SOSYAL HİZMET ETİĞİ - Deneme Sınavı - 5

Sosyal hizmetin kapsayıcı ilkeleri insanların doğuştan değerli ve onurlu olduklarını kabul etmek, zarar verilmemeleri gerektiği, farklılıkları kabul etmek, insan hakları ve sosyal adaleti desteklemektir. Kendi kaderini tayin hakkı, yaşam tercihlerinde hizmet alanların söz sahibi olması ile ilgilidir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Sosyal hizmet uzmanlarının toplumun alt sosyoekonomik düzeydeki üyelerini ve risk altındaki bireylerini öncelemesi  Sosyal Adalet ile açıklanabilir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Birlik ve dayanışma içinde çalışma sosyal hizmet uzmanlarının sosyal adalete yönelik sorumluluklarındandır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Sosyal hizmet öğrencisinin, danışanının sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından ayni ve nakdî yardım aldığı halde geceleri temizlikçi olarak çalışmakta olduğunu öğrenmesi sonucu “Düzenli bir işte çalıştığı halde sosyal yardım alıyor olmasına göz yummalı mıyım? Onunla bu konuları konuşarak resmen sosyal yardım kural ihlalini örtbas mı ediyorum? Sosyal yardım kurumuna bu durumu raporlamalı mıyım? Bu durumda gizlilik göz ardı edilebilir mi? Yoksa sosyal hizmet uzmanı devletin sosyal kontrol polisi mi?” şeklinde kendine sorular sorması "Sosyal Hizmet Uzmanının Rolüne İlişkin Bilgi Eksikliği" ile ilgilidir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Uygulama ortamındaki etik sorumluluklar: Bu bölümde ele alınan maddeler yöneticilik, danışmanlık, eğitim ve araştırmadaki yeterliliği; diğer uzmanların performansının değerlendirilmesini; sorumlu bir şekilde kayıt ve faturalamayı; uygun iş ortamını temin etmeyi ve buna benzer kuralları içermektedir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’nin ‘Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği’ tarafından gözden geçirilerek yayınlanmış olan ve Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Federasyonu’nun kabul ettiği “Sosyal Hizmet Mesleğinin Etik İlkeleri ve Sorumluluklar (2004)” belgesi; sosyal hizmet uzmanlarının (1) hizmet alanlara, (2) meslektaşlarına, (3) uygulama ortamına, (4) kendisine, (5) mesleğine ve (6) topluma olmak üzere altı alandaki sorumluluklarını kapsamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Değerlerin bir alt katmanı olan etik ise felsefenin doğru ve yanlışla ilgili olarak rehberlik sunan bölümü olarak düşünülebilir. Mesleki uygulamaya da mesleki etik rehberlik etmektedir. Mesleki etik, yaygın kabul görmüş değerlerin temelini oluşturduğu etik kurallardır. Sosyal hizmet uzmanlarının hizmet alanlarla çalışırken sergiledikleri profesyonel davranışların tümü mesleki etiğin konusudur. Doğru cevap B'dir.

Tanınmış sosyal hizmet yazarlarından Thompson’a (2005:109) göre, “Değer, en basit anlatımıyla, üstün tuttuğumuz, önemli gördüğümüz ve korumaya layık bulduğumuz şeydir.” Sarah Banks’e (2006:6) göre de, “Günlük kullanımda, değerler, dinî, ahlaki, kültürel, politik ya da ideolojik inançlar, ilkeler, tutumlar, görüşler ya da tercihlerdir. ”Değerler, kanıtlanması mümkün olmayan inanışlarımızdır. Bilimsel sorgulama yapmaksızın kabul ederiz, benimseriz, peşinden gideriz, duygusal olarak bağlanırız, eylemlerimizi meşrulaştırmak için kullanırız ve değerler yaşamımızı anlamlı kılarlar. Doğru cevap C'dir.

Verilen örnekte, sosyal hizmet uzmanı meslek değerlerini bir kenara bırakmadığı ve danışanına tamamen kişisel değer ve inancıyla yaklaştığı için etik olmayan kararlar almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sosyal Adalet: Sosyal hizmet uzmanları, toplumun alt sosyoekonomik düzeydeki üyelerini ve risk altındaki bireyleri öncelerler ve toplumsal yapının adaletsiz ko- şullarını değiştirmeye katkı sağlayan uygulamalar gerçekleştirirler. Bu açıklamayla bağlantılı beş etik sorumluluk vardır: negatif ayrımcılıkla mücadele, farklılığın tanınması, kaynakların eşit dağıtımı, adil olmayan politikalarla ve uygulamalarla mücadele, birlik ve dayanışma içinde çalışma. Doğru cevap B'dir.

Sosyal hizmet uzmanları, sosyal dışlanmaya, damgalamaya ya da boyun eğdirmeye katkıda bulunan sosyal koşullarla mücadele etmekle ve herkesi kapsayıcı bir toplum için çalışmakla yükümlüdür. Bu sorumluluğu sosyal adaletle bağlantılıdır. Doğru cevap C'dir.

Etik ikilemler, sosyal hizmet uzmanı iki eşit derecede istenmeyen alternatif arasında kaldığında ve bu alternatifler etik ilkeler arasında çatışma yarattığında oluşur. Örneğin, sosyal hizmet uzmanı sosyal yardım kurumunun, ayni ve nakdî yardım kriterlerini göz ardı ederek muhtaç olduğuna kesin olarak inandığı kişiye yardım yapmalı mıdır? Yoksa müracaatının gereksinimlerini göz ardı ederek kurallara sıkı sıkıya bağlı kalmalı mıdır? Görüldüğü gibi kimi durumlarda bir etik sorun göz ardı edildi- ğinde etik ikileme dönüşebilir. Bu örnekte ayrıca ‘bireyin refahı’ ile ‘kamu refahı’ arasında bir çatışma da oluşmuştur. Doğru cevap A'dır.

Sosyal hizmet uzmanları görevlerini yerine getirirken, bazı mümkün olan seçenekler sosyal hizmet uzmanı için etik bir ikilem yaratarak, danışanlar için zarar veya strese neden olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda etik karar verme sürecinin doğasında yer alan temel unsurlar vakaya göre değişkenlik göstermekten ziyade olabildiğince evrenselleşmesi gereklidir. Doğru cevap D'dir.

Uygulama yapan sosyal hizmet öğrencilerinin karşılaştıkları etik sorunları ve ikilemleri aşağıda yer alan beş başlık altında örneklerle inceleyebiliriz (Banks, 2001): 1. Karşılaşılan duruma ilişkin bilgi ve deneyim eksikliği, 2. Sosyal hizmet uzmanının rolüne ilişkin bilgi eksikliği, 3. Kendi konumuna ilişkin güven eksikliği, 4. Danışanın haklarına veya gereksinimlerine ilişkin dar çerçeve, 5. Karşılaşılan durumun karmaşıklığı.

Olumsuz sonuçtan dolayı profesyonel suçluluk hissetme sosyal hizmet uzmanının karşılaştığı bir etik sorundur. Doğru cevap E'dir.

Etik sorunlar, sosyal hizmet uzmanının alacağı mesleki kararın zorlayıcı bir etik-değer boyutu içerdiğini gördüğü zaman oluşur. Örneğin, sosyal hizmet uzmanı danışanının muhtaç olduğunu düşündüğü ve istemediği halde kriterlere uymadığı için sosyal yardımını kesmek zorunda kalabilir.

Sosyal hizmet uzmanlarının alan çalışmalarında karşılaştıkları ve etik sorunlara veya ikilemlere dönüşebilen etik meseleleri; bireysel haklar ve refahla ilgili meseleler, kamu refahı ile ilgili meseleler ve eşitsizlik ve yapısal baskılar ile ilgili meseleler olmak üzere üç kavramsal çerçeve içinde inceleyebiliriz. Etik sorunlarla ilgili her sınıflandırma hiç şüphesiz oldukça yapaydır. Karşılaştığımız durumların karmaşıklığını olabildiğince azaltmak için de gereklidir.

Sosyal Hizmet Mesleğinin Etik İlkeleri ve Sorumluluklar belgesidir. Bu belge, sosyal hizmet uzmanlarının (1) hizmet alanlara, (2)meslektaşlarına, (3) uygulama ortamına, (4) kendisine, (5) mesleğine ve (6) topluma olmak üzere altı alandaki sorumluluklarını kapsamaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir

Uygulama ortamındaki etik sorumluluklar: Bu bölümde ele alınan maddeler
yöneticilik, danışmanlık, eğitim ve araştırmadaki yeterliliği; diğer uzmanların performansının değerlendirilmesini; sorumlu bir şekilde kayıt ve faturalamayı; uygun iş ortamını temin etmeyi ve buna benzer kuralları içermektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sosyal hizmet uzmanı meslek değerlerini bir kenara bırakacak ve danışanına
tamamı ile kişisel inanç ve değerleri ile yaklaşacaktır. Örneğin aile mahkemesinde çalışan bir sosyal hizmet uzmanını düşünelim. Kendi siyasi veya dinî görüşünün zıddını savunduğunu fark ettiği bir çiftin evlat edinme başvurusunu başka nedenler ‘uydurarak’, gerçekte ise karşı olduğu
inançla ilgili olan veya siyasi nedenler yüzünden, olumsuz değerlendiren bir psikososyal inceleme raporu sunabilecektir. Doğru cevap C seçeneğidir

Etik karar verme sürecinin doğasında var olan temel unsurlar şunlardır;