SOSYAL HİZMET ETİĞİ

Mesleki etik, içsel ve manevi bir nitelik taşıması ile diğer denetim biçimlerinden ayrışan, özdenetim mekanizması olarak işlev gören ve genel ahlak ilkelerinin meslek özelinde yeniden düzenlenmesi doğrultusunda “mesleki davranış ilkeleri” adıyla yazılan bir belgedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Uzmanın mesleki sorumluluklarını betimleyen etik ilkeler, uygulamalarda uzmanı yönlendiren ve atacağı adımlarda rehber niteliği taşıyan standartlardan oluşur. Söz konusu standartlar müracaatçının korunması temel hedefinin yanı sıra, rehberlik yapma, görevi kötüye kullanmayı önleme, risk yönetimine katkı sağlama, etik sorunlarla karşı karşıya kalındığında karar verme sürecini kolaylaştırma gibi birçok konuda sosyal hizmet mesleğinin tam anlamıyla misyonuna uygun olarak icra edilmesini sağlamaktadır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanının müracaatçısının dil, din, ırk gibi özelliklerine bakmaksızın hizmet verme gerekliliği "Sosyal hizmet uzmanları, kendilerinin yardımına ve tavsiyesine gereksinim duyan herkese mümkün olan en iyi hizmeti sunar." ilkesi ile ilgilidir.

Bireylerle yapılan klinik uygulamalarda müracaatçının edilgen değil etkin olmasına çalışılması "Sosyal hizmet uzmanları müracaatçılarından, sonuçları yaşamlarını etkileyebilecek eylemleri belirlemelerini, kendileriyle iş birliğine girmelerini ve sorumluluk almalarını bekler." ilkesiyle ilgilidir. doğru yanıt B şıkkıdır.

Bir meslektaşımızın idari amiri ile yaşadığı çatışmadan kendisi için bir avantaj sağlaması veya dedikodusunu yapması etik ihlal olarak tanımlanabilir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Madde bağımlılığı alanında yıllarca çalışmış bir sosyal hizmet uzmanına bu alanda yeni çalışmaya başlayan ya da bir vaka özelinde ek bilgiye ihtiyaç duyan bir sosyal hizmet uzmanının başvurması "Konsültasyon/süpervizyon (danışmanlık)" kavramı ile açıklanabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Sürekli Eğitim ve Personel Yetiştirme, Uygulama Ortamına İlişkin Etik Sorumluluklar arasındadır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Sosyal hizmet kurumlarında çalışan deneyimli sosyal hizmet uzmanlarının bilgi ve deneyimlerini öğrenciler ile paylaşma ve onlara kurumsal danışman olma sorumluluğuna sahip olması Eğitim ve Öğretim ile ilgilidir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Mesai saatlerinde yüksek lisans derslerine katılmak isteyen meslek elemanına mesai düzenlemesi (yatılı bir kurum da çalışıyor ise nöbet düzenlemesi gibi) konusunda yardımcı olunması Sürekli Eğitim ve Personel Yetiştirme ile ilgili bir konudur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Sosyal Hizmet Uzmanlarının Topluma İlişkin Etik Sorumlulukları, 

Sosyal Refah, Toplum Katılımı, Toplumun Acil Gereksinimleri ve Sosyal ve Siyasal Aksiyondur. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Anlaşılacağı üzere bir mesleğin etik kodlara sahip olması mesleğin sağlıklı bir şekilde uygulanmasının temelini oluşturmaktadır. Bu noktada bir mesleğin etik bir koda sahip olma nedenlerinin;

1. Bir mesleğin mesleki statüsüne katkıda bulunmak,

2. Mesleki kimliği sağlamak ve kurmak,

3. Uygulamacıların nasıl davranması gerektiği hakkında rehberlik etmek,

4. İstismar ve yanlış uygulamalardan müracaatçıyı korumak,

5. Mesleği düzenlemek ve disipline etmek olduğu söylenebilir

Etik kavramını, değer, prensip, standart, ahlak gibi kavramlardan bağımsız olarak ele almak mümkün değildir.

Etik standartların Türkiye’de kabulü 1997 yılına dayanmaktadır. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’nin 1997 yılında 4. Olağan Genel Kurulunda etik standartlar ve sorumluluklar kabul edilmiş ve 2004 yılında da sosyal hizmet uzmanlarının etik konusundaki sorumluluklarını açıklayan “Sosyal Hizmet Mesleğinin Etik İlkeleri ve Sorumlulukları” isimli kitapçık basılmıştır. Bu kitapçıkta on bir genel etik ilke verildikten sonra beş bölümde sosyal hizmet uzmanlarının etik sorumlulukları açıklanmıştır. Bu bölümler; • müracaatçılara karşı etik sorumluluklar, • meslektaşlara ve diğer meslek elemanlarına ilişkin etik sorumluluklar, • uygulama ortamına ilişkin etik sorumluluklar, • meslek elemanı olarak sosyal hizmet uzmanlarının etik sorumlulukları, • değerlendirme ve araştırmadır.

Sosyal hizmet uzmanları insanlığın gelişimi için mesleki tutum, karar ve eylemlerinde aşağıda belirtilen temel ilkelerden hareket ederek hizmet verir:

Sosyal hizmet uzmanlarının nesnel olma, mesleki bilgi ve becerilerini geliştirme, uygulama yaptıkları alanlarda yetkin olma sorumlulukları vardır.

Disiplinler Arası İş Birliği

Sosyal hizmet uzmanları:

a. Etkili hizmet sunumu için; disiplinler arası ekip çalışmasında, ekibin her üyesinin mesleki ve etik sorumluluklarının neler olduğunun ekibin tümü ve her bir üyesi açısından ortaya konulmasını sağlamalıdır.

b. Diğer meslek elemanlarının yaptıkları çalışmalara ve aldıkları eğitime saygı duymalıdır.

c. Disiplinler arası bir ekipte, müracaatçılar hakkındaki kararlara sosyal hizmet mesleğinin bakış açısını, değerlerini ve deneyimlerini koyarak katılmalıdır.

d. Ekip kararının etik sorun çıkaracağı konusunda kaygı duyuyor ise, bu anlaşmazlığı uygun bir biçimde çözmeye çalışmalıdır. Eğer anlaşmazlık çözülemezse müracaatçıların yararına olmayan çözümler konusundaki kaygılarını belirtmek için uygun kanalları kullanmalıdır.

e. Uygulamada diğer meslek elemanları ile düşünce farklılıklarının olabileceğini kabul etmeli ve bu konudaki eleştirilerini sorumlu bir biçimde yapmalıdır.

f. Mesleki açıdan karşılıklı olarak gelişebilmek amacıyla bilgi, deneyim ve fikirleri, diğer meslek elemanları ve gönüllüler ile paylaşmak için ortam yaratmalı ve bunu yaygınlaştırmalıdır

Süpervizyon ve Konsültasyon
Sosyal hizmet uzmanları uygulama ortamında süpervizyon ya da konsültasyon sistemini oluşturmak için çaba göstermelidir.
Süpervizyon ya da konsültasyon veren sosyal hizmet uzmanları:
a. Bu görevlerini uygun olarak yapabilme bilgi ve becerisine sahip olmalıdır.
b. Kendi bilgi ve uzmanlık alanları dışına çıkmamalıdır.
c. Süpervizyon verirken açık ve anlaşılır sınırlar oluşturmalıdır.
d.Süpervizyon alanların performanslarını adil ve saygılı biçimde değerlendirmelidir.

Eğitim ve Öğretim

Sosyal hizmet uzmanları uygulama ortamında öğrenciler için alan eğiticisi ya da öğreticisi sistemini oluşturmak için çaba göstermelidir. Öğrenciler için alan eğiticisi ya da öğreticisi (kurum danışmanı) olarak işlev gören sosyal hizmet uzmanları:

a. Yalnızca kendi bilgi ve yeterlilik alanlarında (mesleki bilgideki son gelişmeleri de birikimine katarak) eğitim vermelidir.

b. Açık ve anlaşılır sınırlar oluşturmalıdır.

c. Öğrencilerin performanslarını adil ve saygılı biçimde değerlendirmelidir.

d. Hizmetlerin eğitim ve öğretim amacıyla öğrenciler tarafından verilmesi hâlinde, durumla ilgili müracaatçıların bilgilendirilmesini sağlamalıdır.

İşverenlere Karşı Taahhütler
Sosyal hizmet uzmanları:
a. Politika, prosedür ve uygulamalarıyla yeterli hizmeti vermeye çalışan ve Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Etik İlke ve Sorumlulukları’na uygun mesleki uygulamaları gerçekleştiren kurum ve kuruluşlarla çalışmalı ve iş birliğine girmelidir.
b. Kurum ve kuruluşların beyan edilen amaç ve işlevlerini sorumlu bir şekilde yerine getirmesi, mümkün olan en iyi standartlara ve uygulamaya ulaşması için gerekli politika, prosedür ve uygulamaların gerçekleştirilmesi konusunda katkı vermelidir.
c. Etik ilke ve sorumlulukları arasında yer alan, mesleğin etik gerekleri ve bu gereklerden doğan sosyal hizmet uygulamaları konusunda işveren kuruluşlarının bilinçlenmesini sağlamak için girişimde bulunmalıdır.
d. Kuruluşun politika, prosedür ve uygulamalarının sosyal hizmet mesleğinin etik
ilke ve sorumluluklarıyla ters düşmesi ve çatışması durumunda, meslek etiğine aykırı uygulamaların sonlandırılması için gerekli adımları atmalıdır.
e. İstenilen politika, prosedür ve uygulama değişikliklerini, uygun kurum ve kuruluşlar kanalıyla gerçekleştirmelidir. İzlenen yolların ve kanalların başarılı olmaması durumunda, toplumdaki üst düzey otoritelere başvurmalı, toplumun ilgisini çekmek için uygun yolları denemelidir.
f. Hizmetlerin niteliğinin artırılması amacıyla, çalıştıkları kurum ve kuruluşların istihdam politikalarında ve uygulamalarında hizmete uygun kişilerin işe alınması
ve ayrımcılığın önlenmesi konularında önerilerde bulunmalı; etkin rol oynamaya
çalışmalıdır.
g. Çalıştıkları kurum ve kuruluşların kaynaklarını nesnel ölçütlere uygun ve adil olarak kullanmalıdır.

Sosyal ve Siyasal Aksiyon Sosyal hizmet uzmanları:

a. İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılamaları ve tam olarak gelişmeleri için kaynaklara, istihdam olanaklarına, hizmetlere ve fırsatlara eşit biçimde ulaşmalarını sağlamak amacıyla sosyal ve siyasal aksiyonlara katılmalıdır. Sosyal hizmet uzmanları siyasal arenanın uygulama üzerindeki etkisinin farkında olmalıdır. Temel insan ihtiyaçlarının karşılanması ve sosyal adaletin gerçekleştirilmesi amacıyla politikalarda ve yasal düzenlemelerde değişiklik yaratmak üzere savunuculuk yapmalıdır.

b. İncinebilir, dezavantajlı, baskı altında olan ve istismar edilen insanlara ve gruplara özel ilgi göstermekle birlikte, insanların tümü için seçenekler sunmak ve fırsatlar yaratmak amacıyla hareket etmelidir.

c. Türkiye’de ve dünyada kültürel ve sosyal farklılıklara saygıyı oluşturacak koşulları desteklemelidir. Bu doğrultudaki uygulamaları geliştirmeli, kültürel bilgi kaynaklarının yayılmasını desteklemeli; kültürel yeterliliği gösterecek programlar ve kurumlar için savunuculuk yapmalı; tüm insanların eşitlik ve sosyal adalet haklarının korunmasına ve kabul edilmesine yardımcı olacak politikaların oluşturulması için çaba göstermelidir.

d. Irk, etnik ve ulusal köken, renk, cinsiyet, yaş, cinsel tercih, medeni durum, siyasal görüş, dinsel inanç farkı, mental ya da fiziksel özrü nedeniyle insanlara, gruplara ya da belirli bir sınıfa yönelik ayrımcılığa karşı çıkmalı, bunlara yönelik baskıları önlemeli ve ortadan kaldırmalıdır

Etik, felsefenin dört ana dalından biridir. Yanlışı doğrudan ayırabilmek amacıyla ahlak kavramının doğasını anlamaya
çalışır.