.