SOSYAL HİZMET ETİĞİ

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Uzmanların danışanları için uygun olan seçenekleri göstermeleri ve bunlar arasında kendilerinin en çok istediklerini veya benimsediklerini seçmeleri gerçekçi bir self-determinasyon uygulaması olarak düşünülebilir.

Bi

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Hizmet veren profesyonel (sosyal hizmet uzmanı veya eğitimcisi) ile hizmet alan (danışan veya öğrenci) arasında içkin güç farklılığı olduğunu bildiğimiz bir mesleki etkileşime duygusal veya cinsel ilişki örüntüsü eklenirse ne olur? Çok önemli bir unsur olan nesnellik bundan zarar görür.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Birey refahını temel alan self-determinasyonun karşıtı olan kamu refahı, temelindeki ‘yüksek yarar’ etik ilkesiyle, sosyal hizmet uzmanının –belirli durumlarda ve vaka tiplerinde– yasal yetkilerini kullanmasını mümkün kılar.

1. Korunma gereksinimi (korunmaya muhtaçlık statüsü) saptanan vakalarda.
a. Çocuklar (18 yaş ve altı)
b. Engelliler (özellikle zihinsel engelleri olanlar)
c. Yaşlılar (özellikle özbakımını yapabilecek fiziksel yetilerinde veya bilişsel yeterliklerinde ağır kayıpları olanlar)
d. Şiddet mağduru kadınlar

Toplumsal normları ve yasaları ihlal ettiği için zorunlu rehabilitasyon uygulanan vakalarda.
a. Çocuk ve yetişkin hükümlüler
b. Alkol veya madde bağımlıları
c. Ruhsal engelliler (psikotik bozukluğu olanlar)

sosyal hizmet uzmanı danışanları ile
görüşürken mikro düzeyde aşağıda sıralanan sekiz etik ilkeyi dikkate almalıdır (Biestek, 1961;
Banks, 2001; Öztürk, 2009):
1. Bireyselleştirme

2. Duyguların amaçlı dışavurumu

3. Kontrollü duygusal katılım

4. Kabul etme

5. Yargılayıcı olmayan tutum

6. Self-determinasyon

7. Gizlilik

8. Hesapverebilirlik

Bireyselleştirme ilkesi danışanların ‘biricik’ –insan hakları çerçevesinde insanlığın özel bir parçası– olarak kabul edilmelerini ifade eder. Bireyselleştirme ilkesi, bireylerin genelleme ve standart değerlendirmelerden uzak kalarak, her
durumun kendine özgülüğü çerçevesinde değerlendirilmesini ifade eder. Danışanımızı, kendisine has gelişimi, çevresel koşulları ve kişiliğinin farklılığı ölçüsünde ele almalı ve özgün bir müdahale planı uygulamalıyız.

Duyguların amaçlı dışavurumu:
Danışanımızın olumlu veya olumsuz duygularını özgürce dışavurmasını kolaylaştırmalıyız. Danışanı görüşme sürecinde ayıplamayan, tam aksine değişim için cesaretlendiren bir aktif dinleme tekniğini benimsemeliyiz.

Kabul etme:
Hizmet alanlar, güçsüz ve güçlü yanları, uygun ve uygun olmayan özellikleri ile birlikte, insan varlığına içkin olan saygınlıkları ve kişisel değerleri çerçevesinde bir bütün olarak kabul edilmelidir. Bu değer olumsuz davranışların onaylanması ya da benimsenmesi olarak düşünülmemeli, toplumsal olarak kabul edilmeyen düşünce, tutum ve davranışlara sahip olan ya da uzmanın kendi değerlerine ters düşen kişiler bağlamında ele alınmalıdır. Her insanın ne olursa olsun, insan olmasından dolayı onuruna saygı göstermenin yansıması olarak kabul etme davranışını göstermeliyiz.

Kontrollü duygusal katılım:
Danışanımızın duygularına karşı hassasiyet göstermeli, duygularının anlamını kavramaya çalışmalıyız. Kişinin duygusuna uygun bir iletişim tarzı geliştirmeliyiz. Ayrıca profesyonel olduğumuzu akılda tutarak kişinin hikayesinin bizde yarattığı duyguları yalnızca kendisine yararlı olduğunda aktarmalıyız. Zira bireyle çalışmada ve genelde psikoterapide sıklıkla sözü edilen ‘karşı-aktarım’ın bir sorun olduğunu ve profesyonel sürece –uzmanın nesnelliğini ortadan kaldırarak– zarar verdiğini bilmeliyiz

Self-determinasyon:
Önceden sıklıkla üzerinde durduğumuz ve aynı zamanda ‘kişinin kendi kaderini tayin etmesini’ mümkün kılan bir hak olan bu etik ilke, her koşuldaki ve tipteki hizmet alan için olabildiğince yoğun kullanılmalıdır. Bu ilke sayesinde insanların kendi hayatları ile ilgili en doğru kararı verebilecek bireyler olduğunu kabul etmiş oluruz. Hizmet alanların kendi kaderlerini belirlemeleri; sosyal hizmet uygulamasının herkes tarafından kabul edilen ilkesidir. Bu ilke, kişinin seçim yapma ve karar verme hakkı olduğunu ve herkes gibi kendi adına eylemde bulunma hak ve özgürlüğüne sahip olduğunu ifade etmektedir.

Bir sosyal hizmet uzmanının gizliliği ihlal etmesi mümkün olan, beklenen ve gereken birçok durum vardır. Zastrow bunları şu şekilde sıralamıştır:
• Danışan, resmî olarak (genellikle yazılı) uzmana bilgiyi açığa çıkarmak için izin verdiğinde.
• Uzman adli bir durum için ifadeye çağrıldığında.
• Danışan, uzmana karşı hukuk davası açtığında. (görevi suiistimal gibi)
• Danışan, intihar tehdidinde bulunduğunda. Bu durumda uzman danışanın yaşamını kurtarmak için gizliliği ihlal etmek zorundadır. Bu tür koşullarda hizmeti veren uzmanın gizliliği ihlal etmesi teşvik edilmesine rağmen, böyle bir yasal zorunluluk yoktur.
• Danışan, terapistini yaralama tehdidinde bulunduğunda.
• Uzman reşit olmayan birinin suç işlediğini, yetişkinler tarafından suç unsuru olarak kullanıldığını ya da suçla ilgili eylemlerin kurbanı olduğunu fark ettiğinde.
• Çocuk istismarı ya da ihmaliyle ilgili bir delil olduğunda.
• Danışanın duygusal ve fiziksel koşulları işini kendisi veya diğer kişiler için açık bir tehlike hâline getiriyorsa

Yargılayıcı olmayan tutum ilkesine göre danışanların kişiliklerini değil, davranış ve tutumlarını değerlendirme esastır. Suçlayıcı ya da masumiyet yükleyici iletişim kalıplarından uzak durmaya özen göstermeliyiz. Zira, damgalama ve önyargılarla düşünme, insanların ‘özgün’ sosyal koşullar içinde şekillendiği gerçeğinin gözden kaçırılmasına yol açarak, etkili bir değerlendirme yapmayı ve danışanın psikososyal ve kültürel niteliklerine uygun uygulamayı gerçekleştirmeyi engellemektedir.